Ekspozycja poświęcona Stanisławowi Pyjasowi, studentowi Uniwersytetu Jagiellońskiego, który w maju 1977 roku zginął w niewyjaśnionych okolicznościach, prezentowana jest w galerii Mesa w ECS od 15 listopada 2019 roku.
Autorka w centrum wystawy umieściła instalację symbolizującą postać Stanisława Pyjasa.
– To jest wystawa o odwadze, zdradzie i śmierci – wyjaśniała artystka podczas wernisażu. – Dwa lata kompletowałam dokumentację, przekopywałam się przez archiwa esbeckie i milicyjne, analizowałam działanie mechanizmu przemocy, by zobaczyć, jak aparat państwa może zniszczyć człowieka.
WIĘCEJ: Sprawa Stanisława Pyjasa. W ECS wystawa poświęcona opozycjoniście i jego śmierci
Stanisław Pyjas studiował filologię polską i filozofię na Uniwersytecie Jagiellońskim, działał w opozycji antykomunistycznej. Zginął w tajemniczych okolicznościach w maju 1977 r. Znaleziono go martwego na klatce schodowej krakowskiej kamienicy przy ul. Szewskiej 7. Według ówczesnej oficjalnej wersji wydarzeń - przyczyną śmierci miał być upadek ze schodów, ale środowisko opozycyjne jest przekonane, że Pyjasa zabili funkcjonariusze SB. Śmierć młodego opozycjonisty wstrząsnęła środowiskiem studenckim w całym kraju i wywołała masowe demonstracje studentów m.in. Czarny Marsz w Krakowie. Stała się symbolem opresji systemu komunistycznego.
O złożoności tamtej epoki znakomity reportaż napisał Cezary Łazarkiewicz, autor tekstu w folderze wystawy. Jego książkę „Żeby nie było śladów”, o podobnej zbrodni popełnionej przez MO - zabójstwie maturzysty Grzegorza Przemyka, wyróżniono wieloma nagrodami. Autor otrzymał: Nagrodę Literacką Nike, Nagrodę im. Oskara Haleckiego przyznawaną dla najlepszych książek popularnonaukowych poświęconych historii Polski w XX wieku oraz Nagrodę MediaTory w kategorii Obserwator. Książka otrzymała również tytuł Książki 2016 roku w plebiscycie Radia Kraków, była nominowana do nagrody Śląski Wawrzyn Literacki i Nagrody Historycznej im. Kazimierza Moczarskiego oraz znalazła się w finale Nagrody im. Ryszarda Kapuścińskiego.
Wystawa będzie prezentowana w ECS (Gdańsk, pl. Solidarności 1), w galerii Mesa (Museum Store) do 2 marca 2020, w godzinach otwarcia ECS. Spacer kuratorski i finisaż wystawy, poprowadzi Dorota Nieznalska. Wstęp wolny.
Autorką wystawy jest Dorota Nieznalska. Współpraca - Dariusz Sitek. Tekst w folderze wystawy napisał Cezary Łazarewicz. Fragmenty wspomnień Stanisława Pyjasa czyta Cezary Rybiński. Opracowanie dźwięku - Jacek Puchalski Radio Gdańsk. Konsultacja historyczna - Przemysław Ruchlewski. Koordynacja - Monika Krzencessa-Ropiak, Agnieszka Bacławska-Kornacka.
Zobacz film z otwarcia wystawy:
