Czy jest krajobraz kulturowy, a czym park kulturowy?
Jeśli dany krajobraz kulturowy jest z różnych powodów szczególnie cenny, można objąć go ochroną w formie parku kulturowego. Wówczas, na precyzyjnie wyznaczonym obszarze, na mocy uchwały rady gminy/miasta wprowadza się rozmaite zasady zapewniające ochronę jego wyjątkowych wartości. Takie narzędzie prawne zapewnia ustawa o ochronie zabytków i opiece nad zabytkami z dnia 23 lipca 2003 roku (Dz.U. nr 162, poz. 1568, art. 7, p.3).
Ustanowienie Parku Kulturowego na wyznaczonym obszarze pozwala miastu na bardziej skuteczną ochronę krajobrazu kulturowego i eliminację zjawisk, które zagrażają spójności i estetyce przestrzeni publicznej. Park Kulturowy nie tylko wspiera ochronę zabytków, ale także służy poprawie jakości życia mieszkańców i komfortu odwiedzających go osób.
Po ogłoszonym, na początku marca 2023 roku, zawieszeniu prac nad utworzeniem Parku Kulturowego Główne Miasto w Gdańsku, 13 maja 2025, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz poinformowała o przywróceniu prac nad jego powołaniem.
Bogatsi o doświadczenia
Podczas briefingu na Skwerze Kobzdeja, o szczegółach opowiadali także: Jolanta Banach i Piotr Dzik - radni klubu Wszystko dla Gdańska, Kamila Błaszczyk - radna, wiceprzewodnicząca klubu Koalicji Obywatelskiej i jej klubowy kolega Karol Ważny oraz Sylwia Betlej - dyrektor Biura Rad Dzielnic i Współpracy z Mieszkańcami UMG, Michał Kaczmarek - menadżer Śródmieścia.
- Pracę nad projektem Parku Kulturowego Główne Miasto przerwaliśmy z kilku powodów, m. in. intensywnych remontów w sercu Gdańska, jak np. Długie Pobrzeże, ale także ze względu na liczne uwagi przedsiębiorców gastronomów - powiedziała Aleksandra Dulkiewicz. - Dziś jesteśmy bogatsi o tamte doświadczenia i po odbyciu wielu wizyt studyjnych przez zespół z Biura ds. Rad Dzielnic i Współpracy z Mieszkańcami, a także państwa radnych, w miastach gdzie ustanowiono parki kulturowe. Park "nie załatwi" wszystkich bolączek serca miasta, ale na pewno chcemy uporządkować z pomocą jego przepisów kwestie estetyczne, np. związane z handlem ulicznym wokół budynku dawnego LOTu.
Prezydent podkreśliła, że przepisy gminne pozwalają Miastu regulować sprawy prowadzenia handlu i innej działalności gospodarczej na terenach do niego należących, natomiast forma Parku Kulturowego pozwoli na ujednolicenie zasad także w lokalizacjach, które nie są częścią majątku Gdańska.
Czym jest park kulturowy? Co musi się wydarzyć, by powstał w Śródmieściu? Start konsultacji
ZAPIS FILMOWY KONFERENCJI PRASOWEJ
- Od początku kadencji, radni reprezentujący Śródmieście uczestniczą w spotkaniach mieszkańców z policją, czy strażą miejską. Uchwała powołująca Park Kulturowy jest przez nich bardzo wyczekiwana, a bez rozwiązań ustawowych ograniczających najem krótkoterminowy oczekiwania mieszkańców, ale także innych podmiotów Głównego Miasta nie mogą być zrealizowane - dodała Jolanta Banach.
Kamila Błaszczyk przyznała, że decyzja o wstrzymaniu prac nad wprowadzeniem Parku mogła wywołać niezadowolenie wielu osób: - Ale podjęcie jej pozwala nam dziś spojrzeć na sytuację z nowej perspektywy, z większym doświadczeniem - podkreśliła.
Radna przypomniała, że wznowienie prac nad ustanowieniem Parku Kulturowego to nie jedyne działania w kierunku ustanowienia ładu w sercu Gdańska - jeszcze w tym roku wejdzie w życie uchwała antyalkoholowa ograniczająca w znaczny sposób godziny sprzedaży alkoholu w mieście.
Rada Miasta przegłosowała: już nie tak łatwo kupisz alkohol
Radny Karol Ważny podsumował: - Co się odwlecze, to nie uciecze. Wizyty studyjne, które odbyliśmy w kilku miastach w Polsce, pokazują nam, że Park to bardzo potrzebne rozwiązanie, jako element szerokiego pakietu zmian ostatnich lat. Jak np. wzrost wynagrodzeń w sferze budżetowej Miasta Gdańska, w tym również dla strażników miejskich. Straż przygotowuje się do tej zmiany, jej praca będzie zreorganizowana. Ważna jest też współpraca z policją, która od wielu lat patroluje Główne Miasto w weekendy.
Kto odpowiada za Park Kulturowy Główne Miasto?
Za prowadzenie projektu odpowiada Biuro ds. Rad Dzielnic i Współpracy z Mieszkańcami oraz Menadżer Śródmieścia – Michał Kaczmarek. Powołany zostanie również interdyscyplinarny zespół roboczy, w którego skład wejdą przedstawiciele Rady Miasta, Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, Gdańskich Nieruchomości, Biura Rozwoju Gdańska, Straży Miejskiej, Biura Architekta Miasta oraz innych komórek Urzędu Miejskiego.
- Główne Miasto to serce Gdańska także pod względem intensywności życia. Tu przenikają się potrzeby mieszkańców, przedsiębiorców i turystów. Celem uchwały jest uregulowanie tego rytmu - dodał Michał Kaczmarek, menadżer Śródmieścia.
OBSZAR PARKU KULTUROWEGO GŁÓWNE MIASTO GDAŃSK
Kampania informacyjna i konsultacje społeczne
Kluczowym elementem utworzenia Parku Kulturowego jest możliwie jak najszerszy udział mieszkańców i lokalnych przedsiębiorców. Planowana jest kampania informacyjna, a do mieszkańców Śródmieścia trafi list od prezydent Gdańska z zaproszeniem do udziału w konsultacjach.
Konsultacje społeczne nowych regulacji prawnych dla Głównego Miasta rozpoczną się po wakacjach od spaceru badawczego po obszarze przyszłego Parku.
10 września 2025 - Spacer badawczy – "Główne Miasto w praktyce: Co działa, a co wymaga zmiany?
- Spacer z przewodnikiem-ekspertem.
- Dyskusja na temat zasadności regulacji w konkretnych miejscach.
Trzy spotkania z mieszkańcami i zainteresowanymi podmiotami:
- 24 września 2025 - Estetyka Śródmieścia – jak chronić historyczny charakter przestrzeni?
- Przedproża, bramy wodne – jak chronić ich historyczny charakter
i ograniczyć ich niewłaściwe użytkowanie? - Graffiti – jak skuteczniej walczyć ze zjawiskiem.
- Handel masowymi pamiątkami – jak regulować sprzedaż produktów, by promować lokalne rzemiosło i uniknąć zalewu niskiej jakości towarów?
- Przedproża, bramy wodne – jak chronić ich historyczny charakter
- 8 października 2025 - Przestrzeń publiczna – muzycy, meleksy i nielegalny handel
- Muzyka uliczna – jak wyznaczyć strefy, godziny i zasady dla artystów, by nie zakłócali życia mieszkańców?
- Meleksy i turystyka transportowa – czy i gdzie powinny poruszać się pojazdy turystyczne? Jakie standardy powinny spełniać?
- Nielegalny handel – jak skutecznie egzekwować przepisy, by ograniczyć działalność osób sprzedających towary bez zezwoleń?
- 22 października 2025 - Jak znaleźć równowagę? Przedsiębiorcy wobec regulacji Parku Kulturowego
-
- Ogródki gastronomiczne – jakie standardy estetyczne i funkcjonalne powinny obowiązywać?
- Światło i iluminacja – jak regulować oświetlenie, by nie zakłócało harmonii architektonicznej i komfortu mieszkańców?
- Hałas – meleksy, muzycy, działalność na łodziach, ogródki gastronomiczne.
Kolejne kroki
W listopadzie 2025 roku zaprezentowane zostaną wnioski ze spotkań z mieszkańcami. To ważny moment, który pokaże, jak różne grupy interesariuszy widzą kształt przyszłej uchwały. Następnie, w oparciu o te wnioski, powstanie projekt uchwały o Parku Kulturowym. Ze względu na złożoność tematu, potrzebę analizy skutków i zapewnienie zgodności z obowiązującymi przepisami, projekt uchwały planowany jest do przedstawienia w pierwszej połowie 2026 roku.
Trwają też prace dotyczące przygotowania materiałów pomocniczych dla mieszkańców i przedsiębiorców – w tym poradników nt. estetyki, działalności usługowej czy reklamy. Równolegle powstanie zespół ds. egzekwowania przepisów Parku Kulturowego. W planach są także spotkania z radą dzielnicy Śródmieście oraz kampania informacyjna z wykorzystaniem lokalnych mediów, plakatów, ulotek i karty mieszkańca.
