Co byś zrobił (a), gdyby pewnego dnia przy obiedzie okazało się, że w twoim mieszkaniu dzwoni telefon, chociaż go nie masz? Na ścianie w salonie zamiast portretu matki wisi obraz z psem, na półkach stoją nieznane książki, a w szafach wiszą obce ubrania. Z tego koszmaru nie można wyjść - klucze nie pasują do zamka w drzwiach - nie można się obudzić. Wszystko jest na opak, nie wiemy, co się dzieje.
26. Festiwal Szekspirowski. Wyłoniono zwycięzców tegorocznej edycji
Taka sytuacja, jak z “Procesu” à rebours - tam Josef K. zostaje aresztowany, choć nie popełnił żadnego przestępstwa, tu - bohater staje się, bez powodu, więźniem we własnym domu - przydarza się Panu Bélier, czyli Panu Baranowi, głównej postaci sztuki Sébastiena Thiéry’ego “Kim jest Pan Schmitt?”.
Zobacz zdjęcia z próby do spektaklu autorstwa Grzegorza Mehringa
Spektakl przygotowany przez zespół Teatru Wybrzeże na Scenę Letnią w Pruszczu Gdańskim miał premierę w sobotę, 6 sierpnia 2022 r.
“Nic już nie jest jak było"
Nastrój sztuki Sébastiena Thiéry’go faktycznie przypomina “Proces”, chodź tu obrazy nie są tak drastyczne. To raczej współczesna, lżejsza odpowiedź na mającą już 100 lat literaturę egzystencjalną Kafki.
“Nic już nie jest jak było… coś się stało” mówi Pan Bélier (Piotr Łukawski), do żony (Monika Chomicka-Szymaniak), która jest początkowo równie przestraszona jak on. Lecz ich drogi wkrótce się rozejdą.
Do mieszkania przychodzą kolejne postaci - tajemniczy Lekarz i Policjant - na zmianę udają troskę, straszą i manipulują bohaterami. Wmawiają Panu Bélier, że nazywa się Schmitt, jest dermatologiem a nie okulistą, że ma syna, choć jest bezdzietny, i mieszka w Luksemburgu, a nie we Francji. Pozornie to życie jest podobne, ale jednak różni się znaczącymi szczegółami. Zdezorientowany Baran jest początkowo oburzony. Zdecydowana niezgoda przechodzi w próbę racjonalnego wytłumaczenia sobie tych zmian, by ostatecznie - pod wpływem oczekiwań i nacisków - poddać się presji.
W miarę jak piętrzyć się będą absurdalne zdarzenia, żona Barana - najpierw wspierająca (choć jej odpowiedzi od początku są alogiczne) - coraz bardziej wpycha go w nowy porządek świata. - Może poudajemy? - proponuje, a zdezorientowany Baran - zgodnie z brzmieniem nazwiska - przystaje na tę myśl.
Lecz to też nie pomoże. Kłamstwo dla świętego spokoju doprowadzi tylko do coraz większych komplikacji, i nawet gdy pozornie sytuacja wyglądać będzie na opanowaną - okaże się drogą donikąd. Baran, gdy ostatecznie odzyska wolność, będzie już kimś innym. Jego życie zmieni się nieodwracalnie, a bliscy i tak odrzucą go w tej nowej wersji. Nadchodzi rezygnacja. Osamotniony, niezrozumiany, czy będzie miał po co żyć?
Świat absurdu jako metafora współczesności
I w nas, obserwujących strategie przetrwania bohatera w nowym układzie, budzi się niepokój. Bo co - gdyby taki los przydarzył się również nam?
Zabawną początkowo fabułę możemy czytać jako metaforę, niosącą wiele ważnych pytań: czy w wolnościowym świecie, za który zwykliśmy uważać Europę, jest miejsce na wolność jednostki? Jak łatwo ją złamać Systemowi i zmusić do zaprzeczenia sobie. Czy dla zachowania statusu możemy oszukiwać samych siebie?
Świetny tekst i role
Ten wartki tekst, wypełniony gęstym dialogiem z błyskotliwymi ripostami, daje aktorom pole do wirtuozerskich popisów i oboje - jak w równorzędnej partii tenisa - wykorzystują znakomicie okazję do stworzenia pełnokrwistych postaci. To jedna z najlepszych ról Piotra Łukawskiego, wspaniale nawiązująca do roli Bartnickiego w “Żabusi”. Pozornie komediowa, przecięta jest dramatycznym rysem. Jego łagodny, zagubiony, szarpiący się z Systemem Baran, jest bardzo poruszający.
Partneruje mu na scenie, nie widywana tak często, Monika Chomicka-Szymaniak. Jej talent mogliśmy obserwować np. w “Powarkiwaniach drogi mlecznej”, gdzie zagrała Alarmującego Kosmitę. Jej Pani Baran to kobieta opanowana, niezbyt mądra, lecz z silnym instynktem przetrwania. Szybko dostosowuje się do nowej życiowej roli, w której jest równie przekonująca jak Sharon Stone w “Pamięci absolutnej”. Korzysta na zmianie, wypiera przeszłość, a losem męża nie przejmuje się wcale. W roli enigmatycznego Syna oraz Dozorcy pojawia się też na scenie Adam Turczyk, lecz są to zaledwie efektowne mignięcia.
Choroba odwołuje spektakle
Niestety, z powodu choroby spektakl nie ma szczęścia do całości obsady, trudno więc o ocenę całości dzieła. Podczas przedpremiery zamiast Piotra Chysa w rolach Policjanta i Lekarza wystąpił reżyserujący przedstawienie Jan Hussakowski. Nie wiadomo jaką energię ten wytrawny aktor dodałby do poszczególnych scen.
Dziś dowiadujemy się też, że z powodu choroby kolejnych aktorów spektakle “Kim jest Pan Schmitt?” zaplanowane na 9, 11 i 12 sierpnia (a także spektakle “Bunbury” zaplanowane na 10, 11, 12 i 14 sierpnia) zostały odwołane. Najbliższy spektakl "Kim jest Pan Schmitt?” ma odbyć się 20 sierpnia o godz. 21.
Bilety kupić można w kasach biletowych czynnych od poniedziałku do piątku od godz. 12-19 oraz w sobotę i niedzielę od 14-19 lub do rozpoczęcia spektaklu.
- Kasa biletowa w Gdańsku, Stara Apteka, ul. Teatralna 2
- Kasa biletowa w Sopocie, ul. Bohaterów Monte Cassino 30
Teatr Wybrzeże informuje, że zwrot za bilety zakupione w kasie można otrzymać udając się do kasy osobiście lub wysyłając maila na adres bilety@teatrwybrzeze.pl załączając zdjęcie biletów oraz paragonu, a także politykę prywatności dostępną w zakładce "rezerwacje" na stronie internetowej Teatru Wybrzeże.
„Kim jest Pan Schmitt?” Sébastien Thiéry
- Przekład: Irma Helt
- Reżyseria: Jan Hussakowski
- Scenografia: Joanna Walisiak
- Muzyka: Tymoteusz Witczak
- Konsultacje artystyczne: Tomasz Jusza
- Inspicjent-sufler: Agnieszka Szczepaniak
W spektaklu występują:
- Monika Chomicka-Szymaniak – Pani Baran
- Piotr Łukawski – Pan Baran
- Piotr Chys – Policjant
- Adam Turczyk – Dozorca, Karl
