Gdański dywizjon w II wojnie światowej
– Mało kto wie, że w czasach drugiej wojny światowej w ramach Polish Air Force latał gdański dywizjon. Wystawa czasowa „O tych, co upomnieli się o Gdańsk” przybliża dzieje 318. Dywizjonu Myśliwsko-Rozpoznawczego. Jednostkę sformowano 20 marca 1943 roku w bazie lotniczej Detling w Wielkiej Brytanii – mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. – W jej skład weszli piloci różnych polskich dywizjonów oraz nowo przeszkoleni, a także grupy personelu naziemnego. Pomysł nazwania dywizjonu „Gdańskim” pojawił się 25 kwietnia 1943 roku. Władze brytyjskie nie zgodziły się na to, argumentując, że Gdańsk przed wybuchem wojny nie leżał w granicach państwa polskiego. Godłem Dywizjonu zostały trzy karty: trójka kier, as pik i ósemka karo, ale jesienią 1944 roku lotnicy postawili na swoim. Opracowali nową odznakę, tj. uskrzydlony herb Gdańska z numerem „318” u góry tarczy, którą Polacy nosili na mundurach.
W Sali Morskiej zaprezentowano kilkadziesiąt eksponatów oraz archiwalne zdjęcia ze zbiorów Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie, Muzeum Sił Powietrznych w Dęblinie, Muzeum Oręża Polskiego w Kołobrzegu, Muzeum II Wojny Światowej, Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego - oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu oraz Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą.
Historia „318.” w pigułce
Od początku „gdański” dywizjon był przeznaczony do bezpośredniego wsparcia formowanego na Bliskim Wschodzie II Korpusu pod dowództwem gen. Władysława Andersa, dokąd udał się pod koniec sierpnia na pokładzie statku po przeszkoleniu wstępnym w Anglii. Tam kolejną serię kilkumiesięcznych szkoleń członkowie dywizjonu odbywali na terytorium Egiptu i Palestyny, m.in. w okolicach Nazaretu, Gazy i Gizy. W maju 1944 r. dywizjon został droga powietrzną oraz morską przetransportowany do Włoch.
Lotnicy wspierali żołnierzy polskiego II Korpusu, m.in. w czasie walk o Monte Cassino, o Ankonę, Rimini, a w końcu i Bolonię. Piloci i personel naziemny dywizjonu szlak bojowy zakończyli w pobliżu Wenecji. W sierpniu rozpoczęła się powrotna podróż członków dywizjonu do Wielkiej Brytanii. Jednostkę rozwiązano 31 sierpnia 1946 r. Nieliczni jej piloci, członkowie personelu naziemnego zadeklarowali chęć powrotu do powojennej Polski. Większość rozjechała się po świecie…
Najciekawsze eksponaty
Na wystawie zaprezentowano dużą i ciekawą kolekcję zdjęć por. inż. Józef Krzywonosa, oficera technicznego 318. Dywizjonu, która znajduje się w zbiorach Muzeum Lotnictwa Polskiego w Krakowie.
– Kolekcja porucznika Krzywonosa liczy niemal 2 000 zdjęć. Są wśród nich fotografie sięgające okresu przedwojennego, z kampanii polskiej 1939 r., a także jego służby w różnych jednostkach Polskich Sił Powietrznych na Zachodzie, na przykład z 309. Dywizjonu Myśliwsko-Rozpoznawczego „Ziemi Czerwińskiej” oraz 304. Dywizjonu Bombowego „Ziemi Śląskiej” – mówi dr Leszek Molendowski z Muzeum Gdańska, kurator wystawy. – Najcenniejszą i najciekawsza część tej kolekcji stanowią fotografie z okresu jego służby w 318. Dywizjonie Myśliwsko-Rozpoznawczym „Gdańskim” od marca 1943 roku do rozwiązania jednostki. Porucznik Krzywonos utrwalał swoim aparatem każdy aspekt służby i życia dywizjonu, swojego oraz kolegów. Oprócz zdjęć zbiorczych pilotów i obsługi naziemnej zwiedzający będą mogli zobaczyć różnego rodzaju samoloty myśliwskie używane przez dywizjon oraz jego park motorowy. Jednak najciekawsze zdjęcia ukazują życie codzienne członków dywizjonu, od toalety porannej, spędzania wolnego czasu, uroczystości odbywających się w dywizjonie wraz z wizytami osób z najwyższego szczebla dowództwa polskiego oraz brytyjskiego, poprzez dokumentację misji bojowych na zapleczu frontu we Włoszech.
Z prywatnej kolekcji Muzeum Gdańska otrzymało zdjęcia reprezentacji dywizjonu w piłce nożnej. Na wystawie zaprezentowano również dwa mundury należące do oficerów dywizjonu: por. pil. Ignacego Święcickiego (ze zbiorów Muzeum Ziemi Sochaczewskiej i Pola Bitwy nad Bzurą) oraz por. pil. Antoniego Maciukiewicza (ze zbiorów Wielkopolskiego Muzeum Wojskowego oddziału Muzeum Narodowego w Poznaniu).
Wystawę można zwiedzać do 12 maja 2024 roku w Sali Morskiej Ratusza Głównego Miasta. We wrześniu odbędą się oprowadzania kuratorskie, zaś w marcu 2024 roku, wokół 81. rocznicy sformowania jednostki, zaplanowano wykłady, spotkania oraz minikonkursy.
„O tych, co upomnieli się o Gdańsk”. Wystawa czasowa
- Kiedy: 2 września 2023 – 12 maja 2024
- Gdzie: Ratusz Głównego Miasta, Sala Morska, ul. Długa 46/47
- Ceny biletów i godziny otwarcia: muzeumgdansk.pl
„O tych, co upomnieli się o Gdańsk”. Wernisaż wystawy, wykład prof. Olejki oraz oprowadzanie kuratorskie
- Kiedy: 23 września 2023 (sobota), godz. 11.00-13.00
- Gdzie: Ratusz Głównego Miasta, Wielka Sala Wety & Sala Morska, ul. Długa 46/47
- Co: wernisaż wystawy połączony z wykładem prof. Andrzeja Olejki oraz oprowadzenie kuratorskie z dr. Leszkiem Molendowskim
- Wstęp: nieodpłatny / muzeumgdansk.pl
