Technologia rozwija się błyskawicznie, zmieniając życie mieszkańców miast i wsi. O największych wyzwaniach, jakie stoją w obliczu tych zmian przed samorządami, rozmawiano 6 września w gronie ekspertów z zakresu mobilności, dostępności, nowych technologii, e-usług, cyfryzacji, a także działaczy, naukowców, polityków i samorządowców, którzy wdrażają nowoczesne rozwiązania w polskich miastach i wsiach.
Kongres otworzył panel inspiracyjny pod hasłem: "Jak nowe technologie rozwiązują stare problemy i poprawiają usługi publiczne?". Podczas dyskusji rozmawiano o tym, czym są inteligentne samorządy i stosowane przez nie rozwiązania "smart" oraz co zrobić, aby służyły mieszkańcom w potrzebie - osobom starszym, niepełnosprawnym, w kryzysie psychicznym. Wszelkie badania wskazują, iż w najbliższych latach liczba osób starszych czy niepełnosprawnych wyraźnie wzrośnie i samorządy będą musiały się z ich problemami i potrzebami mierzyć.
- Inteligentne samorządy to takie, które tworzą i doskonalą warunki dla równoprawnego funkcjonowania wszystkich mieszkańców. Technologia powinna służyć włączeniu społecznemu - mówił Tomasz Grybek, ekspert z zakresu dostępności, współtwórca Fundacji Bohatera Borysa. - Z badań wynika, że liczba osób, które będą wymagały opieki, osób zależnych, znacząco wzrośnie. Obecnie aż 15 procent populacji to osoby z niepełnosprawnościami. Działania służące włączeniu społecznemu to nie dobroczynność czy dobroduszność - to konieczność. Smart samorząd czy smart miasto, to takie, w którym wszystkim nam - z różnymi wyzwaniami, z niepełnosprawnościami, w kryzysach, osobom starszym, żyje się na zasadach sprawiedliwości, równości - tak samo jak osobom nie borykającym się z różnego rodzaju trudnościami czy wyzwaniami. Miasto powinno pozwalać funkcjonować wszystkim tym osobom. I technologia powinna temu służyć - podkreślał Tomasz Grybek.
Piotr Jaśkiewicz z Fundacji Nauka dla Środowiska opowiadał z kolei o realizowanym przez nią projekcie "Dobre wsparcie".
- Przez pierwsze trzy lata testowaliśmy rozwiązanie dla mieszkańców - to było coś w stylu "ubera" w usługach opiekuńczych. Stworzyliśmy rozwiązanie, w którym ludzie muszą się organizować, dostawać informacje zwrotne i angażować ruchy sąsiedzkie, w których obowiązuje zasada współpłatności, a nie wolontariatu. To jest coś co już obowiązuje w tzw. szarej strefie. My dołożyliśmy do tego technologie - podkreślał Piotr Jaśkiewicz. - W procesie wprowadzania innowacji „smart” do samorządu chodzi o pomoc mieszkańcom w rozwiązywaniu ich problemów. Dlatego szukamy rozwiązań odpowiadających na wyzwania demograficzne oraz problemy związane z rynkiem usług opiekuńczych.
Dobrym przykładem takiego działania jest system, w którym osoba wymagająca opieki jest objęta w mieszkaniu monitoringiem aktywności życiowej. Jeśli straci przytomność, za długo leży w łóżku, wówczas powiadomienie: “idź, zobacz, co się tam dzieje!” otrzymuje sąsiad, członek rodziny albo jednostka, która nadzoruje tę osobę.
- Technologia powinna motywować mieszkańców do działania i ułatwiać bycie w kontakcie. Wprowadzanie dobrych rozwiązań IT pozwala na nowo odkryć siłę wspólnoty lokalnej - dodał Piotr Jaśkiewicz.
Czy komunikacja publiczna może jeździć na żądanie jak uber? Okazuje się, że transport na żądanie funkcjonuje i świetnie się sprawdza nie tylko w zagranicznych metropoliach, jak Barcelona, ale działa też w polskich miastach m.in. w Krakowie i Sosnowcu. Opowiedzieli o tym eksperci z zakresu zrównoważonej mobilności podczas drugiego panelu dyskusyjnego.
- Transport musi być elastyczny, a czekanie jest niekomfortowe. W przyszłości pasażerowie będą zamawiać przewóz, a algorytm będzie układał siatkę połączeń. Tak będzie wyglądać transport - twierdził Marcin Musioł z firmy Blees, która wdraża tego typu rozwiązania w Polsce.
Robert Dworak, naczelnik Wydziału Administracji Drogowej w UM w Sosnowcu, przyznał, że w Sosnowcu niewiele osób korzysta z przejazdów tramwajami. Dlatego to miasto zdecydowało się na rozwiązanie, którym jest "komunikacja publiczna na żądanie" działająca na zasadzie wspomnianego już ubera. Funkcjonuje ono od dwóch miesięcy.
- Ilość pasażerów jest zaskakująca. Poza możliwością zamówienia kursu przez aplikację, można też zrobić to telefonicznie, dzwoniąc do dyspozytora. Nie jeździmy na zasadzie "od drzwi do drzwi", ale po przystankach. I na wnioski mieszkańców, po analizach, dołożyliśmy kilka dodatkowych przystanków. Nie mamy, póki co, żadnych nieprawidłowości. Nie dostaliśmy żadnych takich sygnałów. Na razie jesteśmy optymistycznie nastawieni do tej usługi. To projekt pilotażowy, póki co, potrwa do końca bieżącego roku. Wówczas będziemy decydować, co dalej - przyznał Robert Dworak
Otwarte dane stały się bezcennym towarem, który umożliwia skuteczne reakcje w okresie pandemii: organizację transportu, służby zdrowia, usług publicznych.
-Na te zmiany szybko muszą reagować urzędnicy oraz politycy lokalnego i metropolitalnego szczebla - mówił Tomasz Nadolny, moderator trzeciego panelu, podczas którego rozmawiano o umiejętnym pozyskiwaniu i wykorzystaniu danych w samorządach.
Okazuje się, że zbieranie i analizowanie konkretnych danych może podnieść jakość życia mieszkańców miast i wsi. Można zrobić z nich użytek np. do usprawniania rozkładów jazdy, usług publicznych, systemu wywozu odpadów, a nawet dostępu do kultury.
- Samorządy muszą być sterowane na podstawie zebranych informacji, a nie rozproszonych exeli albo PDF - powiedział Sebastian Grabowski z Fundacji Architects.PL. - Jak mamy zaoszczędzić na wydatkach infrastrukturalnych związanych np. z wodą, światłem, jeśli nie mamy zebranych danych? Jeżeli nie przygotujemy platformy, która pozwoli samorządom zarządzać danymi i nie zbudujemy zaufania, to zawsze będziemy gonili za dostawcami.
Podczas kongresu Smart Metropolia 2021 rozmawiano też o roli i przyszłości samorządu w Polsce, o ustawie metropolitalnej dla Pomorza i 4-letnich doświadczeniach Górnośląsko-Zagłębiowskiej Metropolii.
Debata samorządowców podczas kongresu Smart Metropolia 2021
Co oznacza mądra polityka państwa wobec metropolii i mniejszych miejscowości, oraz jak rząd centralny powinien wspierać współpracę małych i dużych samorządów w rozwiązywaniu problemów ponadlokalnych? Także o tym dyskutowali samorządowcy podczas debaty zorganizowanej w ramach kongresu Smart Metropolia 2021.
W dyskusji wzięli udział: senator Zygmunt Frankiewicz, prezydent Tychów Andrzej Dziuba, wiceprezydent Gdańska Piotr Borawski, przewodniczący zarządu GZM Kazimierz Karolczak, Jakub Szlachetko, prezes Zarządu Instytutu Metropolitalnego oraz Beata Rutkiewicz, wiceprezydent Wejherowa. Dyskusję prowadził Michał Glaser, prezes Zarządu OMGGS.
- Metropolie są przeciwstawiane małym gminom. Retoryka jest taka, że dużym miastom się świetnie powodzi, mają mnóstwo pieniędzy, a im mniejsza gmina tym biedniejsza. To oczywista nieprawda - mówił senator Zygmunt Frankiewicz. - Są bogate gminy wiejskie i biedne miasta na prawach powiatu. Nie można godzić się na taką retorykę, ponieważ rodzi to takie problemy jak ten, który dotyczy metropolii w woj. pomorskim. Trzeba zacząć od zwalczania tego stereotypu.
Z utworzeniem metropolii wiąże się 5-procentowy odpis z podatku dochodowego od osób fizycznych. Gdyby związki metropolitalne powstały w Polsce wszędzie tam, gdzie powinny, to by była kwota liczona w miliardach. Pojawiają się głosy, że te pieniądze zamiast metropoliom, należy dać wiejskim gminom. Jak przekonać małe gminy do metropolii? Jak im pokazać, że zyskają na wstąpieniu do metropolii?
-Widzimy korzyści, jakie daje nam członkostwo w OMGGS, ale zdajemy też sobie sprawę z tego, jak wiele problemów udałoby się rozwiązać dzięki ustawie metropolitalnej. Olbrzymich pieniędzy wymaga m.in. rozwój transportu i ten argument jest podnoszony podczas rozmów - mówiła Beata Rutkiewicz, wiceprezydent Wejherowa.
Podczas dyskusji mówiono też o zagrożeniach, jakie niosą dla samorządów założenia Polskiego Ładu. Samorządowcy zastanawiali się, jak rozmawiać na ten temat z mieszkańcami.
- Trzeba podawać konkretne przykłady, pokazywać, jakie inwestycje w danej gminie nie dojdą do skutku, gdzie obniży się poziom usług - mówił Piotr Borawski. - Trzeba się spierać z posłami partii rządzącej, wchodzić z nimi w dyskusje.
ZOBACZ SMART METROPOLIA 2021 - ZAPIS CAŁEJ TRANSMISJI
