"Straszny Dwór" w nowej interpretacji
Pojawiał się na niej regularnie już od 1950 roku. Opera Stanisława Moniuszki doczekała się tutaj kilku adaptacji - wystawianych kolejno jeszcze w 1969, 1980, 1985, 1995 i 2015 roku. Były to adaptacje często wierne oryginałowi, choć przed 10 laty zaskoczyła Pojawiła się tu także blisko 25 lat temu jako widowisko muzyczne “Nie taki straszny dwór”. Teraz wróciła ponownie w reżyserii Jerzego Snakowskiego. W nowej interpretacji, inaczej niż zazwyczaj rozkładającej akcenty uwagi.
Kto odwiedzał Gdańsk w XVIII wieku?
— Patrzę na to dzieło przez perspektywę współczesności i tego, co sam cenię. Przyjrzałem się bohaterom i zastanowiłem, którego z nich mógłbym polubić. Lubię ludzi z inwencją, pracowitych, wrażliwych, związanych ze sztuką i mających zasady. Ten test wypadł nie najlepiej dla większości postaci. Wygrali Damazy i Maciej — dotąd traktowani jako groteskowi. W nich znalazłem wartości, które są mi bliskie — powiedział w rozmowie z PAP.
Niewątpliwie, skupienie na drugoplanowych postaciach było udanym posunięciem, zarówno Damazy, jak i Maciej w wykonaniu Jacka Szponarskiego i Michała Kutnika dodają operze jeszcze większego kolorytu. MOżna nawet stwierdzić, że przyćmiewa opleciony intrygą wątek miłosny czwórki głównych młodych bohaterów. Trudno się jednak dziwić, skoro idąc tropem myśli reżysera, to opowieść o polskiej pogardzie wobec siebie, toczącej nas od wieków. O poczuciu wyższości, traktowania bliskich (i małżeństwa przedmiotowo). Tyle że… żaden z tych nie potrzebuje szczególnego zaakcentowania - już w oryginale wybrzmiewają dostatecznie wyraźnie. Zresztą - “Straszny Dwór” niezmiennie pozostaje aktualny - czy potrzebuje uwspółcześniania, skoro czytelny jest także dziś?
ZDJĘCIA Z PRÓBY GENERALNEJ "STRASZNEGO DWORU"
Jednakże, “Straszny Dwór” to niezmiennie komedia, która wartko “się ogląda”. Rozbuchana, widowiskowa, wywołujące szczerzy śmiech. W Operze Bałtyckiej - ciekawa wizualnie, Jeśli warto na nią iść, to dla potyczek braci (Stefana - Arnold Rutkowski i Zbigniewa - Filip Rutkowski), niezapomnianej “Arii z kurantem” i widowiskowego finałowego mazura. Jeśli coś w odbiorze może drażnić (rzecz jasna - nie wszystkich), to wykorzystane w spektaklu kostiumy. Brak tu ciężkich (także gatunkowo) kontuszy, za to kostiumowa “wariacja” na temat wprowadza we współczesność - pytanie tylko czy potrzebnie?
Wizualna nowatorskość
Widzów, którzy nie mieli wcześniej styczności ze “Strasznym Dworem” lub tych, którzy podchodzą do klasyki raczej kontrowersyjnie, zaskoczyć może także scenografia. Minimalistyczna, futurystyczna wręcz - ta jednak sprawdza się świetnie technologicznie. “Dwór” na scenie zmienia się, jego elementy, w tym nawet dach, ruszają się, zegar to przybiera kolumnowy rozmiar, to wraca do pierwotnego. Wszystko to robi duże wrażenie i potrafi zachwycić - pod warunkiem, że porzuci się klasyczne podejście do słynnej opery.
O czarownicach i magii na wystawie w PAN Bibliotece Gdańskiej
Niemniej, “Straszny Dwór”, niezależnie od wersji, to nadal na wskroś polska dusza, zamknięta przez Stanisława Moniuszkę w eleganckiej formie. Nadal bawi, nadal potrafi wzruszać, nadal skłaniać do refleksji nad indywidualnymi polskimi duszami. Warta obejrzenia i wysłuchania, szczególnie w kontekście 11 listopada.
