Tydzień Wolontariatu: w piątek specjalny tramwaj i pokaz laserowy
Gdańsk - Europejska Stolica Wolontariatu
Wolontariat traktowany jest w Gdańsku jako ważna część miejskiej tożsamości. Potwierdzeniem takiego podejścia było przyznanie miastu na mocy decyzji European Volunteer Centre (CEV) miana Europejskiej Stolicy Wolontariatu w 2022 roku. Gdańsk jest pierwszym miastem w Polsce, które mogło się poszczycić tym mianem.
“Gdańscy wolontariusze od lat wspierają rozwój społeczeństwa obywatelskiego. Ich codzienne zaangażowanie buduje miasto wolności i solidarności. O tym, jak mocno obecny jest wolontariat w przestrzeni naszego miasta świadczy przyznanie Gdańskowi tytułu Europejskiej Stolicy Wolontariatu 2022” - napisała w swoich mediach społecznościowych prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz tuż po otrzymaniu przez miasto tytułu.
W 2020 roku, w momencie składania kandydatury do europejskiego tytułu, pokazano skalę zaangażowania obywatelek i obywateli w działania pomocowe. Według miejskich deklaracji, w tym czasie w Gdańsku „na co dzień działało ponad 20 tys. wolontariuszy”. Miasto nie tylko celebrowało i celebruje wciąż wolontariat, ale koordynuje go, wspiera instytucjonalnie, promuje i integruje jako część życia społecznego.
Rok później ustalono priorytety działań pomocowych, które skupiały się na lokalnej społeczności i jej otoczeniu, wspieraniu kompetencji wolontariuszy, a także na działaniach rozwijających akcje pomocowe w otoczeniu szkół i uczelni wyższych.
Starano się także podkreślać znaczenie wolontariatu i jego pozytywne oddziaływanie. W tym samym roku powstała też Gdańska Rada ds. Rozwoju Wolontariatu, w skład której weszli przedstawiciele Urzędu Miasta Gdańska, organizacji pozarządowych, instytucji oraz firm.
Pożegnanie z Europejską Stolicą Wolontariatu w Gdańsku. “Na pewno będzie ciąg dalszy”
Pomoc przez okrągły rok i tydzień wdzięczności
Gdański Tydzień Wolontariatu to wydarzenie poświęcone osobom, które na co dzień niosą pomoc i tworzą w mieście klimat wzajemnego wsparcia. Wydarzenie, którego celem jest też promocja idei wolontariatu, w 2025 roku organizowane jest już po raz dziesiąty.
- Wolontariat jest sercem gdańskiej wspólnoty. Dzięki tysiącom osób, które każdego dnia poświęcają swój czas i energię innym, nasze miasto naprawdę dzieli się dobrem. Gdański Tydzień Wolontariatu przypomina nam, że solidarność nie jest tu jednorazowym gestem, ale codzienną praktyką budowania więzi i odpowiedzialności. To święto ludzi, którzy udowadniają, że obecność drugiego człowieka potrafi zmienić świat - mówi Monika Chabior, zastępczyni prezydent Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania.
Wybór pierwszego tygodnia grudnia nie jest przypadkowy - nawiązuje do obchodów Międzynarodowego Dnia Wolontariusza, który przypada 5 grudnia.
- Gdański Tydzień Wolontariatu to przede wszystkim podziękowanie dla wszystkich osób, które przez cały rok angażują się wolontariacko w życie miasta - mówi Anna Jastrzębska, wiceprezeska Regionalnego Centrum Wolontariatu w Gdańsku. - To moment, w którym możemy zatrzymać się na chwilę i docenić ogrom pracy i czasu, jaki wolontariusze wkładają w różne działania - te duże, widoczne na pierwszy rzut oka, i te małe, codzienne, które często umykają w natłoku spraw. Zależy nam, żeby w tym czasie pokazać różnorodność - to, że pomaga młodzież, dorośli, seniorzy, grupy nieformalne i organizacje. To również czas wdzięczności dla organizacji i koordynatorów, bo bez ich pracy i pomysłów wolontariat nie miałby takiego zasięgu.
W "Promyku" pomoc zawsze mile widziana
Centrum, które pomaga pomagać
Regionalne Centrum Wolontariatu w Gdańsku powstało w 1997 roku i pełni rolę pośrednika między organizacjami (NGO, instytucje, szkoły) a wolontariuszami. To właśnie ono prowadzi oficjalny portal wolontariatu (wolontariatgdansk.pl) oraz zarządza „Pakietem Gdańskiego Wolontariusza”.
Jak czytamy o RCW na wspomnianym portalu: “Naszym celem jest upowszechnienie idei wolontariatu i aktywności obywatelskiej na rzecz organizacji, instytucji i osób oraz kompleksowe wspomaganie osób zainteresowanych taką aktywnością. Kierujemy nasze działania na budowanie społeczeństwa obywatelskiego, aktywnego, uczestniczącego, opartego o zasady równości”.
Anna Jastrzębska podkreśla, że wolontariat jest „przestrzenią, w której ludzie spotykają się wokół wspólnego celu, uczą się współpracy i odkrywają, że ich działania mają wpływ na otoczenie”.
RCW działa jako parasol dla wielu inicjatyw i programów, które wspólnie budują miejski ekosystem zaangażowania społecznego. Pod jego szyldem funkcjonuje marka „Wolontariat Miasta Gdańska”, integrująca różne działania i tworząca spójny system wsparcia dla wolontariuszy i organizacji.
Centrum organizuje także Gdański Tydzień Wolontariatu, jest regionalnym realizatorem programu wolontariatu zagranicznego Korpus Solidarności i rozwija wolontariat pracowniczy. RCW wspiera też inicjatywy dedykowane seniorom, prowadzi pośrednictwo, doradztwo i szkolenia wolontariackie, a także certyfikację „Miejsce Przyjazne Wolontariuszom”,
Portal wolontariatgdansk.pl pełni także funkcję centralnej bazy ofert: można tu znaleźć aktualne ogłoszenia, zgłosić się jako wolontariusz, albo jako organizacja poszukująca wsparcia.
Miasto i RCW, w ramach strategii rozwoju wolontariatu, przyjęły także mechanizmy dokumentowania i formalizacji aktywności. Ułatwia to wolontariuszom legalne i uznane oficjalnie działanie. To istotne zwłaszcza dla tych, którzy chcą by wolontariat miał formalne potwierdzenie, np. przy aplikowaniu do pracy, czy na wybraną uczelnię.
Gdańsk co roku przeznacza budżet na promocję i organizację wolontariatu wspierając organizacje pozarządowe i inicjatywy wolontariackie. W 2026 roku wyniesie on ok. 1220 000 tys. zł.
W 2025 roku działania wolontariackie w ramach inicjatyw związanych z RCW w Gdańsku podjęło 6639 osób.
Pionierski wolontariat pracowniczy
Znacznie wolontariatu podkreślał prezydent Gdańska Paweł Adamowicz. Mówił, że „Gdańsk dzieli się dobrem”, wspierał działania pomocowe i mocno je rozwijał. Jednym z takich działań jest wolontariat pracowniczy, który gdański samorząd zaczął wdrażać jako jeden z pierwszych w kraju, a pierwszy w województwie pomorskim.
- Wolontariat pracowniczy to szczególny rodzaj współdziałania instytucji, urzędu czy firmy ze swoimi pracownikami. Przynosi korzyści wszystkim zaangażowanym: firmom, pracownikom i odbiorcom wsparcia - mówił o tej formie pomocy prezydent Gdańska, zachęcając pracodawców do uruchamiania podobnych projektów wśród swoich pracowników.
Program wolontariatu w magistracie ruszył w 2016 roku. Okazało się, że wśród pracowników urzędu sporo jest społeczników, którzy lubią i chcą pomagać.
Urzędnicy zaangażowali się więc w pomoc przy organizacji wydarzeń, włączali w akcje na rzecz podopiecznych schroniska „Promyk”, a także w różne działania - ekologiczne, społeczne, kulturalne i charytatywne.
Wolontariat na odległość, ale skuteczny
Jednym z najtrudniejszych i najbardziej wymagających momentów była pandemia COVID-19. Wielu mieszkańców Gdańska znalazło się w trudnej sytuacji. Obostrzenia nie były jednak przeszkodą dla osób zaangażowanych w pomoc.
Wręcz przeciwnie - w czasie pandemii Gdańsk zareagował bardzo aktywnie: w ramach akcji Gdańsk Pomaga, koordynowanej przez RCWG i Fundację Gdańską, wolontariusze organizowali zakupy i inne formy pomocy dla osób starszych, chorych, izolowanych lub tych, które utraciły dochód.
W sztabie akcji działała także infolinia dostępna dla tych, którzy potrzebowali wsparcia. Jednocześnie operatorzy akcji dostosowali się do panujących warunków i uruchomili wolontariat zdalny. Wolontariuszki i wolontariusze kontaktowali się telefonicznie z osobami samotnymi lub w kwarantannie, pytali o ich potrzeby, towarzyszyli i podtrzymywali na duchu. Dla wielu osób te telefony były jednym oknem na świat.
Gdańsk pomagał i pomaga Ukrainie
Wybuch pełnoskalowej wojny w Ukrainie w lutym 2022 roku także zmobilizował gdańszczanki i gdańszczan do działania. Akcja Gdańsk Pomaga Ukrainie była głównym mechanizmem koordynacji pomocy uchodźcom. W jej ramach powstały punkty wsparcia rzeczowego i informacyjnego, główny działał przy ul. Dolna Brama 8. Tam osoby potrzebujące znajdowały m.in. wsparcie psychologiczne i humanitarne.
Wolontariusze odgrywali kluczową rolę: obsługiwali punkty, prowadzili infolinię, udzielali wsparcia w tłumaczeniach, pomagali w transporcie, opiece nad dziećmi, a także w działaniach integracyjnych i adaptacyjnych, m.in. przy organizacji spotkań dla uchodźców.
Miasto i podległe instytucje, m.in. Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, prowadziły także pomoc długofalową: wspierały ukraińskie rodziny, organizowały lokalne punkty pomocy rzeczowej, prowadziły zajęcia integracyjne i edukacyjne (np. naukę języka polskiego), a także zapewniały wsparcie psychologiczne. W Ośrodku Interwencji Kryzysowej MOPR objęto pomocą (w tym psychologiczną) blisko 5 tys. osób z Ukrainy. Przez system Gdańsk Pomaga Ukrainie wydano pomoc materialną dla blisko 26 tys. osób.
Sport? Ależ oczywiście, także wolontariacko
W Gdańsku wolontariat sportowy ma długą tradycję, czego najbardziej spektakularnym przykładem było Euro 2012.
- Od początku przygotowań wiadomo było, że jako miasto gospodarz, będziemy zobowiązani do stworzenia własnego miejskiego programu wolontariatu wspierającego obsługę turnieju w przestrzeni publicznej - tak o kulisach wolontariatu podczas piłkarskich mistrzostw mówiła Magdalena Skiba, koordynatorka ds. wolontariatu podczas Euro 2012. - Potraktowaliśmy to zobowiązane jako szansę na zbudowanie podwalin rozwoju wolontariatu w Gdańsku. Program tworzony był wspólnie z pozostałymi miastami gospodarzami. Tworząc go, mogliśmy skonfrontować różne podejścia do woluntaryzmu w dużych miastach i przyjąć optymalne dla nas rozwiązania. Najwięcej chyba nauczyliśmy się o roli miejskiego centrum wolontariatu jako miejsca, z którego odbywa się proces pośrednictwa między wolontariuszami a poszukującymi ich organizacjami i instytucjami. Dla wielu osób, które wtedy zaczęły swoją przygodę z wolontariatem był to początek ścieżki zaangażowania społecznego, którą kroczą do dziś. Dla Miasta był to asumpt do stworzenia Modelu Rozwoju Wolontariatu jako elementu dziedzictwa Euro 2012 w Gdańsku.
Wolontariat podczas Euro 2012
W ramach Wolontariatu Miast Gospodarzy zgłosiło się 6 822 kandydatów, w tym liczni gdańszczanie. Część osób została następnie wybrana do obsługi turnieju. Ich rolą było przede wszystkim wsparcie kibiców poprzez udzielanie informacji, pomoc w poruszaniu się po mieście, obsługę stref komunikacyjnych, wsparcie logistyczne i tzw. „usługi dla gości” w otoczeniu stadionu. Były to działania zgodne ze standardami organizacyjnymi określonymi przez UEFA i procedurami przewidzianymi dla miast gospodarzy mistrzostw.
Doświadczenie z mistrzostw stało się fundamentem dalszego rozwoju wolontariatu akcyjnego w Gdańsku, wykorzystywanego także przy innych dużych wydarzeniach. Kontynuacją tradycji był nabór ogłoszony w 2021 roku na wolontariuszy wspierających organizację Finału Ligi Europy UEFA. Miasto ponownie zaprosiło mieszkańców do współtworzenia wydarzenia o międzynarodowej randze, stawiając na sprawdzony model współpracy i zaangażowania społecznego.
Co nas motywuje?
W pomaganiu nie chodzi o to, aby jedna ze stron była usatysfakcjonowana. To prosta droga do wypalenia. Dlatego gdański wolontariat daje szerokie spektrum możliwości i pozwala zastanowić się, co naprawdę nas porusza i motywuje. Wolontariat jest tu wsparciem dla innych, ale jednocześnie mądrą inwestycją we własny rozwój.
RCW pomaga znaleźć aktywność dopasowaną do zainteresowań, czasu i możliwości, od jednorazowych akcji po długoterminowe projekty (wszystkie opcje są opisane na stronie Centrum).
Wolontariusze mogą skorzystać z pośrednictwa, doradztwa i wsparcia koordynatorów, a także wziąć udział w szkoleniach przygotowujących do działania w różnych obszarach. Każda mieszkanka i każdy mieszkaniec, niezależnie od wieku czy doświadczenia, możliwość rozpoczęcia swojej przygody z wolontariatem i włączenia się w działania, które realnie zmieniają życie lokalnej społeczności.
