• Start
  • Wiadomości
  • Sejm ustanowił rok 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki - rzeźbiarza, rektora gdańskiej ASP

Sejm ustanowił rok 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki - rzeźbiarza, rektora gdańskiej ASP

Dzieła Franciszka Duszeńki, jednego z najważniejszych powojennych rzeźbiarzy polskich, współtwórcy i rektora Akademii Sztuk Pięknych w Gdańsku zna każdy gdańszczanin. W przyszłym roku przypada 100-lecie urodzin artysty, 24 lipca br. Sejm RP podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki.
25.07.2024
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Zdjęcie przedstawia starszego mężczyznę o siwych włosach i gęstych brwiach, ubranego w elegancką marynarkę i koszulę z kołnierzykiem. Mężczyzna ma przyjazny wyraz twarzy i lekki uśmiech, co nadaje mu sympatyczny i spokojny wygląd.
Franciszek Duszeńko
Fot. Gedanopedia

Współautor pomnika na Westerplatte

Franciszek Duszeńko, wraz z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim, był twórcą Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte (odsłoniętego w 1966 roku) oraz pomnika Marii Konopnickiej przy Targu Rakowym (z 1977 roku). Artysta związany był z Gdańskiem od powojnia do końca swojego życia. 

Franciszek Duszeńko związany był z Akademią Sztuk Pięknych w Gdańsku od początku jej istnienia, gdy jeszcze nosiła nazwę Państwowej Wyższej Szkoły Sztuk Plastycznych. Był jednym z pierwszych absolwentów Szkoły, a pracę pedagogiczną rozpoczął dwa lata przed dyplomem obronionym w 1952 roku. 

Na zdjęciu widzimy starszego mężczyznę o siwych włosach, ubranego w marynarkę i koszulę w paski, który trzyma w ręku notatnik. Postać ma łagodny wyraz twarzy, lekko się uśmiecha i patrzy bezpośrednio w obiektyw, co nadaje fotografii ciepły i przyjazny charakter.
Pod kierunkiem Franciszka Duszeńki dyplom zrobiło ponad 80 młodych artystów
Fot. mat. ASP w Gdańsku

Był pierwszym rektorem uczelni wybranym w wolnych, demokratycznych wyborach - w 1981 roku. 

Między rokiem 1952 a 62, uczestniczył w odbudowie Gdańska, odtwarzając zniszczone w czasie wojny obiekty rzeźbiarskie, m. in. kobiece sfinksy przy schodach kamienicy przy Długim Targu 8, rycerzy na kamienicy przy Długim Targu 40, portal kamienicy przy ul. Ogarnej 99.

W przyszłym roku przypada 100-lecie urodzin artysty, 24 lipca br. Sejm RP podjął uchwałę o ustanowieniu roku 2025 Rokiem Franciszka Duszeńki.

W przyjętej uchwale, czytamy m.in.:

Jego sztuka wciąż budzi emocje i przypomina o dramatycznej historii XX-wieku. Jest świadectwem tragicznych losów człowieka, którego lata młodości przypadły na II wojnę światową. Niesie antywojenne przesłanie w dobie konfliktu za wschodnią granicą Polski. Należy uznać ją za niezwykle istotny głos w niemal 80 lat od zakończenia ostatniej wielkiej wojny, która spustoszyła praktycznie całą Europę. Po upływie dziesięcioleci w dalszym ciągu stanowi przejmujące memento dla potomnych. To sztuka, która tak jak słynny napis na Westerplatte wprost zdaje się krzyczeć: nigdy więcej wojny!

Sejm Rzeczypospolitej Polskiej w 100. rocznicę urodzin Franciszka Duszeńko, oddając hołd jego dokonaniom artystycznym, ustanawia rok 2025 Rokiem Franciszka Duszeńko

Grupę parlamentarzystów - wnioskodawców uchwały w pracach nad projektem reprezentował poseł Marek Biernacki.

Zdjęcie przedstawia Pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte w Gdańsku, widziany z dołu, na tle jasnego nieba. Na schodach przed pomnikiem widoczni są żołnierze w uroczystych mundurach, a także grupa ludzi z flagami, co sugeruje, że odbywają się tam uroczystości upamiętniające.
Obchody 84. rocznicy wybuchu II wojny światowej u stóp Pomnika Obrońców Wybrzeża na Westerplatte
Fot. Piotr Wittman/www.gdansk.pl

Franciszek Duszeńko - życiorys

Urodził się w 1925 roku w Gródku Jagiellońskim koło Lwowa. Studia artystyczne rozpoczął w  1942 roku w lwowskim Państwowym Instytucie Sztuk Plastycznych. Od lipca 1943 do czerwca 1944 należał do Armii Krajowej (ps. „Gustaw”), później, do końca wojny był więźniem obozów koncentracyjnych Gross-Rosen, Oranienburg i Sachsenhausen.

Po wojnie początkowo trafił do Warszawy, Zakopanego, a później Łodzi, gdzie kontynuował studia artystyczne, ale dyplom uzyskał w Państwowej Wyższej Szkole Sztuk Plastycznych w Gdańsku, w 1952 roku, jako jeden z pierwszych absolwentów.

W latach 1956–2000 prowadził Pracownię Rzeźby. Rektorem był w latach 1981–1987. Tytuł profesora zwyczajnego uzyskał w 1991 roku. Na prośbę władz gdańskiej ASP sprawował jeszcze do 2001 opiekę nad przygotowującymi dyplom młodymi rzeźbiarzami. Pod jego kierunkiem dyplom zrobiło ponad 80 młodych artystów.

W latach 1952 – 1962, wraz z Stanisławem Horno-Popławskim, Alfredem Wiśniewskim i Adamem Smolaną, należał do zespołu plastyków pracujących nad wspomnianą już renowacją  Drogi Królewskiej.

Zdjęcie przedstawia pomnik Marii Konopnickiej, słynnej polskiej pisarki i poetki, znajdujący się na tle drzew. Pomnik wykonany jest z ciemnego materiału i stoi na kamiennym postumencie z inskrypcją MARIA KONOPNICKA 1842-1910 .
Pomnik Marii Konopnickiej przy Targu Rakowym w Gdańsku, jest to dzieło Franciszka Duszeńki, odsłonięte w 1977 roku
Fot. Anna Bobrowska/KFP

W 1964 roku odsłonięto Pomnik Pamięci Ofiar Obozu Zagłady w Treblince, którego był współautorem, wraz z Adamem Hauptem i Franciszkiem Strynkiewiczem.

Kolejna realizacja to Pomnik Obrońców Wybrzeża na Westerplatte (1966, z Adamem Hauptem i Henrykiem Kitowskim).

Jego solowe dzieła to m. in. Pomnik Artylerzysty Polskiego (1980) w Toruniu oraz pomnik Marii Konopnickiej w Gdańsku (1977). Prace Franciszka Duszeńki znajdują się w zbiorach Muzeów Narodowych w Warszawie i w Gdańsku, w Muzeum Medalierstwa we Wrocławiu i w New Delhi.

Franciszek Duszeńko zmarł w 2008 roku, Rada Miasta Gdańska przyznała mu pośmiertnie Medal Księcia Mściwoja II. Spoczywa na Cmentarzu Srebrzysko.

Na zdjęciu widzimy czarno-białą fotografię mężczyzny w średnim wieku, ubranego w elegancki garnitur z krawatem. Postać ma krótkie, siwe włosy i patrzy poza kadr, co nadaje mu poważny i refleksyjny wygląd.
Franciszek Duszeńko z Gdańskiem związany był od powojnia do końca życia
fot. Witold Węgrzyn

Na podstawie Gedanopedii

 

TV

Jarmark Bożonarodzeniowy od 22 listopada do 23 grudnia