Park kulturowy - co wydarzyło się dotąd?
Wznowienie prac nad ustanowieniem Parku Kulturowego Główne Miasto (PKGM) w sercu Śródmieścia Gdańska ogłoszono w połowie maja br. Obecnie realizowane są konsultacje społeczne, które rozpoczęły się 1 września, wraz z uruchomieniem badania ankietowego na stronie poświęconej inicjatywie ustanowienia PKGM. W drugiej połowie września odbyły się dwie tury spaceru badawczego po terenie planowanego parku.
Teraz przyszła kolej na serię trzech spotkań warsztatowych. Pierwsze, pt. “Estetyka Śródmieścia - jak chronić historyczny charakter przestrzeni?”, odbyło się 24 września w Wozowni Artyleryjskiej Hevelianum. A tego samego dnia otwarto zapisy na kolejne spotkanie - 8 października pt. "Przestrzeń publiczna – muzycy, meleksy i nielegalny handel". LINK DO ZAPISÓW NA WARSZTATY 8 PAŹDZIERNIKA (można się zgłaszać do 1 października).
W pierwszym spotkaniu, w trwającej trzy godziny wspólnej pracy przy stolikach, uczestniczyło ponad 50 osób, przede wszystkim mieszkańców Głównego Miasta (w tym radnych dzielnicy) i związanych z tą częścią Gdańska przedsiębiorców. Była także radna miejska Jolanta Banach oraz przedstawiciele straży miejskiej i Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni.
Nim powstanie Park Kulturowy Główne Miasto. Z architektką o gdańskim Śródmieściu
Nasza wspólna umowa
Zebranych przywitał Piotr Grzelak, zastępca prezydent Gdańska ds. zrównoważonego rozwoju i gospodarki:
- Park kulturowy to narzędzie, które ma nam pomóc uporządkować przestrzeń Głównego Miasta, w której spotykają się sprzeczne interesy. Ponieważ będzie to nasza wspólna umowa na rzecz ochrony tej przestrzeni, która powinna być akceptowana, bardzo ważne jest, żeby zasady parku wypracować w dialogu - podkreślił Piotr Grzelak. - Będziemy starali się przeprowadzić proces konsultacyjny w maksymalnie transparentny sposób, wypracować rozwiązania razem z państwem. Ale też chcielibyśmy być skuteczni: jeśli przygotujemy uchwałę o Parku Kulturowym Główne Miasto, to chcielibyśmy żeby się później obroniła.
Wyjaśniając, Piotr Grzelak odwołał się do przykładu Uchwały Krajobrazowej Gdańska: - W niej również chcieliśmy uregulować więcej elementów, ale zawarliśmy te, które miały szansę skutecznie się obronić w orzecznictwie. I rzeczywiście - gdańska Uchwała Krajobrazowa jako pierwsza w dużym mieście w Polsce obroniła się i jesteśmy z niej dumni, choć nie jest narzędziem doskonałym. Nie wszystkie wyzwania Głównego Miasta uda się rozwiązać poprzez wprowadzenie parku kulturowego, ale obiecuję, że poszukamy innych metod, by i na takie kwestie odpowiedzieć. Dziękuję za państwa zaangażowanie i liczę na twórczą dyskusję.
Park Kulturowy Główne Miasto. Spacer z badawczym spojrzeniem
Co to właściwie jest park kulturowy?
Michał Kaczmarek - menadżer Śródmieścia, który koordynuje prace nad projektem PKGM, powiedział m.in.: - W trakcie spaceru badawczego rozmawialiśmy o tym, czym właściwie jest ten park kulturowy. Pojawiały się intuicyjne odpowiedzi, że jak “park”, to dotyczy zieleni, a jak “kulturowy”, to zabytków. I rzeczywiście, wiele z 20 funkcjonujących w kraju parków kulturowych dotyczy ochrony naturalnego terenu z pojedynczymi zabytkami, które się tam znajdują. Ale w Ustawie o ochronie zabytków (podstawie prawnej dla tworzenia parków kulturowych) pojawia się też zwrot “krajobraz kulturowy”, który także dużym miastom pozwala wykorzystać to narzędzie ochrony. Krajobraz kulturowy inaczej określić można jako klimat przestrzeni, który wpływa na usytuowane w niej budynki, na jej mieszkańców i innych użytkowników. Najkrótsza odpowiedź na pytanie, co chcemy osiągnąć poprzez wprowadzenie parku kulturowego brzmi: porządek - poprzez wspólne zasady działania, obowiązujące zarówno na terenie gminy, jak na na terenie prywatnym.
Michał Kaczmarek, podobnie jak wiceprezydent Grzelak, podkreślił, że park kulturowy nie jest odpowiedzią na wszystko: - To elastyczne narzędzie. Ustawodawca dość ogólnie opisuje ograniczenia, jakie mogą być wprowadzone poprzez park kulturowy, a sam dokument, w formie uchwały przyjętej przez Radę Miasta Gdańska, oprze się na zakazach i ograniczeniach.
Na poniższym slajdzie z prezentacji przedstawionej na spotkaniu ujęto wspomniane powyżej ograniczenia w ustawie:
Trzy stoliki, morze tematów
Warsztaty odbyły się w trzech grupach, w formule dyskusji przy trzech stolikach tematycznych:
- zabytkowe budynki i inne elementy historyczne (przedproża, bramy wodne);
- porządek i czystość;
- estetyka i ład przestrzenny.
Ostatecznie dyskusji nakładały się na siebie, wybiegając również do obszarów, których omówienie zaplanowano na kolejne dwa spotkania, co pokazywało, jak wielowątkowe i skomplikowane jest zagadnienie parku kulturowego, i jak mocno zaangażowali się uczestnicy spotkania. Przedstawiciele prowadzącej proces konsultacyjny Pracowni Zrównoważonego Rozwoju przewidzieli zresztą, że tak się sprawy potoczą, wyrażając “gotowość na inne wątki w dyskusji” i zachęcając do swobodnej burzy mózgów.
Część pierwsza - co, część druga - jak
Pracę podzielono na dwie części. W pierwszej zastanawiano się, co należy chronić i jakie sprawy są problematyczne. Po krótkiej przerwie, w drugiej części, starano się wskazać rozwiązania. Nie sposób odtworzyć tu wszystkie podjęte wątki (zostaną ujęte w raporcie po konsultacjach, który ujrzy światło dzienne w listopadzie br.).
Jeśli chodzi o zabytki i inne elementy historyczne:
- Wskazano na zły stan wielu przedproży i prowadzenie na nich handlu asortymentem nie przystającym do zabytków i zasłaniającym je. Rozwiązania: egzekwowanie przez Miasto poprawy stanu przedproży u ich właścicieli; odgórna kontrola nad prowadzoną na przedprożach działalnością - powinna jak najmniej je przysłaniać.
Pod hasłem “porządek i czystość”:
- Ogromnym problemem jest wykorzystywanie zieleni i podwórzy Głównego Miasta jako "plenerowych toalet". Rozwiązanie: udostępnienie toalet we wszystkich lokalach działających na terenie parku.
- Serce Gdańska szpecą elewacje zniszczone przez grafficiarzy. Rozwiązania: uproszczenie i przyspieszenie procedury uzyskania zezwolenia na usunięcie graffiti; zakup przez Miasto urządzeń laserowych do usuwania napisów; wzmocnienie monitoringu.
W obszarze “estetyka i ład przestrzenny” wskazano m. in. na:
- Problem: zły stan elewacji kamienic, wynikający m. in. z braku finansowych możliwości realizacji remontów przez wspólnoty. Rozwiązania: przywrócenie programu FasadyOdNowa, w ramach którego Miasto partycypowało w kosztach remontów elewacji wspólnot; przekazywanie części zysków z turystyki na remonty i czyszczenie elewacji.
- Tytułowy ład zaburza chaos handlowy na ulicach, jeszcze większy w sezonie. Rozwiązanie: ustalenie limitu stoisk, określenie dopuszczalnego asortymentu (zwłaszcza z naciskiem na towary z kategorii "pamiątki z Gdańska" i wyglądu miejsc sprzedaży.
Podczas rozmów uczestnicy warsztatów często dowiadywali się, że są już w Gdańsku regulacje prawne odpowiadające na niektóre ze wskazanych przez nich problemów - np. ogólnomiejskie zasady dotyczące wyglądu i wielkości ogródków gastronomicznych, czy też wyglądu szyldów (te zawarte są w Uchwale Krajobrazowej Gdańska). Wskazano wobec tego, że brakuje szerszej informacji na ten temat, a poza tym - że skoro przepisy są, powinny być lepiej egzekwowane.
Kolejne warsztaty pod hasłem “Przestrzeń publiczna - muzycy, meleksy i nielegalny handel” odbędą się 8 października. Zapisy - na stronie poświęconej PKGM już trwają, zakończą się 1 października.
Ostatnie spotkanie - “Jak znaleźć równowagę? Przedsiębiorcy wobec regulacji Parku Kulturowego” odbędą się 22 października (środa). Zapisy ruszą tydzień wcześniej i również potrwają 7 dni.
Zapisy na warsztaty, aktualności, podstawy prawne, wszystko o Parku Kulturowym Główne Miasto - na stronie internetowej PKGM
