Polska poniosła największe straty
Wydarzenie pod pomnikiem Polskiego Państwa Podziemnego na Targu Rakowym rozpoczęło odegranie hymnu państwowego przez Orkiestrę Reprezentacyjną Marynarki Wojennej.
Głos podczas uroczystości zabrał prof. Jerzy Grzywacz, prezes Okręgu Pomorskiego Światowego Związku Żołnierzy Armii Krajowej i Oddziału Morskiego Stowarzyszenia Szarych Szeregów, major w st. spoczynku.
Przypomniał, że w latach 1939 -1945 zginęło sześć milionów polskich obywateli, co procentowo oznacza największe straty ludzkie wśród wszystkich krajów okupowanych podczas II wojny światowej.
- Polskie Państwo Podziemne, które w 1944 r. dysponowało już 380-tysięczną armią, jakkolwiek źle uzbrojoną, ale jednak bardzo liczną, miało powszechne poparcie w społeczeństwie polskim zarówno w strefie okupacji niemieckiej, jak i strefie okupacji radzieckiej. I to ono potrafiło w miarę, powtarzam - w miarę - ochronić społeczeństwo polskie tak, że nie uległo ono jeszcze większej destrukcji, niż to miało miejsce - mówił Jerzy Grzywacz.
Dziedzictwo Polskiego Państwa Podziemnego przysłużyło się walce z komunizmem
Podkreślił, że to Polskiemu Państwu Podziemnemu “zawdzięczamy, żeśmy mimo tych sześciu milionów ofiar, przeżyli tę wojnę”. - I potrafili później walczyć przez 45 lat z komunizmem. Walczyć bez broni, walczyć ideowo i odzyskać w 1989 roku pełną niezależność i suwerenność - dodał.
- Chciałbym wyraźnie podkreślić, że gdyby nie idee Polskiego Państwa Podziemnego, nie dalibyśmy rady z takim skutkiem walczyć później z komunizmem. I dlatego ja chylę dzisiaj głowę przed wszystkimi żołnierzami i dowódcami Polskiego Państwa Podziemnego. Cześć im i chwała - zakończył swoje przemówienie Jerzy Grzywacz.
Kombatanci niosą płomień pamięci
Piotr Borawski, zastępca prezydenta Gdańska ds. przedsiębiorczości i ochrony klimatu, podziękował kombatantom za obecność pod pomnikiem. - Bo to oni niosą przez całe życie płomień pamięci o dawno minionych czasach. Oni są łącznikiem historii i teraźniejszości - dodał.
- Jak co roku, w rocznicę utworzenia Polskiego Państwa Podziemnego i Szarych Szeregów, spotykamy się pod pomnikiem poświęconym temu wielkiemu zbiorowemu doświadczeniu, które było fenomenem w dziejach okupowanej Europy w latach 1939-1945 - mówił Piotr Borawski.
Prawdziwe, choć podziemne państwo
Jak podkreślił, było “prawdziwe, choć podziemne państwo z instytucjami cywilnymi i z wielką podziemną armią”
- Miało swój rząd, administrację i parlament. W ramach tego państwa funkcjonowało konspiracyjne szkolnictwo, zarówno gimnazjalne, jak i uniwersyteckie. Funkcjonowało podziemne sądownictwo. Wychodziły setki tytułów gazet, tysiące drukowanych książek w tajnych drukarniach. W podziemnym państwie odbywały się także konspiracyjne koncerty. W tym nielegalnym z punktu widzenia okupanta państwie prężnie działało także harcerstwo, działały legendarne Szare Szeregi - przypomniał zastępca prezydenta Gdańska.
Zaznaczył, że w strukturę Polskiego Państwa Podziemnego zaangażowani byli ludzie ze wszystkich warstw i grup społecznych oraz różnych przekonań i politycznych rodowodów. - Niezależnie od tych różnic potrafili działać wspólnie i solidarnie. Wszyscy kładli na szali swoje życie dla Polski - nadmienił.
Pamiętamy i nigdy nie zapomnimy
- Dzięki żyjącym jeszcze uczestnikom tamtych wydarzeń nie jesteśmy sami. Łączy nas pamięć. Dzięki nim, dzięki tej pamięci nie jesteśmy przypadkowymi przechodniami w łańcuchu pokoleń. Dziękujemy wam za to. I zapewniamy was, że pamiętamy i nigdy nie zapomnimy - zapewnił Piotr Borawski.
Podczas uroczystości na Targu Rakowym modlitwę m.in. w intencji zakończenia wojny w Ukrainie poprowadził ks. prałat Ireneusz Bradtke, proboszcz Bazyliki Mariackiej w Gdańsku.
Odczytano także apel pamięci, a żołnierze oddali trzy salwy honorowe.
Westerplatte - uhonorowano rodzinę jednego z obrońców. Obchody z kontekstem wojny w Ukrainie
Uroczystość zakończyło złożenie wiązanek przy Pomniku Polskiego Państwa Podziemnego oraz przy pobliskim Pomniku Harcerek i Harcerzy Miasta Gdańska potocznie nazwanym Pomnikiem Harcerstwa.
Jakie były dzieje Polskiego Państwa Podziemnego?
Polskie Państwo Podziemne powstało w nocy z 26 na 27 września 1939 roku, w Warszawie. Początkiem było utworzenie Służby Zwycięstwu Polski (SZP), która dwa miesiące później przekształcona została w Związek Walki Zbrojnej, a następnie - w lutym 1942 r. - w Armię Krajową (AK). Polskie Państwo Podziemne podlegało Rządowi RP na uchodźstwie. Działało na terytorium państwa polskiego okupowanym przez III Rzeszę i ZSRR.
Czym były Szare Szeregi?
Szare Szeregi to kryptonim konspiracyjny Związku Harcerstwa Polskiego, podczas okupacji niemieckiej, w latach II wojny światowej. Powołano je 27 września 1939 r. w Warszawie. Szare Szeregi współpracowały z Delegaturą Rządu Rzeczypospolitej Polskiej na Kraj oraz Komendą Główną AK. Szare Szeregi w połowie 1944 roku skupiały ponad 15 tys. członków, w tym 7 tys. harcerek.
Hm. Bogdan Radys. Strażnik pamięci o pocztowcach i harcerzach z Wolnego Miasta Gdańska
