Przejdź do sekcji menu główne Przejdź do sekcji menu boczne Przejdź do sekcji treść strony Przejdź do sekcji stopka strony
Logo Gdańsk Pomaga
Translate
Translate
Logo Biuletynu Informcji Publicznej

Muzeum Archeologiczne - nie wejdziesz, bo remont generalny

Muzeum Archeologiczne w Gdańsku prowadzi remont kapitalny swojej głównej siedziby, zbudowanego w końcu XVI wieku, Domu Przyrodników. To największa i najpoważniejsza od lat powojennych gruntowna modernizacja tego zabytkowego obiektu. W odnowionym budynku znajdzie się nowoczesna wystawa na miarę XXI wieku. Niektóre elementy dotychczasowej ekspozycji miały bowiem 50-letnią historię. Kiedy zwiedzający zobaczą nową wystawę Muzeum Archeologicznego?
18.02.2025
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Zdjęcie przedstawia malowniczy fragment nabrzeża w Gdańsku, prawdopodobnie w rejonie Długiego Pobrzeża nad Motławą. Widoczna architektura jest charakterystyczna dla Starego Miasta, z budynkami w stylu gotyckim i renesansowym. Dominują ceglane fasady, zdobione szczyty oraz duże okna, co nawiązuje do hanzeatyckiej przeszłości miasta. Centralnym elementem zdjęcia jest duży, ceglany budynek z arkadowym przejściem, który przypomina średniowieczną Bramę Spichrzów lub inne historyczne bramy wodne Gdańska. Na pierwszym planie widoczne jest nabrzeże i jego odbicie w wodach Motławy, co dodaje kompozycji uroku. To miejsce jest jedną z najpopularniejszych atrakcji turystycznych miasta, pełne kawiarni, restauracji i zabytków. Czy chciałbyś dowiedzieć się więcej o Gdańsku lub jego historii?
Muzeum Archeologiczne od 1953 r. istniało jako dział Muzeum Pomorskiego. Jako samodzielna placówka funkcjonuje od stycznia 1962 r.
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl

Prace podzielone na trzy etapy

Remont kapitalny siedziby Muzeum Archeologicznego rozpoczął się w drugiej połowie 2021 roku.
 
Dyrektor Muzeum Archeologicznego Ewa Trawicka wyjaśnia, że inwestycja prowadzona jest na trzech odcinkach: Dom Przyrodników, budynek Bramy Mariackiej oraz dach budynku głównego. 

Co udało się zakończyć?

Roboty w Bramie Mariackiej oraz na dachu budynku głównego sfinalizowano w 2024 r.
Prace remontowe w głównej siedzibie Muzeum Archeologicznego toczą się od czterech lat
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
 
W Bramie Mariackiej zrealizowano bardzo szeroki zakres prac, obejmujący m.in. remont posadzek, ścian i sufitów. W budynku wymieniono podstawową instalację: sanitarną, wodociągową, centralnego ogrzewania, wentylacyjną, elektryczną i teletechniczną.  Wśród wykonanych robót było także docieplenie posadzki na parterze i poddasza oraz remont klatek schodowych.
Zdjęcie przedstawia wnętrze budynku w trakcie remontu lub przebudowy. Widać gołe betonowe filary oraz fragmenty ścian, które zostały częściowo wyburzone. Podłoga jest w znacznym stopniu zdemontowana, odsłaniając surowy beton i ziemię, z widocznymi ubytkami oraz nierównościami. Ściany są pomalowane na pomarańczowy kolor, a w tle znajdują się drewniane drzwi oraz przeszklone drzwi wejściowe. Na podłodze leży gruz i pył budowlany, co wskazuje, że prace są w toku. Przez okna i otwory wpada naturalne światło, podkreślając surowy charakter miejsca.
Remont kapitalny siedziby Muzeum Archeologicznego prowadzony jest dzięki wsparciu funduszy Unii Europejskiej
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Wyremontowane pomieszczenia w Bramie Mariackiej będą pełniły m.in. funkcję biurową oraz magazynu zbiorów archeologicznych. Na parterze znajdzie się sklepik muzealny.

Jakie prace czekają Dom Przyrodników?

Natomiast w Domu Przyrodników przeprowadzono do tej pory wstępne roboty rozbiórkowe, w tym m.in. posadzki. Trwają prace wzmacniające fundamenty oraz konstrukcję istniejących filarów.  
Zdjęcie przedstawia wnętrze budynku w trakcie remontu lub przebudowy. Widać poważnie uszkodzoną konstrukcję – częściowo wyburzone ściany, odsłonięte cegły oraz nierówną, częściowo zniszczoną podłogę. Na pierwszym planie znajduje się prowizoryczna drewniana rampa zabezpieczona biało-czerwoną taśmą ostrzegawczą, która umożliwia przejście przez obszar z uszkodzoną podłogą. Obok widoczna jest wiązka kabli, co sugeruje prowadzone prace instalacyjne. W tle znajdują się drzwi z napisem BIURO BUDOWY 4 PIĘTRO , co wskazuje, że jest to teren budowy lub modernizacji jakiegoś obiektu. Obok wisi druga kartka z napisem Winda – klucz do dźwigu , co sugeruje, że winda nie jest dostępna do użytku dla wszystkich.
W ramach remontu dojdzie do wymiany pamiętającej jeszcze lata PRL windy, będzie można nią dojechać na piąte piętro budynku
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Dojdzie też wymiany stropów na poszczególnych kondygnacjach narożnej kamienicy między ulicami Mariacką i Dzianą. Konieczne będzie skotwienie ścian tego budynku mające na celu ustabilizowanie konstrukcji budowli. Potem przyjdzie czas na roboty instalacyjne (sanitarne, wentylacji i klimatyzacji, elektryczne, teletechniczne, centralnego ogrzewania, wodno-kanalizacyjne) oraz roboty wykończeniowe posadzek, ścian i sufitów. 
Zdjęcie przedstawia wnętrze budynku w trakcie remontu lub rozbiórki. Widać gotyckie okna z ozdobnymi kratami, co sugeruje, że obiekt ma historyczny charakter. Dwa boczne okna są osłonięte folią ochronną, a środkowe jest otwarte i służy jako miejsce do wyrzucania gruzu – znajduje się tam żółty zsyp budowlany prowadzący na zewnątrz. Na podłodze leży duża sterta gruzu, składająca się z kawałków betonu i cegieł, co wskazuje na zaawansowany etap prac rozbiórkowych. W dolnej części zdjęcia widoczne są rury i elementy instalacyjne, co sugeruje, że prowadzone są także prace nad infrastrukturą budynku.
Umowa z wykonawcą robót budowlanych w Muzeum Archeologicznym została zawarta 30 lipca 2021 r.
mat. Muzeum Archeologiczne
 
W tak odnowionym wnętrzu będzie można przejść do ostatniego etapu - czyli budowy nowej wystawy stałej Muzeum Archeologicznego.

Jakie pojawiły się przeszkody?

Ewa Trawicka przyznaje, że w trakcie remontu kapitalnego doszło do nieprzewidzianych wcześniej trudności.  
Zdjęcie przedstawia wizualizację wnętrza po renowacji, prawdopodobnie zabytkowego lub nowoczesnego muzeum, galerii lub przestrzeni ekspozycyjnej. W porównaniu do wcześniejszych zdjęć przedstawiających remont, ten obraz ukazuje efekt końcowy po przeprowadzonych pracach. Wnętrze charakteryzuje się nowoczesnym, minimalistycznym designem z ciemnym sufitem i liniowym oświetleniem LED. Widoczna jest elegancka, biała lada lub bariera wykonana z materiału przypominającego marmur. Centralnym elementem przestrzeni jest eksponowane wykopalisko archeologiczne lub fragment fundamentów budynku, co może sugerować, że miejsce to łączy nowoczesność z historią. Na pierwszym planie widoczna jest osoba oglądająca ekspozycję oraz kobieta notująca coś w dokumentach. W tle znajdują się goście poruszający się po przestrzeni, co podkreśla funkcję miejsca jako przestrzeni publicznej.
Wizualizacja parteru w wyremontowanym muzeum
mat. Muzeum Archeologiczne
 
- Wśród najważniejszych zmian, nieujętych w pierwotnej dokumentacji projektowej, wymienić należy wymianę powojennych stropów na trzech kondygnacjach i skotwienie ścian budynku od strony ul. Dzianej, a także wzmocnienie fundamentów tej części budynku w technologii mikropali. Zmiany w projekcie wymagały uzgodnienia z Pomorskim Wojewódzkim Konserwatorem Zabytków - wyjaśnia dyrektor Muzeum Archeologicznego.  
Zdjęcie przedstawia wizualizację nowoczesnej ekspozycji muzealnej poświęconej epoce kamienia. W prawym dolnym rogu znajduje się oś czasu, obejmująca okres od 200 000 p.n.e. do 2 500 p.n.e., podzielona na sekcje: środowisko naturalne w epoce kamienia, świat łowców i zbieraczy, świat pierwszych rolników oraz świat rzemiosła.
Wizualizacja części parterowej nowej ekspozycji
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Te problemy spowodowały opóźnienie w zakończeniu inwestycji o ok. 2,5 roku. 

40 grafik Daniela Chodowieckiego trafi do Muzeum Gdańska - dzięki dofinansowaniu

Kiedy muzeum będzie ponownie otwarte?

Zakończenie prac budowlanych w głównej siedzibie Muzeum Archeologicznego planowane jest na koniec 2025 r., zaś otwarcie obiektu dla zwiedzających na 2026 r. 
Zdjęcie przedstawia nowoczesną wizualizację muzealnej ekspozycji na pierwszym piętrze, poświęconej epoce żelaza i dawnym kulturom, takim jak kultura pomorska i oksywska. W prawym dolnym rogu znajduje się schemat budynku z oznaczeniem przestrzeni oraz oś czasu, przedstawiająca rozwój tych kultur od około 700 r. p.n.e. do I w. n.e. W centrum wystawy widoczna jest rekonstrukcja grobowca, prawdopodobnie skrzynkowego lub kamiennego, umieszczona na podwyższonej platformie, co pozwala zwiedzającym lepiej przyjrzeć się detalom. W tle znajdują się gabloty z eksponatami, które mogą zawierać artefakty z tego okresu, takie jak ceramika, broń lub biżuteria. Po prawej stronie widzimy ścianę pokrytą dużą ilością tekstów informacyjnych, co sugeruje, że wystawa ma silny charakter edukacyjny. W głębi znajdują się dodatkowe ekspozycje, w tym prawdopodobnie rekonstrukcja pochówku w pozycji wyprostowanej (widoczna postać w czarnym stroju).
Na I piętrze muzeum ma się znaleźć m.in. ekspozycja poświęcona epoce żelaza i dawnym kulturom, takim jak kultura pomorska i oksywska
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Nad koncepcją merytoryczną i opracowaniem nowej wystawy pracują pracownicy Muzeum Archeologicznego w Gdańsku przy wsparciu zewnętrznych ekspertów. Projekt plastyczno-przestrzenny modernizacji ekspozycji przygotowała, wyłoniona w procedurze konkursowej, firma MAE Multimedia Art&Education.

Jakie są koszty inwestycji?

W latach 2016-2024 koszty poniesione na przebudowę siedziby głównej Muzeum Archeologicznego wyniosły ok. 11 milionów złotych. Szacunkowo, całościowo inwestycja może kosztować ok. 32 mln zł.
Zdjęcie przedstawia wizualizację wystawy muzealnej na pierwszym piętrze, poświęconej epoce brązu. W prawym dolnym rogu znajduje się schemat budynku z oznaczeniem lokalizacji tej ekspozycji oraz oś czasu, która przedstawia różne okresy epoki brązu – wczesny, środkowy i późny. W centrum znajduje się realistyczna rzeźba przedstawiająca postać siedzącą na platformie i zajmującą się rzemiosłem – prawdopodobnie obróbką metalu lub ceramiki. Może to być ilustracja dawnych technik rzemieślniczych, pomagająca zwiedzającym lepiej zrozumieć życie ludzi w tamtym okresie. W tle widać długą, podświetloną tablicę z informacjami, która prawdopodobnie zawiera opisy historyczne i archeologiczne. Po prawej stronie znajdują się przeszklone gabloty z ceramiką – prawdopodobnie są to autentyczne znaleziska archeologiczne lub ich rekonstrukcje. Nad nimi na ścianie biegnie wąska szczelina świetlna, która może symbolizować warstwy ziemi, w których odnajdywane są zabytki.
Tak ma wyglądać I piętro nowej wystawy stałej muzeum
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Projekt pn. „Plastyczno-przestrzenna modernizacja wystawy stałej w siedzibie głównej Muzeum Archeologicznego w Gdańsku” - obejmujący przebudowę siedziby placówki oraz wykonanie całkowicie nowej wystawy stałej - został wybrany do dofinansowania w ramach programu regionalnego Fundusze Europejskie dla Pomorza 2021–2027. Wsparcie unijne wyniesie do 14,9 mln zł.

Historia Domu Przyrodników

Kamienicę, stanowiącą główną siedzibę Muzeum Archeologicznego,  zaprojektował prawdopodobnie Anton van Obberghen w latach 1597-1599 na zlecenie kupca Hansa Köpego. Pierwotnie była to kombinacja domu mieszkalnego i składu towarów, z boczną fasadą od strony Motławy wzbogaconą rzadkim w Gdańsku, wielopiętrowym wykuszem (wystający z elewacji fragment budynku) zakończonym podwójnym szczytem.
Zdjęcie przedstawia nowoczesną wystawę muzealną o tematyce prehistorycznej. W centrum sceny widzimy instalację przedstawiającą polowanie – białą figurę jelenia z rozłożystym porożem, przeszytego włócznią, co sugeruje dawną technikę łowiecką. W tle znajdują się drewniane pale, a dalej – namiot przypominający tradycyjne schronienie myśliwych. Przed instalacją stoją zwiedzający, którzy przyglądają się ekspozycji. Na podłodze oraz w dolnej części obrazu znajduje się graficzna oś czasu, pokazująca różne epoki, takie jak Świat Łowców i Zbieraczy (12 000 p.n.e.), Świat Pierwszych Rolników (5 000 p.n.e.) oraz Świat Rybaków i Łowców Fok (2 500 p.n.e.). Po prawej stronie znajduje się ekran lub podświetlona fotografia przedstawiająca las w mglistym klimacie, co dodaje tajemniczej atmosfery. Cała wystawa utrzymana jest w nowoczesnym, immersyjnym stylu, z dynamicznym oświetleniem i mrocznym tłem, które podkreśla znaczenie eksponowanych elementów.
I piętro przyszłej, nowej wystawy muzeum
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Cechą charakterystyczną kamienicy jest wysoka na 30 metrów fasada. Największą jej ozdobę stanowi jednak coś innego:  to mieszcząca klatkę schodową, smukła, 36-metrowa wieżyczka wciśnięta w narożnik między elewację północną, a Bramę Mariacką. Wieżyczkę wieńczy piękny, manierystyczny hełm. 

Nigdy tam nie trafisz. Zobacz, co skrywają magazyny Muzeum Gdańska

To jednak nie koniec architektonicznych atrakcji. Od strony ulicy Mariackiej, zaraz przy wejściu do budynku, znajduje się charakterystyczne wysokie przedproże, dodatkowo ozdobione płytami kamiennymi. Wyrzeźbiono na nich postaci kobiece będące personifikacjami nauk: Astronomii, Geografii, Medycyny i Przyrody.
Zdjęcie przedstawia wizualizację nowoczesnej ekspozycji muzealnej, prawdopodobnie związanej z tematyką historyczną lub archeologiczną. Jest to część wystawy na II piętrze, co potwierdza schemat budynku w prawym dolnym rogu oraz oznaczenie po , sugerujące finalny wygląd po renowacji. Główna atrakcja to duża drewniana łódź, prawdopodobnie replika historycznego statku lub znaleziska archeologicznego. Przestrzeń jest zaprojektowana w sposób immersyjny – ściany i sufit pokrywają grafiki oraz efekty świetlne imitujące podwodny świat, z pływającymi rybami, co może symbolizować zatopioną historię lub morskie dziedzictwo. Po lewej stronie widoczne są gabloty z eksponatami oraz rysunki postaci w stylu szkiców historycznych, co dodaje kontekstu narracyjnego do wystawy. W tle widać zwiedzającego, co podkreśla funkcję edukacyjną tego miejsca.
Wizualizacja nowej wystawy głównej muzeum
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Swoją nazwę kamienica zawdzięcza temu, że od 1846 r. stanowiła siedzibę Gdańskiego Towarzystwa Przyrodniczego. Ciekawostką jest to, że założycielem tej organizacji był wybitny uczony Daniel Gralath, późniejszy burmistrz Gdańska. Towarzystwo urządziło w Domu Przyrodników sale posiedzeń, pracownie naukowe, małe muzeum oraz bibliotekę zawierającą około 20 tysięcy tomów.
 
Wnętrza budynku zdobiły portrety uczonych m.in. Mikołaja Kopernika, Mathiasa Nathanaela Wolffa, Daniela Gralatha oraz popiersie Jana Heweliusza, otrzymane w darze od króla polskiego Stanisława Augusta Poniatowskiego. W 1866 r. na wieży umieszczono obserwatorium astronomiczne (wówczas to miejsce ozdobnego hełmu na jakiś czas zastąpiła obrotowa kopuła).
To zdjęcie przedstawia nowoczesną wystawę muzealną dotyczącą historii wczesnośredniowiecznego Gdańska. Cała ekspozycja utrzymana jest w futurystycznym, immersyjnym stylu, z wykorzystaniem przeźroczystych powierzchni, podświetlanych grafik oraz holograficznych projekcji.
Wizualizacja nowej ekspozycji na II piętrze muzeum
mat. Muzeum Archeologiczne
 
Kamienica bardzo ucierpiała podczas II wojny światowej. Z całego budynku ocalała jedynie frontowa ściana razem z wieżą. Odbudowano ją w latach 1956-1961, według projektu Kazimierza Macura, w formie zbliżonej do pierwotnej, na potrzeby nowopowstałego Muzeum Archeologicznego.
Na zdjęciu widzimy charakterystyczny budynek z ceglaną fasadą, ozdobiony białymi detalami architektonicznymi, który reprezentuje styl manieryzmu niderlandzkiego. Jest to typowa architektura dla historycznych miast portowych, takich jak Gdańsk. Centralnym punktem jest wysoka, wielokondygnacyjna wieża z oktagonalną nadbudową, zwieńczona dachem z iglicą i wiatrowskazem. Fasada budynku charakteryzuje się bogato zdobionym szczytem schodkowym, typowym dla renesansowej architektury mieszczańskiej w Europie Północnej.
Dom Przyrodników słynie też z wieży widokowej
fot. Piotr Wittman/ gdansk.pl
 
Pod Domem Przyrodników, po stronie Długiego Pobrzeża, stoją antropomorficzne rzeźby wykute w kamieniu. Są to baby pruskie, czyli charakterystyczne wczesnośredniowieczne zabytki z ziem zamieszkiwanych przez Prusów.

... i Bramy Mariackiej

Należąca do Muzeum Archeologicznego Brama Mariacka powstała powstała po 1457 r. Zdobiący ją herb Gdańska ma już koronę nadaną przez Kazimierza Jagiellończyka. Ma cechy gotyckiej architektury flamandzkiej. W XVI wieku straciła znaczenie militarne i została przebudowana na mieszkania.

Dom Literatury - nowa instytucja kulturalna w Gdańsku

Brama Mariacka została całkowicie zniszczona w 1945 r. i odbudowana na przełomie lat 50. i 60.
 
Zdjęcie autora publikacji
Robert Pietrzak robert.pietrzak@gdansk.pl

TV

Wiosna budzi się na gdańskich zieleńcach
Konsultacje społeczne dotyczące nazwy ulicy Prezydenta Lecha Kaczyńskiego w Gdańsku
zdjęcie z drona, widać most, rzekę, po prawej grafika kolorowa
Most Siennicki. Prawdopodobnie od czerwca pieszo i na rowerze
gdanskie fundusze 2
Gdańskie Fundusze: aplikuj o środki na działania
Autobus linii 111 stoi na przystanku autobusowym w mieście. Na przystanku czekają pasażerowie, w tle budynki.
Kwietniowe zmiany w rozkładach jazdy
Przekaż 1,5% podatku
Więcej
gdanska karta mieszkanca
© Gdańskie Centrum Multimedialne