• Start
  • Wiadomości
  • Most Stągiewny wkrótce znów zwodzony - poznaj jego sięgającą XVI wieku historię

Most Stągiewny wkrótce znów zwodzony - poznaj jego sięgającą XVI wieku historię

W 2022 roku Most Stągiewny nad Motławą stanie się mostem zwodzonym - jak przez większość lat swojego istnienia. Na przestrzeni ponad 400 letniej historii zwodzony nie był tylko przez 75 lat. Zobacz, jak zmieniał się przez minione stulecia, nim osiągnął współczesny wygląd. Przypominamy nasz ubiegłoroczny artykuł o dziejach i przemianach Mostu Stągiewnego.
05.02.2021
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Most Stągiewny w Gdańsku, lato 2019 r.
Most Stągiewny w Gdańsku, lato 2019 r.
Dominik Paszliński/www.gdansk.pl

 

Most Stągiewny uzyska możliwość zwodzenia, ponieważ na południe od niego powstanie druga, po tej na Szafarni, marina. Przebudowa mostu i budowa dodatkowych miejsc do cumowania dla jachtów należą do celów publicznych, które Miasto Gdańsk wyznaczyło Konsorcjum Immobel & Multibud w ramach partnerstwa publiczno - prywatnego w projekcie “Granaria”. Umowa z wykonawcą mostu - spółką Vistal Gdynia, jest już podpisana, a data oddania obiektu do użytku wyznaczona na listopad 2022 r. To będzie kolejny krok milowy w historii mostu łączącego Wyspę Spichrzów z Długimi Ogrodami. W ciągu swojej ponad 400 letniej historii wielokrotnie przechodził metamorfozę.

Nazwa Most Stągiewny (Milchkannenbrücke) pochodzi oczywiście od pobliskiej, o kilkadziesiąt lat starszej od niego, Bramy Stągiewnej. Drewniany, zwodzony obiekt powstał po przekopaniu sztucznego kanału - Nowej Motławy w 1576 roku.

Jego prawdopodobny ówczesny wygląd zobaczyć można na Planie Sztokholmskim Gdańska z 1615 roku:

Plan Sztokholmski Gdańska z 1615 r. z przedstawianiem Mostu Stągiewnego
Plan Sztokholmski Gdańska z 1615 r. z przedstawianiem Mostu Stągiewnego, (pośrodku ryciny)
https://sok.riksarkivet.se/bildvisning/K0007569

 

Jeśli przyjrzeć się kolejnej grafice z 1617 roku, na której klapy mostu są uniesione, zobaczyć można detale konstrukcji: most był wówczas dwuklapowy, podnoszony za pomocą cięgien umieszczonych w czterech strzelistych pylonach (autor grafiki: Aegidius Dieckmann, publikacja “Neue Motlau Und Speicher von Aeg Dickmann, Praecipuorum Locorum et aedificiorum quae In urbe Dantiscana visuntur aclumbracio 1617”).

Most Stągiewny wg. Aegidiusa Dieckmana, w prawym rogu grafiki
Most Stągiewny wg. Aegidiusa Dieckmana - po lewej stronie, w głębi grafiki, tuż przy baszcie
 

 

Zbliżony wygląd Mostu Stągiewnego przedstawił w swojej rekonstrukcji z 1937 r. Otto Kloeppel:

 
Kloeppel Otto, Das Stadtbild von Danzig in den drei Jahrhunderten seiner grossen Geschichte, Danzig 1937. s. 176

 

Z kolei Zygmunt Vogel w grafice wykonanej pod koniec XVIII wieku także naszkicował dwuklapowe przęsło Mostu Stągiewnego, ale pozbawione już pylonów. Najprawdopodobniej na na przełomie XVII i XVIII wieku przebudowano mechanizmy podnoszenia mostu, ukrywając je w przyczółkach.

Zygmunt Vogel Brama Mlecznych Stągwi. 1788-1790
Zygmunt Vogel Brama Mlecznych Stągwi. 1788-1790
Gabinet Rycin Biblioteki Uniwersytetu Warszawskiego

 

Na litografii z 1838 r., która przedstawia nabrzeże portowe z ulicą Szafarnią, widziane z Wyspy Spichrzów, konstrukcja mostu wygląda podobnie, jak na poprzedniej grafice. Autor uchwycił obiekt w stanie sprzed wielkiej przebudowy.

Lith.Inst.v.A.Rahnke in Elbling/DAS KONIGL.REGIERUNGSGEBAU DE MIT DER SCHAFEREI/ZU DANZIG./ Verlag d.Buch - u.Kunsthandlung.v.Fr Sam. Gerhard in Danzig 1838
Lith.Inst.v.A.Rahnke in Elbling/DAS KONIGL.REGIERUNGSGEBAU DE MIT DER SCHAFEREI/ZU DANZIG./ Verlag d.Buch - u.Kunsthandlung.v.Fr Sam. Gerhard in Danzig 1838
Zbiory Muzeum Gdańska/www.dziedzictwo-gdansk.pl

 

Z zachowanych źródeł wiadomo, że na stan mostu i uciążliwy sposób jego obsługi narzekano już w 1817 roku (aby unieść zwodzoną część, potrzeba było ośmiu mężczyzn, którzy manipulowali przeciwwagą w postaci kamiennych skrzyń). W 1863 roku gdańscy rajcy podjęli decyzję o przebudowie przeprawy przez Motławę. Za projekt pierwszego w Gdańsku nowoczesnego mostu konstrukcji stalowej odpowiadał Wilhelm Schwedler. Nowy obiekt był jednoramienny i obrotowy (otwierał się przez obrót w prawo), konstrukcja przęsła wykonana była z nitowanych dźwigarów kratowych, pomosty były drewniane, o rozpiętości w świetle podpór 13 metrów. Konstruktor chwalił się nowoczesną konstrukcją w branżowym czasopiśmie budowlanym:

W. Schwedler, - Mittheilung über einige Drehbrücken ohne Rollkranz [w:] Zeitschrift für Bauwesen Jg. 21, H. 1-12 (1871) s. 193 –203
W. Schwedler, - Mittheilung über einige Drehbrücken ohne Rollkranz [w:] Zeitschrift für Bauwesen Jg. 21, H. 1-12 (1871) s. 193 –203
http://pbc.gda.pl/dlibra/publication/21533?tab=1



Most obrotowy miał szerokość 7,3 metra (4,5 metra jezdnia plus chodniki po obu stronach, szerokie na 1,4 metra). Otwierał się bardzo blisko nabrzeża, a jego rozwarcie miało tylko 10,5 metra szerokości, co bardzo utrudniało przepływanie większych statków, dlatego często zdarzały się uszkodzenia jednostek lub konstrukcji mostu. W listopadzie 1925 r. zaczęły po moście kursować tramwaje. Równoczesny przejazd pojazdów szynowych w obu kierunkach nie był możliwy, a kursowały tędy wówczas trzy linie na Dolne Miasto i Stogi. Dochodził jeszcze rosnący ruch kołowy, który z trudem przeciskał się pomiędzy basztami Bramy Stągiewnej. Nie brakowało wypadków.

 

Most Stągiewny, fotografia z 1904 r.
Most Stągiewny, fotografia z 1904 r.
fotopolska.eu

 

Most wielokrotnie przebudowywano (np. w 1911 i 1933 roku). Ostatecznie rozebrano go na przełomie 1936 i 37 roku, budując równolegle nowy. Oddany do użytku w październiku 1937 r.) obiekt tym razem był zwodzony jednoklapowo, z mechanizmami ukrytymi w przyczółku od strony Długich Ogrodów, lepiej przystosowany do ruchu tramwajowego. Konstrukcja obiektu powstała w Stoczni Gdańskiej i Fabryce Maszyn Augsburg-Nörnberg M.A.N.

 

Fotografia z 1937 r. Rozbiórka mostu obrotowego
Fotografia z 1937 r. Rozbiórka mostu obrotowego
Fotopolska.eu

 

Przebudowana gruntownie przeprawa była o trzy metry szersza od starej, dzięki temu większe jednostki mogły już bez problemu przepływać przez powstający po podniesieniu klapy przesmyk, co więcej - żeglugę ułatwiało także przesunięcie nowego obiektu prawie na środek toru wodnego.

Most w wersji z I połowy XX wieku przetrwał wojnę, ale nigdy już nie uruchomiono jego mechanizmu. Przechodził tylko niezbędne remonty, a zwodzoną klapę unieruchomiono, zabezpieczając ją od dołu drewnianą konstrukcją.

W latach 1972 - 1973 stary most zwodzony rozebrano i zbudowano kolejny, o zwiększonej nośności, w formie stałej przeprawy, takim, jakim znamy go do dziś. Oddano go do użytku 3 marca 1973 roku.

Budowa nowego Mostu Stągiewnego toczyła się w latach 1972-73
Budowa nowego Mostu Stągiewnego toczyła się w latach 1972-73
Zbigniew Kosycarz/KFP

 

Współczesny Most Stągiewny powstał ponad 40 lat temu
Współczesny Most Stągiewny powstał ponad 40 lat temu
Zbigniew Kosycarz/KFP

 

 
Zbigniew Kosycarz/KFP

 

Most Stągiewny w kształcie w jakim znamy go dziś, oddano do użytku 3 marca 1973 r.
Most Stągiewny w kształcie w jakim znamy go dziś, oddano do użytku 3 marca 1973 r.
Zbigniew Kosycarz/KFP

 

Korzystałam z opracowania Grzegorza Sobczyka z Biura Miejskiego Konserwatora Zabytków w Gdańsku, z Gedanopedii oraz z artykułu “Most przy Stągwiach” Michała Górskiego.

 

TV

Bajpas kartuski działa