Medal Wdzięczności
Europejskie Centrum Solidarności w 2010 r., w 30. rocznicę powstania Solidarności, chcąc podziękować wszystkim obcokrajowcom, którzy wspomagali Polskę w jej trudnej walce o wolność i demokrację ustanowiło Medal Wdzięczności. Odznaczenie przyznawane jest obcokrajowcom, a w wyjątkowych przypadkach osobom posiadającym obywatelstwo polskie, które w latach 80. na stałe mieszkały za granicą i wspierały polską opozycję demokratyczną, które wspomagały Polaków walczących w czasach komunizmu – moralnie, politycznie i materialnie, które wspierały rozwój społeczeństwa obywatelskiego oraz promowały idee Solidarności.
Gdańsk Pamięta. Uroczystości i wydarzenia z okazji rocznic Grudnia 1970 i 1981. PROGRAM
Wśród laureatów są również ci, którzy dziś w duchu ideałów Solidarności bronią uniwersalnych praw człowieka i wzmacniają pokój na świecie, budując dobre relacje między narodami. A także ludzie nauki i kultury, aktywiści, muzealnicy, dziennikarze i publicyści, którzy dokumentują, badają i popularyzują historię ruchu Solidarność.
- To jest szczególny i ważny dzień, bo dokładnie 75 lat temu, wówczas bardzo młoda organizacja - Organizacja Narodów Zjednoczonych uchwaliła Powszechną Deklarację Praw Człowieka. To był ważny dokument i punkt odniesienia dla Solidarności. Solidarność wałczyła nie tylko o wolna Polskę, o wolną Europę Środkowo-Wschodnią, ale też budowała nowe systemy polityczne na ideale praw człowieka. My w Europejskim Centrum Solidarności marzymy o tym, żeby to było pojęcie, które trzeba rozszerzać a nie zawężać – mówił witając gości na uroczystości Basil Kerski, dyrektor ECS.
Tegoroczna uroczystość wręczenia wyróżnień miała miejsce w ECS 10 grudnia. Laureaci odbierali medale z rąk legendarnych polskich działaczy antykomunistycznych Bogdana Borusewicza i Bogdana Lisa.
Medale Wdzięczności ECS 2023 - laureaci
W tym roku uhonorowani zostali organizatorzy i uczestnicy ukraińskiej rewolucji na granicie. Odbyła się ona w dniach 2–17 października 1990 roku w Kijowie. Nazwa „na granicie” wzięła się z tego, że protestujący zajęli plac Rewolucji Październikowej, wyłożony granitowymi płytami. Masowe protesty studentów połączone ze strajkiem głodowym skierowane były przeciwko rządowi Ukraińskiej Socjalistycznej Republiki Radzieckiej (USRR). Rewolucja na granicie uważana jest w Ukrainie za pierwszy pokojowy protest antykomunistyczny, który zakończył się sukcesem. Wielopartyjne wybory odbyły się po czterech latach. A część organizatorów rewolucji stała się później wiodącymi postaciami w organizacji Pomarańczowej Rewolucji (2004).
Medale otrzymali liderzy protestu Ołeś Donij, Markijan Iwaszczyszyn (pośmiertnie), Jaryna Zajczenko i Wachtang Kipiani. Uhonorowany został też pośmiertnie Matthias Domaschk (pośmiertnie), wschodnioniemiecki działacz na rzecz praw człowieka, który zmarł w niewyjaśnionych okolicznościach w więzieniu.
- Pan Lew Zacharczyszyn oprowadzał nas tutaj po wystawie stałej, w tych cudownych murach i wspominał o światowym aspekcie Solidarności. Pokazywał nam nagrody, które otrzymywali z Polacy – Czesław Miłosz, Andrzej Wajda, Lech Wałęsa. Nagrody te spływały z całego świata. - mówił Ołeś Donij. - Kiedy byłem tu ostatnio w Gdańsku nagrywałem duży wywiad z Lechem Wałęsą dla telewizji ukraińskiej. Świat pomagał mu w jego walce, nagradzając go. Także ta dzisiejsza nagroda nie jest tylko dla mnie. Traktuję ją jako wyraz solidarności z narodem ukraińskim w czasie jego największej próby, w czasie walki w rosyjskim faszyzmem. Bardzo potrzebna jest nam teraz uwaga całego świata.
Odniesień do rosyjskiej agresji na Ukrainie było wiele. Niektórzy z inicjatorów buntu sprzed lat, teraz zaangażowani są w obronę swojego kraju.
- Miałem to szczęście, że mogłem zobaczyć narodziny Ukrainy, a teraz jako wojskowy walczyć w jej obronie - mówił nagrodzony Wachtang Kipiani.
Wzruszenia nie kryła siostra nieżyjącego działacza demokratycznego z byłego NRD, któremu medal przyznano pośmiertnie.
- Jestem ogromnie wzruszona tym uhonorowaniem, którego pośmiertnie doświadcza mój brat. On naprawdę na to zasłużył, bardzo się angażował, wykazując się odwagą i zaangażowaniem, za które zapłacił życiem - powiedziała odbierając medal w imieniu nieżyjącego brata Stefanie Damaschk. - Było bardzo wielu równie zaangażowanych i odważnych ludzi, którzy też zasługują na uhonorowanie. To o nich pisał w swojej książce „Jena Paradies” Peter Wensierski.
Zobacz zapis uroczystości:
Biogramy laureatów:
| Ołeś Donij Jeden z liderów protestów, ukraiński polityk i działacz kulturalny, deputowany do Rady najwyższej Ukrainy VI i VII. Po odzyskaniu przez Ukrainę niepodległości działał na rzecz odrodzenia i rozwoju kultury ukraińskiej i obrony języka ukraińskiego. Aktywny działacz społeczny przeciwko korupcji i oligarchii, współorganizator akcji Ukraina bez Kuczmy i Za prawdę! Promotor wolnych mediów. Protagonista budowania relacji polsko-ukraińskich na zasadach przyjaźni, solidarności, wolności i demokracji. Markijan Iwaszczyszyn (pośmiertnie) Jeden z liderów rewolucji na granicie, działacz wielu organizacji studenckich, a po rozpadzie Związku Radzieckiego, polityk i członek różnych partii politycznych i inicjatyw społecznych. Wybitny działacz na rzecz odrodzenia i rozwoju współczesnej kultury ukraińskiej. Zaangażowany w przeciwdziałanie korupcji i oligarchii, współorganizator akcji Ukraina bez Kuczmy, Za prawdę! Współzałożyciel inicjatywy publicznej Pora (Czas) oraz „Lwowskiej gazety”, orędownik budowania bliskich relacji polsko-ukraińskich. Jaryna Zajczenko Lekarka, aktywna uczestniczka rewolucji na granicie, podczas której pełniła opiekę medyczną. Działaczka społeczna, członkini Stowarzyszenia Lwa (1988–1990), uczestniczka Bractwa studenckiego. Członkini europejskich i euroazjatyckich stowarzyszeń dermato-wenerologicznych. Autorka ponad 80 prac naukowych. Współautorka podręczników akademickich dla studentów uczelni medycznych. Wachtang Kipiani Matthias Domaschk (pośmiertnie) |
Kto przyznaje Medale Wdzięczności?
O przyznaniu wyróżnienia decyduje kapituła w oparciu o zasady, które określa regulamin. Kapitułę Medalu Wdzięczności tworzą:
Lech Wałęsa – przewodniczący
Bogdan Borusewicz (Marszałek Senatu RP)
Jerzy Borowczak
Zbigniew Bujak (Mazowsze)
Mirosław Chojecki (koordynator pomocy sprzętowej zza granicy)
Władysław Frasyniuk (Dolny Śląsk)
Tadeusz Jedynak (1949–2017) (Górny Śląsk)
Stefan Jurczak (1938–2012) (Małopolska)
Bogdan Lis (Gdańsk)
Andrzej Milczanowski (Pomorze Zachodnie)
Janusz Pałubicki (Wielkopolska)
Jan Rulewski (Bydgoszcz)
Grażyna Staniszewska (Podbeskidzie)
Danuta Winiarska-Kuroń (Region Środkowo-Wschodni)
Do tej pory Medale Wdzięczności zostały przyznane aż 734 osobom z całego świata: z Argentyny, Australii, Austrii, Belgii, Bułgarii, Czech, Danii, Finlandii, Francji, Holandii, Irlandii, Kanady, Litwy, Niemiec, Norwegii, Peru, Portugalii, Rosji, Rumunii, Słowacji, Szwajcarii, Szwecji, Ukrainy, USA, Węgier, Wielkiej Brytanii oraz Włoch.
Lista laureatów Medalu Wdzięczności
