- Przed drugą wojną światową w Ratuszu Głównego Miasta, Dworze Artusa czy Domu Uphagena, przechowywano wiele cennych zabytków - mówi Waldemar Ossowski, dyrektor Muzeum Gdańska. - Zwiedzając dziś oddziały Muzeum Gdańska mało kiedy zwracamy uwagę na brakujące elementy wystroju, obrazy czy dzieła sztuki. Dotacja Ministerstwa Kultury i Dziedzictwa Narodowego w zakresie opracowania nowej wersji katalogu strat wojennych pozwoli nam skuteczniej dochodzić praw do zwrotu zagrabionych zabytków. Czasami pojawiają się na zagranicznych aukcjach. Wykonane w latach 90. XX w. opracowania, były w tym zakresie niewystarczające i mało pomocne. Od dziś, atrakcyjnie wydane katalogi są dostępne w sieci na stronie internetowej naszego Muzeum. Łącznie jest to ponad 1100 stron i ponad 200 ilustracji.
W latach 1943-1945 znaczna część gdańskich zabytków stanowiących element wystroju Ratusza Głównego Miasta, Dworu Artusa oraz Domu Uphagena uległa znacznemu rozproszeniu. W obawie przed alianckimi bombardowaniami, a następnie klęską nazistowskich Niemiec na froncie wschodnim i obawą przed atakiem wojsk sowieckich, władze Rzeszy przyspieszyły proces katalogowania i opracowywania dzieł sztuki oraz elementów wystroju, a także ich zabezpieczenia. Niemieccy konserwatorzy, m.in. znany w Gdańsku prof. Peter Jacob Deurer, Willy Drost czy Erich Volmar katalogowali i ukrywali cenne dzieła sztuki na terenie Pomorza, licząc, że w nienaruszonym stanie przetrwają wojnę. Drost i Volmar pozostali w Gdańsku. Wskazywali oni Polakom miejsca zdeponowania zabytków, ale równolegle do działań polskich konserwatorów sprawę odnajdywania zabytków prowadziła komisja radziecka pod kierownictwem Leontija Denisowa. 17 z 97 zebranych przez Rosjan skrzyń z gdańskimi zabytkami wyleciało do Moskwy 24 września 1945 r. Następnie zostały włączone do zbiorów Państwowego Muzeum Sztuk Pięknych im. A. S. Puszkina.
W składzie zespołu opracowującego katalogi strat wojennych znaleźli się pracownicy Muzeum Gdańska: dr Katarzyna Darecka, dr Anna Frąckowska, Izabela Jastrzembska - Olkowska i Wojciech Szymański oraz prof. Edmund Kizik, dr hab. Jacek Tylicki, dr Barbara Pospieszna, dr Jacek Kriegseisen, Kalina Zabuska i Stanisław Mieleszkiewicz.
Projekt „Weryfikacja, przygotowanie do druku i wydanie strat wojennych Ratusza Głównego Miasta, Dworu Artusa i Domu Uphagena” został dofinansowany w ramach programu “Badanie Polskich Strat Wojennych 2019”. Całkowita wartość projektu to 209 741 zł, z czego 156 666 zł dofinansowało Ministerstwo Kultury i Dziedzictwa Narodowego.
Katalogi są dostępne pod LINKIEM.
Autorem tekstu jest Andrzej Gierszewski z Muzeum Gdańska.
CZYTAJ:
Pamiątki po gdańskim kowalu trafiły do Kuźni Wodnej w Oliwie
Teka Gdańska Ignacego Klukowskiego: 100 prac artysty i konserwatora udostępnionych w sieci
Zespół budynków Bożego Ciała: urokliwe gdańskie zabytki z XIX wieku wrócą do świetności