Celem rozmowy, która odbyła w formie hybrydowej, było przybliżenie opinii publicznej skutecznych sposobów przeciwdziałania mowie nienawiści i polaryzacji na poziomie lokalnym przy wsparciu Unii Europejskiej.
Debata została podzielona na trzy części - pierwsza poświęcona była szukaniu odpowiedzi na pytanie dlaczego rola władz lokalnych ma kluczowe znaczenie w zapobieganiu i łagodzeniu mowy nienawiści, mogącej prowadzić do polaryzacji i brutalnego ekstremizmu. W trakcie drugiej goście przedstawiali przykłady dobrych praktyk, jeśli chodzi o współpracę z lokalnymi interesariuszami w procesie zapobiegania i łagodzenia skutków mowy nienawiści. Trzecia część poświęcona była sposobom i narzędziom, którymi Unia Europejska mogłaby wspierać władze lokalne w ich działaniach prewencyjnych.
- Kiedy mówimy o polaryzacji i mowie nienawiści, musimy mieć na uwadze aktualny kontekst polityczny. Niestety, sytuacja na Wschodzie i Ukrainie jest coraz bardziej poważna. Poza tym, co mówi prezydent Putin, obserwujemy inne niepokojące zjawiska, takie jak wysyp nieprawdziwych informacji, których celem jest podział społeczeństwa. Strony, które w ciągu ostatnich miesięcy służyły ruchom antyszczepionkowym, teraz skupiły się na atakach na Ukrainę - mówił prezydent Warszawy Rafał Trzaskowski podczas inauguracji debaty „Jak przeciwdziałać mowie nienawiści i polaryzacji społeczeństwa?” organizowanej przez European Forum for Urban Security, miasto stołeczne Warszawa oraz Unię Metropolii Polskich we wtorek, 22 lutego.
Podkreślił, że polaryzacja i mowa nienawiści to problemy, które zagrażają demokracji na całym świecie, a wzmagają je social media - które w miały pomóc w podtrzymywaniu tego systemu, pozwolić być pewnym grupom dostrzeżonym i wzmocnić głos mieszkańców o różnych punktach widzenia. Niestety, dziś widać, że nie tylko to się nie udało, ale social media przyczyniły się do zwiększenia negatywnych zjawisk.
- Jesteśmy zamknięci w bańkach informacyjnych wzmagających jeden punkt widzenia, a zamykających nas na inne. Social media opierają się na algorytmach przynoszących korzyści konkretnym firmom, a konflikt najlepiej się sprzedaje. Ale to nie jest nieodwracalne. To odpowiedzialność nasza i całej Unii Europejskiej, żeby coś z tym zrobić - zauważył Rafał Trzaskowski.
Dodał, że problem jest szczególnie poważny w miejscach, gdzie demokracja jest zagrożona - jak Polska czy Węgry, gdzie rząd sam używa narzędzi zwiększających polaryzację. Jak wskazywał, jednym z takich działań jest odbieranie przez polski rząd władzy samorządom i organizacjom pozarządowym, które otwarcie sprzeciwiają się dzieleniu społeczeństwa i mowie nienawiści, przeciwdziałają przemocy i wspierają mniejszości.
O tym, jak z tymi problemami radzić sobie na szczeblu lokalnym, w imieniu Gdańska i Unii Metropolii Polskich mówiła prezydent Aleksandra Dulkiewicz, która nie ukrywała, że jest przerażona tym, że mowa nienawiści stała się częścią naszej codzienności, a według przeprowadzonych przez miasto badań blisko 70% osób uważa, że mowa nienawiści to jeden z rodzajów wyrażania opinii. Wymieniła kilka przykładów działań, które można i trzeba realizować na szczeblu lokalnym - wśród których najważniejszym jest edukacja.
- W naszym mieście mamy Gdańskie Lekcje Obywatelskie, prowadzone przez specjalnie przeszkolonych nauczycieli, z programem przygotowanym przez organizacje pozarządowe, dostosowanym dla różnych grup, od przedszkolnych, poprzez szkoły podstawowe i licealne. Ich celem jest propagowanie otwartości i uwrażliwianie na to, co dzieje się dookoła nas na świecie - przypomniała Aleksandra Dulkiewicz. - Realizujemy także kampanie - w tym roku rozpoczęliśmy akcję „Gdańsk Miastem Równości”, poświęconą różnym grupom: seniorom, osobom z niepełnosprawnościami, czy osobom, które przyjechały do nas z innych krajów, i reprezentują inne kultury. Jej celem jest pokazanie różnorodności naszego społeczeństwa.
Zobacz: Gdańsk Miastem Równości. „Nadal mamy jeszcze wiele do zrobienia”
Jednocześnie dodała, że nadal jest bardzo wiele do zrobienia i nie można ustawać w działaniach. - To rola nasza, prezydentów, burmistrzów, ale i władz poziomu krajowego i europejskiego - zaapelowała i przypomniała, że Komisja Europejska wdrożyła przepisy kryminalizujące mowę nienawiści i przestępstwa z nienawiści.
Wypowiedź prezydent Gdańska Aleksandry Dulkiewicz w języku angielskim
Benedek Jávor - szef reprezentacji Budapesztu w UE i były poseł do Parlamentu Europejskiego, zgodził się z prezydentem Rafałem Trzaskowskim, że sytuacja w Polsce i na Węgrzech jest podobna, bo w obu krajach mowa nienawiści jest elementem programu politycznego partii rządzącej.
- Mowa nienawiści i polaryzacja w dyskursie publicznym na Węgrzech są niezwykle silne, bo stosowane są przez rząd do swoich celów politycznych. W takiej sytuacji zadaniem lokalnej władzy jest otwarte przeciwstawianie się tej rządowej strategii, polegającej na prowokacji poprzez nienawiść - apelował. - Ogromnie ważne jest, by dawać przykład. Dlatego lokalne samorządy powinny otwarcie przeciwstawiać się mowie nienawiści i opowiadać się za fundamentalnymi wartościami, takimi jak tolerancja, różnorodność oraz dialog. Mowa nienawiści i polaryzacja często biorą się z niezrozumienia drugiej strony, dlatego tak istotne jest, aby utrzymywać dialog oparty właśnie na różnorodności.
On także podkreślił, że pierwszym krokiem w kierunku przeciwdziałania podziałom i dyskryminacji jest edukacja, wskazał również na konieczność podjęcia międzynarodowej współpracy w tym zakresie.
W spotkaniu udział wzięli ponadto Christian Specht - wiceburmistrz Mannheim i wiceprzewodniczący Europejskiego Forum Bezpieczeństwa Miejskiego, Jan Olbrycht - poseł do Parlamentu Europejskiego i przewodniczący Intergrupy URBAN, oraz Bartłomiej Balcerzyk - kierownik Wydziału Informacji i Komunikacji Społecznej Przedstawicielstwa Komisji Europejskiej w Polsce.
Całą debatę w języku angielskim można zobaczyć na YouTube, na kanale European Forum for Urban Security:
