O Programie Zielonej Edukacji
Program Zielonej Edukacji. Gdańsk (PZE) to program edukacji ekologicznej i klimatycznej, skierowany do szkół i przedszkoli w naszym mieście.
Adresowany jest do nauczycieli dowolnych przedmiotów, uczących na każdym poziomie nauczania.
Udział w programie polega na realizacji projektu ekologicznego na terenie szkoły lub przedszkola. Dzieci i młodzież prowadzą zaplanowane przedsięwzięcie pod kierunkiem nauczyciela w danym roku szkolnym. Grupa projektowa może działać samodzielnie lub skorzystać ze wsparcia merytorycznego specjalisty z bazy ekspertów PZE. Ekspertami są osoby na co dzień pracujące w wydziałach urzędu miejskiego i jednostkach organizacyjnych miasta Gdańska.
Finałowa jabłoń
Podczas czerwcowego finału na Górze Gradowej uczestniczące w przedsięwzięciu placówki za swoje całoroczne działania otrzymały odznaki Programu Zielonej Edukacji, nauczyciele koordynujący działania odebrali certyfikaty, a wszyscy uczestnicy ze szkół i przedszkoli zostali uhonorowani dyplomami za zaangażowanie w naukę dbania o naszą planetę, wrażliwość na przyrodę oraz aktywność w podejmowaniu działań korzystnych dla środowiska.
Wszyscy nauczyciele otrzymali też w prezencie najnowsze wydawnictwo Hevelianum pt. „Góra Gradowa – zielony spacerownik” oraz młodą jabłonkę starej odmiany.
Aby drzewa dobrze się przyjęły i jak najdłużej były źródłem radości, smacznych jabłek i kojącego cienia, praktycznych wskazówek i instrukcji udzielił nauczycielom Jakub Chorodeński - dendrolog z Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni.
Jak zatem dbać o młode owocowe drzewko? „Najlepiej odważnie, z radością i nadzieją”.
Liczymy, że jabłonie będą dawały radość z ich pielęgnacji i przypominały najmłodszym o ekologicznych nawykach. Pierwsze drzewka zostały już posadzone i będą rosły wraz z ich opiekunami w szkołach i przedszkolach.
A szczególnie doceniono…
Spośród wszystkich zrealizowanych projektów przedstawiciele Hevelianum, Urzędu Miejskiego w Gdańsku oraz współpracujących przy programie ekspertów wyłonili 13 inicjatyw, które zostały szczególnie docenione za pomysłowość, poprawność merytoryczną, zakres i różnorodność działań, stopień zaangażowania dzieci i młodzieży w prowadzone działania oraz skalę upowszechniania efektów.
- W kategorii przedszkoli nagrody finansowe otrzymały przedszkola: nr 42, 60, 61 oraz 87,
- Wśród szkół podstawowych doceniono projekty zrealizowane w SP nr: 8, 19, 24, 35, 50, 55 i 65,
- natomiast w kategorii szkół ponadpodstawowych zwyciężyły Gdańskie Liceum Autonomiczne i Zespół Szkół Architektoniczno-Projektowych.
Jakie projekty realizowały szkoły?
Ekologiczne działania były bardzo różnorodne, obejmowały całe spectrum metod i obszarów tematycznych oraz przyniosły rozmaite prośrodowiskowe efekty. Wśród projektów zrealizowanych przez dzieci i młodzież były takie inicjatywy jak:
- wysiew łąk kwietnych,
- przygotowanie rabat warzywno-ziołowych,
- tworzenie warunków przyjaznych owadom, ptakom i małym dzikim zwierzętom,
- organizowanie dla szkolnej społeczności wystaw o tematyce ekologicznej oraz warsztatów o zmianie klimatu.
W ramach programu zbudowano m.in. szklarnię, kompostownik i kuchnię błotną. Przez cały rok szkolny, nauczyciele oraz uczniowie mogli korzystać ze wsparcia eksperckiego 22 specjalistów reprezentujących różne dziedziny wiedzy z jednostek organizacyjnych miasta.
To proces budowania zielonej przyszłości
- Cieszę się z tak dużego zainteresowania programem i bardzo dziękuję blisko 90 nauczycielom i nauczycielkom za fantastyczną postawę aktywności i zaangażowania w edukację ekologiczną - mówi Monika Mikołajczyk, koordynatorka Programu Zielonej Edukacji. Gdańsk z Hevelianum. - Ich pomysłowość, przedsiębiorczość, determinacja w przekazywaniu wiedzy i wartości oraz inspirowaniu dzieci i młodzieży do działania zasługują na najwyższe uznanie. To dla mnie ogromna przyjemność i zaszczyt móc wspierać nauczycieli i współpracować z nimi w tak ważnym wyzwaniu jakim jest edukowanie najmłodszego pokolenia o zmianach klimatu i ochronie środowiska.
- Program Zielonej Edukacji to nie tylko projekty na kilka miesięcy, to proces budowania zielonej przyszłości. Chcemy, aby dzieci i młodzież czuły, że ich działania kreują rzeczywistość - podkreśla Monika Chabior, zastępczyni prezydent Gdańska ds. rozwoju społecznego i równego traktowania, która nadzoruje PZE.
Mówią nauczyciele i nauczycielki
Edukacja ekologiczna to o wiele więcej niż nauka o planecie: to szansa, by wziąć sprawy w swoje ręce i wspólnie z innymi, krok po kroku, w swojej okolicy tworzyć świat, w którym troska o środowisko staje się codziennością. Gdy szkoła staje się miejscem realnych działań, edukacja zyskuje zupełnie nowy wymiar
Agata Chruszcz, koordynatorka projektu i dyrektorka Przedszkola nr 42:
„Projekt znacząco przyczynił się do przekształcenia nieużytkowanego terenu ogrodu przedszkolnego w żywą, zieloną przestrzeń edukacyjną, z której dzieci korzystają codziennie. Dzieci miały możliwość uczenia się przez działanie, obserwując cykl wzrostu roślin, pielęgnując je i zbierając pierwsze plony. Projekt jest długofalowy, mamy nadzieję, że 3-latki które sadziły drzewa owocowe, na koniec przedszkola zjedzą "prawdziwą gruszkę czy wiśnie" ze SWOJEGO drzewa.
Dzieci zdobyły podstawową wiedzę ekologiczną, nauczyły się, skąd bierze się jedzenie, dlaczego warto dbać o glebę i jak działa kompostownik. Poczuły się sprawcze, odpowiedzialne i dumne z tego, co udało im się wspólnie stworzyć. Zacieśniły się relacje z rodzicami, którzy zaangażowali się w tworzenie ogrodu, a sama przestrzeń stała się miejscem spotkań, obserwacji i zabawy. Projekt sam jest swoim efektem. Jest pracą całej społeczności, każdy przykłada do niego zieloną cegiełkę, która jest jego zasobem. Myślę, że to ważne miejsce dla dzieci i liczę, że ta postawa zostanie z nimi na zawsze” .
Karolina Kętrzyńska koordynatorka projektu z Przedszkola nr 61:
„Pomysł na projekt oraz konkretne działania zrodził się z chęci praktycznego pokazania dzieciom, jak mogą wpływać na środowisko. Wybór poszczególnych aktywności - takich jak sadzenie roślin, segregacja odpadów czy dokarmianie zwierząt - wynikał z dostosowania treści do wieku dzieci oraz z uwzględnienia lokalnych zasobów (np. sąsiedztwo lasu, ogródek przedszkolny).
Dzieci brały aktywny udział w planowaniu i realizacji działań. Podczas rozmów grupowych dzieliły się swoimi pomysłami i spostrzeżeniami, wskazywały, co chciałyby zrobić dla przyrody. Na przykład same zasugerowały przygotowanie domku dla jeża. Dzięki temu czuły się współautorami projektu i z większym zaangażowaniem uczestniczyły w jego realizacji”.
Patrycja Kalinowska, koordynatorka projektu ze Szkoły Podstawowej nr 61:
“Dzieci zaczęły dbać o wspólną przestrzeń na podwórku, zaangażowały się w opiekę nad kwiatami i były bardzo chętne, żeby dzielić się tą wiedzą z innymi klasami. Skrzynie zostały pięknie zaaranżowane i cieszą oko. Kilkoro uczniów zainteresowało się szeroko pojętym ogrodnictwem i kontynuowało sadzenie roślin w domu lub w swoich ogródkach”.
Agnieszka Dostatni, koordynatorka projektu z SP nr 24:
“Największym sukcesem było wywołanie trwałych zmian w nawykach żywieniowych uczestników oraz ich większa świadomość ekologiczna i finansowa. To, że uczestnicy zaczęli świadomie podchodzić do tematu jedzenia i jego marnowania, stanowi największą wartość wynikającą z działań.”
Dorota Pachniewska i Anna Jarocka, koordynatorki projektu ze Szkoły Podstawowej nr 86
“Dzięki nawiązanej współpracy z ekspertką z Gdańskich Wód, która była naszą przewodniczką podczas spaceru edukacyjnego, uczestnicy projektu zapoznali się z założeniami i rolą ogrodu deszczowego, który powstał u zbiegu ulic Przebiśniegowej i Niepołomickiej. Dowiedzieli się także, jak prawidłowo zbudować hotel dla owadów i dlaczego w jego sąsiedztwie powstaje łąka kwietna.
Uczniowie przekonali się, że w naszym mieście podejmowane są działania, aby zatrzymać jak najwięcej wody w środowisku, co jest istotne w kontekście zmian klimatu.
Największym sukcesem jest integracja zespołu, wspólne działanie, wzrost kompetencji społecznych, uwrażliwienie na szacunek dla przyrody, poszerzenie wiedzy z zakresu błękitno-zielonej infrastruktury. Uważamy, że podjęte przez nas działania wpłynęły znacząco na zmianę postaw dzieci, rodziców, i mamy nadzieję, że także społeczności lokalnej”.
Piotr Dudulewicz i Szymon Machalski, koordynatorzy projektu z Gdańskiego Liceum Autonomicznego
“Jednym z zadań w ramach projektu było przeprowadzenie warsztatów z Mozaiki Klimatycznej przez grupę 10 uczniów dla każdej trzeciej klasy liceum - para prowadzących edukowała 4-osobowe zespoły. W wielu grupach odbyły się bardzo ciekawe dyskusje. Warsztaty poprowadzono również dla dwóch siódmych klas „zaprzyjaźnionej” podstawówki. Największym efektem projektu było wyłonienie się grupy zaangażowanych uczniów, chętnych do prowadzenia działań proklimatycznych, którzy dalej dzielą się z innymi uczniami zdobytą wiedzą i doświadczeniem”.
Kiedy trzecia edycja projektu?
Kolejna, trzecia edycja Programu Zielonej Edukacji. Gdańsk na rok szkolny 2025/2026 rozpocznie się już we wrześniu tego roku. Szczegóły będą dostępne na fb Program Zielonej Edukacji. Gdańsk i stronie Hevelianum.
O Programie Zielonej Edukacji. Gdańsk
Program polega na realizacji przez dzieci i młodzież projektów i inicjatyw edukacyjnych związanych z tematyką ekologiczną i klimatyczną, prowadzonych pod kierunkiem nauczycieli w przedszkolach, szkołach podstawowych i ponadpodstawowych. Projekty powstają w ciągu roku szkolnego i są dostosowane do wieku uczestników, ich możliwości oraz specyfiki placówki. Ich wspólnym celem jest rozwijanie świadomości ekologicznej, poczucia sprawczości i zaangażowania we własne otoczenie.
Projekty dotyczą sześciu głównych obszarów: bioróżnorodności i terenów zieleni, energii, gospodarki obiegu zamkniętego, powietrza, wody oraz żywności – kluczowych elementów funkcjonowania naszej planety, wzajemnie powiązanych i współzależnych. Zmiana klimatu wpływa na każdy z tych obszarów, naruszając ich równowagę i wymagając od nas dostosowania się do nowych wyzwań. Dlatego tak istotne jest, aby młodzi ludzie rozumieli, jak globalne procesy oddziałują na lokalne środowisko i jak poprzez odpowiedzialne działania można wpływać na poprawę sytuacji. Przedszkolne i uczniowskie projekty realizowane w ramach programu stanowią pierwszy, ale niezwykle istotny krok w stronę świadomej adaptacji do zmian klimatycznych. Obejmują one różnorodne działania dostosowane do możliwości uczestników i lokalnych potrzeb.
W ramach programu nauczyciele mogą skorzystać ze szkoleń, natomiast dzieci i młodzież biorą udział w warsztatach, spacerach i zajęciach przyrodniczych dostępnych w gdańskiej ofercie edukacyjnej.
Koordynatorem „Programu Zielonej Edukacji. Gdańsk” jest Hevelianum, a partnerami są: Wydział Edukacji Urzędu Miejskiego w Gdańsku, Wydział Ekologii i Energetyki UMG, Wydział Gospodarki Komunalnej UMG, Gdański Ośrodek Promocji Zdrowia i Profilaktyki Uzależnień, Gdański Zarząd Dróg i Zieleni, Gdańskie ZOO, Gdańskie Przedsiębiorstwo Energetyki Cieplnej GPEC, Gdańskie Autobusy i Tramwaje, Zarząd Transportu Miejskiego, Gdańska Infrastruktura Wodociągowo-Kanalizacyjna, Gdańskie Wody, Zakład Utylizacyjny, Port Czystej Energii.
Opracowanie: Monika Mikołajczyk, Hevelianum
