Nazwisko pierwszej laureatki Nagrody im. Pawła Adamowicza (za rok 2021), którą jest burmistrz Kolonii Henriette Reker, ogłoszono już blisko dwa tygodnie temu, jednak wręczenie wyróżnienia - uroczyste, choć online, miało miejsce dopiero 27 stycznia podczas 148. plenarnego posiedzenia Europejskiego Komitetu Regionów.
Nagroda imienia zamordowanego trzy lata temu prezydenta Gdańska przyznawana jest za odwagę i doskonałość w krzewieniu wolności, solidarności i równości, a ustanowili ją wspólnie: Europejski Komitet Regionów, Międzynarodowa Sieć Miast Schronienia (ICORN) i Miasto Gdańsk.
Burmistrz Henriette Reker, zabierając głos podczas wirtualnej uroczystości, prawdopodobnie ze swojego służbowego gabinetu w Kolonii, prezentowała stojącą na biurku szklaną statuetkę Nagrody im. Pawła Adamowicza. Choć kolejność wystąpień była inna, jej słowa padły blisko końca trwającej ponad 1,5 godziny uroczystości, chcieliśmy by w naszej relacji wybrzmiały na początku.
- Odwaga wyrażenia solidarności z mniejszościami, konfrontacja z wykluczeniem i nienawiścią, poszukiwanie dialogu z tymi, którzy zamknęli się w sobie, zamiast otworzyć się na różnorodność… - Paweł Adamowicz miał taką odwagę. Byłam głęboko poruszona, gdy dowiedziałam się o jego śmierci. Myślałam o jego mieście, jego rodzinie, o wszystkich, którym był drogi i jego najbliższych współpracownikach. Wciąż im wszystkim współczuję. To straszne, że wciąż żyjemy w świecie, w którym stanie za wyznawanymi wartościami: pluralistycznym społeczeństwem i różnorodnością, może zagrażać życiu i muszę to podkreślić - prowadzić do śmierci. Był czas, w którym za bycie innym, albo posiadanie żydowskich korzeni można było stracić w Niemczech życie. Były czasy na całym świecie, gdy przynależność do danej grupy etnicznej determinowała los człowieka. Teraz żyjemy w czasach, w których nienawiść i ksenofobia są tak silne, że żądają życia tych, którzy wyznają pluralizm. To może nadszarpnąć nasze siły i zmniejszyć naszą nadzieję.
Nasza odpowiedź na taką symbolicznie średniowieczną przemoc, na publiczną egzekucję zaangażowanego rzecznika różnorodności, może być tylko taka: nie będziemy nienawidzić. Nie damy się zastraszyć takiemu zagrożeniu, potraktujemy je jako przyczynek, by stać się jeszcze bardziej ambitnymi rzecznikami walczącymi o wielokulturowość i różnorodność w Europie. Z mojego osobistego doświadczenia mogę wyznać, że bardzo mnie smuci, że Paweł Adamowicz nie miał możliwości jak ja zawalczyć o swoje życie i po ataku wyznawać swoje przekonania i wartości z jeszcze większą energią. Jestem przekonana, że wielu z dziś tu obecnych, ale i nieobecnych kontynuuje dziś dziedzictwo Pawła Adamowicza, idąc drogą, którą on sam by dalej szedł.
Zabezpieczenie pokoju w Europie - między narodami, ale także w granicach naszych państw to rola przede wszystkim lokalnych samorządów.
Dziękuję z całego serca za Nagrodę. Przyjmuję ją w imieniu wszystkich mężczyzn i kobiet z Kolonii, którzy angażują się w działania na rzecz różnorodności, kosmopolityzmu i spójności w naszym mieście. Nie przesuniemy się nawet o milimetr w prawo, bo różnorodność to nasz sposób życia od dwóch tysięcy lat, w naszym pięknym handlowym mieście nad Renem. To część naszego DNA, nasz “znak towarowy”, nasza wiadomość dla zglobalizowanego świata.
Ceremonię wręczenia prowadził i otworzył Apostolos Tzitzikostas, przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów, gubernator Centralnej Macedonii:
- Spuścizna Pawła Adamowicza to punkt odniesienia dla burmistrzów i regionalnych liderów zaangażowanych w walkę przeciwko nietolerancji. Nagroda jest hołdem dla jego zaangażowania w życie lokalnej, gdańskiej wspólnoty. Pierwsza laureatka Nagrody im. Pawła Adamowicza to Henriette Reker - burmistrz Kolonii, która od ponad dwudziestu lat z odwagą i poświęceniem działa na rzecz równości, solidarności i integracji w swoim mieście, zapewniając schronienie tym, którzy go potrzebują i walcząc z nietolerancją. Dziękuję za Pani zaangażowanie w zachowanie, obronę i promocję naszych podstawowych wartości, które stanowią fundament naszych społeczeństw.
Vĕra Jourová komisarz Unii Europejskiej odpowiedzialna za wartości i przejrzystość:
- Prezydenta Pawła Adamowicza wspominam z wielkim szacunkiem i wdzięcznością. Wciąż wracam pamięcią do mojej wizyty przy jego grobie w pięknej i majestatycznej Bazylice Mariackiej, którą odbyłam wraz z prezydent Aleksandrą Dulkiewicz zeszłej jesieni. Złożyłam wówczas kwiaty przy jego grobie i oddałam mu hołd. Paweł Adamowicz na zawsze pozostanie integralną częścią wyjątkowego miasta jakim jest Gdańsk i częścią jego wspaniałej historii - podkreśliła komisarz. - Z głębokiego żalu i smutku wyrasta nadzieja wyrażona nagrodą noszącą jego imię, wyróżniająca tych, którzy walczą o równość, integrację i tolerancję, które szczególnie promować mogą właśnie lokalne i regionalne władze. Z przykładu Pawła Adamowicza widzimy, że wymaga to wiele odwagi. Cieszę się, że laureatka nagrody, burmistrz Henriette Reker, ucieleśnia zasadę odwagi i doskonałości w promocji wolności, solidarności i równości. Nie wyobrażam sobie lepszej zwyciężczyni pierwszej edycji tego wyróżnienia.
Aleksandra Dulkiewicz prezydent Gdańska:
- Ogłoszenie laureata Nagrody imienia Pawła Adamowicza to dla nas wyjątkowy, pełen emocji dzień. Prezydent Adamowicz był zaangażowany w samorządność w Gdańsku przez trzydzieści lat, ale nie możemy ograniczać jego osiągnięć do bycia dobrym gospodarzem miasta. Miał wiele szacunku do ludzi, był bardzo otwartą osobą, kierowały nim chrześcijańskie wartości. Wiara była dla niego bardzo ważna i potrafił połączyć ją z europejskimi wartościami szacunku i równości. Był prawdziwym Europejczykiem, a jego ścieżka życiowa nie rozpoczęła się z rolą prezydenta Gdańska. Już w latach 80-tych angażował się w działalność demokratycznej opozycji, a w latach 90-tych w tworzenie struktur samorządności. Tak jak wówczas wierzył w rolę Gdańska i Polski w krzewieniu wolności na inne kraje Europy Wschodniej i w bezpieczeństwo europejskie, tak dziś angażowałby się na rzecz wolności Ukrainy i Białorusi. Cieszę się, że wraz Komitetem Regionów i ICORN Miasto Gdańsk patronuje Nagrodzie imienia Pawła Adamowicza, a spuścizna po nim trwa. Jej laureatka, burmistrz Henriette Reker, pokazała swoją determinację, ryzykowała życiem walcząc o swoje i nasze wspólne wartości, jest konsekwentna i zaangażowana.
Christopher Gribble, przewodniczący rady Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia (ICORN):
- ICORN włącza miasta z całego świata we współpracę na rzecz wspierania wolności ekspresji twórczej, obrony wartości demokratycznych i promocji międzynarodowej solidarności. Miasta sieci pracują z - a czasem przeciwko - władzom państwowym, oferując czasowe schronienie prześladowanym artystom. Gdańsk dołączył do ICORN w 2017 roku, a prezydent Paweł Adamowicz powiedział wówczas: Gdańsk to miasto solidarności, nie tylko jako idei, ale przede wszystkim w realnym działaniu. Ten przekaz pasuje do wszystkich miast naszej sieci: dużych i małych, europejskich i z innych części świata. Paweł Adamowicz był ucieleśnieniem centralnej roli politycznego przywództwa w mieście, dlatego też cieszymy się, że pierwsza nagroda jego imienia trafia do burmistrz Kolonii Henriette Reker, która pracuje w swoim mieście w taki sam sposób, jak robił to Paweł Adamowicz w Gdańsku.
Europosłanka Magdalena Adamowicz, żona prezydenta Pawła Adamowicza:
- To bardzo trudny czas dla mnie, bo Paweł zmarł dokładnie trzy lata temu i właśnie zaczyna się proces jego mordercy. Dziś jednak jestem podwójnie szczęśliwa, bo nagroda której patronuje Paweł, promuje prawa człowieka i europejskie wartości, które były sednem jego działalności politycznej. Po drugie - cieszy mnie, że jest to coroczna nagroda, a jej pierwsza laureatka i wszyscy nominowani, bardzo wysoko ustawili poprzeczkę dla każdego kandydata, czy zwycięzcy w kolejnych latach. Dziękuję Komitetowi Regionów ICORN i Miastu Gdańsk za ustanowienie tego wyróżnienia. Wszyscy popełniliśmy jeden wielki błąd, który niesie za sobą ogromne konsekwencje i jest dziś wykorzystywany przez przeciwników demokracji i populistów. Po wojnach i totalitaryzmach myśleliśmy, że nasze społeczeństwa są uodpornione na nienawiść i dyskryminację. Zbyt często działaliśmy myśląc, że demokracja może sama się obronić, że wartości demokratyczne są tak oczywiste, że nie trzeba ich wyjaśniać. Ta naiwność jest wykorzystywana przez wrogów demokracji, ich bronią jest nienawiść, starają się relatywizować wartości. Wiedzą, że demokratyczny dom można zburzyć naruszając jego fundamenty. Mam nadzieję, że ta nagroda przypomni nam, że trzeba wciąż budować podstawy tego domu, umacniając miejsca, w które próbują uderzać przeciwnicy. By bronić demokracji, bronić musimy praw każdego człowieka do równości, godności i wolności. Jeśli nie obronimy tych wartości, zapanują nacjonalizm i ksenofobia, a na końcu tej drogi jest konflikt wojenny z ofiarami.
Motto Unii Europejskiej brzmi: “Zjednoczeni w różnorodności”. Paweł, przypominając je podkreślał, że różnorodność to skarb, nie problem.
Mark Speich, przewodniczący jury Nagrody im. Pawła Adamowicza z Europejskiego Komitetu Regionów, sekretarz stanu do spraw federalnych, europejskich i międzynarodowych (Nadrenia Północna-Westfalia):
- Otrzymaliśmy wiele nominacji do nagrody, zarówno dotyczących osób indywidualnych, jak i organizacji. Każda z nich w swojej działalności kieruje się wartościami, które stoją za tą nagrodą. Cieszę się, że jury wybrało Henriette Reker za nadzwyczajne zaangażowanie w działanie na rzecz tolerancji, inkluzywności i integracji obywateli Kolonii z migranckim korzeniami i za jej walkę z mową nienawiści i ksenofobią poprzez różnorodne polityki i projekty, które wprowadziła jako burmistrz. Kolonia to prawdziwie europejskie miasto z długą historią przyjmowania ludzi z całego świata. Około 400 tysięcy z miliona jego mieszkańców to migranci reprezentujący 184 narodowości. Postawiono przed nią, pierwszą kobietą na stanowisku burmistrz Kolonii, wielkie wyzwanie wspierania integracji mieszkańców. Jeszcze podczas kampanii wyborczej zaatakował ją brutalnie ksenofobiczny ekstremista i miała ogromne szczęście, że przeżyła. Już jako burmistrz przede wszystkim skupiła się na działaniach związanych z obroną różnorodności, jako głównego składnika tradycji Kolonii, sprzeciwiają się jednocześnie nienawiści. To świadectwo jej charakteru i determinacji.
FILMOWY ZAPIS UROCZYSTOŚCI Z TŁUMACZENIEM NA JĘZYK POLSKI
WIĘCEJ O LAUREATCE
