10 lat badań
Album „Stocznia” to efekt ponad 10-letnich badań w obszarze stoczniowego dziedzictwa, które podjęła dr Magdalena Staręga – zatudniona w ECS historyczka sztuki, muzealniczka, nauczycielka akademicka, kuratorka merytoryczna wystawy "Stocznia. Człowiek. Przemysł. Miasto".
W części pierwszej autorka dokonała pierwszej próby kompleksowego ujęcia dziejów dwóch najważniejszych zakładów przemysłowych Gdańska: Stoczni Królewskiej (Cesarskiej, Gdańskiej) oraz prywatnej Stoczni Schichaua, odkrywając przy tym przed czytelnikami wiele nieznanych dotychczas faktów.
73 teksty i 300 ilustracji
Historia stoczni została opowiedziana w 73 tekstach oraz blisko 300 ilustracjach – fotografiach, rycinach, mapach i zdjęciach artefaktów pochodzących ze zbiorów instytucji i kolekcjonerów prywatnych z Polski, Niemiec, Holandii, Norwegii i Wielkiej Brytanii.
Z książki dowiemy się, jak zmieniała się infrastruktura obu stoczni, co w nich budowano, jak wyglądały warunki pracy i stoczniowe protesty, co w Stoczni Cesarskiej robił car Rosji Mikołaj I i chiński książę Zaifeng oraz które zbudowane w Gdańsku u-booty zapisały się wyjątkowo krwawo na kartach historii.
Wydawcą książki „Stocznia. Część I: do 1945 roku” jest Europejskie Centrum Solidarności. Podczas Gdańskich Targów Książki album można nabyć w cenie 80 zł na stoisku wydawnictwa ECS. A po targach – w sklepie muzealnym w ECS oraz online. Cena książki poza targami to 100 zł.
Gdańskie Targi Książki do niedzieli w ECS
Dr Magdalena Staręga to autorka publikacji poświęconych architekturze gdańskiej oraz dziedzictwu Stoczni Gdańskiej. Od 2011 roku zatrudniona w ECS, od 2021 pracuje także w Instytucie Historii Sztuki UG. Autorka monografii poświęconej porozbiorowej architekturze Gdańska – „Uśpione miasto. Gdańsk i jego architektura w latach 1793–1862” (Gdańsk 2025).
Jacek Kołtan o solidarności
Z kolei w niedzielę, 14 września, o godz. 13, premiera książki dr Jacka Kołtana „Solidarność i nowoczesność. Przemiany pojęcia solidarności od rewolucji francuskiej do pokojowej rewolucji 1980 roku”.
Książka jest opowieścią o zmieniających się znaczeniach solidarności w ruchach robotniczych XIX wieku, w życiu politycznym wieku XX, walce kobiet o równouprawnienie, wreszcie wielkim powrocie idei solidarności w 1980 roku w Stoczni Gdańskiej.
Pojęcie „solidarności”, tej mglistej idei, narodziło się ponad 250 lat temu, kiedy ludzie dostrzegli wartość społecznej współpracy i wzajemnego wsparcia w zmaganiach o bardziej wolny i sprawiedliwy świat. Trudno dziś wyobrazić sobie bez solidarności refleksję nad życiem zbiorowym. Jak to jednak bywa z powszechnie używanymi pojęciami, jego popularyzacji wcale nie towarzyszyło powszechne przekonanie, co właściwie wyraża. Nie będzie przesadą stwierdzenie, że stała się jednym z bardziej nieostrych znaczeniowo terminów. Można uznać za wyraz bezradności albo obojętności używanie słowa „solidarność” wymiennie z wieloma innymi podstawowymi pojęciami, jak dobroczynność czy braterstwo. Czy oznacza to, że solidarność rozmyła się znaczeniowo i brak jej autonomii, że stała się pojęciem słabym, niesamodzielnym?
– To był długi czas czytania, myślenia, dyskutowania i układania w całość opowieści o tym, skąd wzięło się słowo „solidarność” – przyznaje autor, dr Jacek Kołtan. – Najbardziej cieszy okładka. Solidarność, w przeciwieństwie do wolności, równości i braterskości, nie doczekała się alegorycznej figury kobiecej. Na plakacie Karla Marii Stadlera (1914) pojawia się jednak kobieta i wzywa na ulice do walki o prawa polityczne. Artysta pewnie o tym nie myślał, ale flaga układa się w kształt litery „S”, a irytacja na twarzy postaci mówi wszystko o emancypacyjnym impulsie nowoczesności! Lepszej modernizacyjnej alegorii solidarności nie mogłem sobie wymarzyć.
Rozmowę z autorem prowadzi dr Katarzyna Kasia, filozofka, wykładowczyni akademicka, publicystka i dziennikarka radiowo-telewizyjna.
Jacek Kołtan | Filozof, politolog, wykładowca akademicki. Doktorat z filozofii społecznej obronił na Wolnym Uniwersytecie w Berlinie. Od przeszło siedemnastu lat zawodowo związany z Europejskim Centrum Solidarności. Interesuje się nowoczesnością i jej wpływem na przemiany tożsamości oraz powiązaniem życia codziennego jednostki ze światem społecznym i politycznym. Dlatego w swoich badaniach zajmuje się ideą solidarności i jej nowoczesnymi manifestacjami, doświadczeniem czasowości oraz cielesności. Szczególną uwagę zwraca na przyspieszenie cywilizacyjne, poczucie wyobcowania i rezonowania z rzeczywistością, życie w społeczeństwie ryzyka czy ruchami społecznymi – od ruchu związkowego Solidarność do współczesnych mobilizacji ulicznych.
