Ścisły post w Wielkim Poście
Co roku data pierwszego dnia Wielkiego Postu jest inna - chodzi o to, że Wielkanoc jest tzw. świętem ruchomym, zależnym od pierwszej wiosennej pełni księżyca. Wielki Post rozpoczyna się na 46 dni przed Wielkanocą (40 dni pobytu Jezusa na pustyni plus sześć niedziel). Rok temu było to 22 lutego, dwa lata temu - 2 marca, jednak zawsze jest to data między 5 lutego do 10 marca.
Choć Wielki Post trwa 40 dni, to jedynie w środę popielcową i w Wielki Piątek obowiązuje post ścisły (od 18. do 60. roku życia): jeden posiłek do syta w ciągu dnia i dwa posiłki niepełne. Należy unikać tzw. hucznych zabaw, w tym tanecznych.
Wielki Post to czas, którego celem jest wewnętrzna przemiana w duchu chrześcijańskim, a tym samym przygotowanie do Wielkiego Tygodnia i Świąt Wielkanocnych.
Tłusty czwartek - poznaj historię najstarszej cukierni w Gdańsku, zobacz jak robią pączki
Środa popielcowa u katolików
Katolicy zgromadzeni w środę popielcową w kościele kolejno podchodzą do kapłana, który na ich pochylone głowy sypie szczyptę popiołu i wypowiada formułę „Pamiętaj, że jesteś prochem, i w proch się obrócisz” (Mszał Rzymski mówi o tym, że mogą ją zastąpić słowa „Nawracajcie się i wierzcie w Ewangelię”).
Tradycja wielkopostnego posypywania głów popiołem pochodzi z VIII wieku. Popiół pozyskiwany jest ze spalenia palm z ubiegłorocznej Niedzieli Palmowej.
W "Encyklopedii kościelnej" z 1894 r. czytamy: “Użycie popiołu jako symbolu pokory i pokuty za pychę i nieposłuszeństwo, które przywiodły śmierć na człowieka i w popiół go obracają, jest bardzo dawnem; na kartach Starego Testamentu często o niem czytamy. Wszędzie posypywanie popiołem oznacza wielki smutek i żal za grzechy popełnione.”
Środa popielcowa u protestantów
Luteranie przeżywają środę popielcową jako Dzień Pokuty i Modlitwy. Z tej okazji uczestniczą w specjalnym nabożeństwie.
Czytany jest fragment Ewangelii wg. św. Mateusza (Mt 6, 16-21):
A gdy pościcie, nie bądźcie smętni jak obłudnicy; szpecą bowiem twarze swoje, aby ludziom pokazać, że poszczą. Zaprawdę powiadam wam: Odbierają zapłatę swoją. Ale ty, gdy pościsz, namaść głowę swoją i umyj twarz swoją. Aby nie ludzie cię widzieli, że pościsz, lecz Ojciec twój, który jest w ukryciu, a Ojciec twój, który widzi w ukryciu, odpłaci tobie. Nie gromadźcie sobie skarbów na ziemi, gdzie je mól i rdza niszczą i gdzie złodzieje podkopują i kradną: Ale gromadźcie sobie skarby w niebie, gdzie ani mól, ani rdza nie niszczą i gdzie złodzieje nie podkopują i nie kradną. Albowiem gdzie jest skarb twój - tam będzie i serce twoje.
Nie obowiązkowe, ale ważne
Czy tego dnia trzeba iść do świątyni? Odpowiedź brzmi “nie”. W Kościele katolickim popielec nie jest świętem nakazanym.
Pierwszy dzień Wielkiego Postu jest jednak ważny dla wielu osób, co roku katolicy i luteranie przychodzą do świątyń - tak było nawet w czasie pandemii koronawirusa, choć wówczas wprowadzono obostrzenia sanitarne.
