Mija 10 lat funkcjonowania Obszaru Metropolitalnego GGS. Co uznaje Pan za jego największy sukces? Jak obecnie wygląda współpraca samorządów w ramach OM?
Michał Glaser, prezes Zarządu OMGGS: - 10 lat współpracy samorządowej można podzielić na kilka etapów. Na początku było dużo wątpliwości, co do tego, jaką ma pełnić rolę i czy na Pomorzu jest to potrzebne. Później pojawiły się pieniądze europejskie, duża mobilizacja samorządów i prawie 200 projektów realizowanych dla mieszkańców metropolii. Obecnie realizujemy inwestycje i przygotowujemy się do nowej perspektywy unijnej. Nieustannie lobbujemy i staramy się o uchwalenie ustawy metropolitalnej dla Pomorza, dzięki której zyskalibyśmy nie tylko dodatkowe fundusze, ale także narzędzia prawne do sprawnej współpracy między samorządami. Pracujemy także nad wdrożeniem dwóch standardów metropolitalnych: dla imigrantów oraz dla osób z niepełnosprawnościami i ich opiekunów. Przed nami także wyzwania związane z adaptacją do zmian klimatu. Wiele projektów proekologicznych zostało już zrealizowanych, ale jeszcze więcej pozostaje do zrobienia. Pracujemy nad tzw. Zieloną Księgą, która ma identyfikować problemy związane z wdrożeniem na lokalnym gruncie założeń Europejskiego Zielonego Ładu.
Jakie korzyści daje współpraca gmin w ramach OM?
- Główna korzyść to przede wszystkim dostęp do funduszy europejskich, którymi zarządzamy. W tej chwili dzięki dotacjom unijnym realizujemy projekty i inwestycje o wartości 3,4 mld zł. Jeśli chodzi o korzyści długofalowe to kluczową kwestią jest dostęp do wiedzy. Małe wspólnoty lokalne mają małe urzędy, skromną administrację. Dzięki współpracy metropolitalnej mogą korzystać z wiedzy i doświadczeń tych większych, a to ma wpływ na podejmowane decyzje rozwojowe czy możliwość uczestniczenia w projektach międzynarodowych. Pojedyncze gminy nie są w stanie stworzyć swoich biur planowania przestrzennego czy spalarni śmieci. Same nie są też w stanie skutecznie lobbować za dobrymi rozwiązaniami ustawodawczymi bądź inwestycyjnymi. Dzięki działaniu w ramach metropolii możemy pozwolić sobie na podział pracy. We wspólnych zespołach roboczych pracujemy chociażby nad uchwałami krajobrazowymi, dokonujemy wspólnych zakupów energii, gazu, paliwa czy urn wyborczych [co przekłada się na oszczędności w samorządowych budżetach - dop. red.].
Czy OMGGS służy tylko samorządowcom czy też jego korzyści odczuwają realnie sami mieszkańcy?
- Metropolia to współpraca samorządów, czyli wójtów, burmistrzów, prezydentów i starostów. To oni realizują polityki miejskie, tym samym wpływając na życie mieszkańców. Wszystkie projekty i inwestycje metropolitalne realizowane są z myślą o mieszkańcach i dla mieszkańców. Realne korzyści z tej współpracy widać gołym okiem, to 26 węzłów przesiadkowych, z których połowa już została oddana do użytku, dziesiątki kilometrów ścieżek rowerowych i nowe trasy tramwajowe, a także nowe tramwaje i trolejbusy, kilkanaście zrewitalizowanych dzielnic m.in. w Gdańsku, Pucku, Wejherowie, Żukowie czy Kartuzach, wyremontowane szkoły, przedszkola i budynki mieszkalne, nowe miejsca pracy czy centra geriatrii, z których pierwsze zostało otwarte w Sopocie. To także, wspomniane już przeze mnie, działania skupiające się na problemach mniejszości, środowisk i osób wykluczonych, w tym tworzenie równego dostępu do usług społecznych czy przedsiębiorstwa społeczne, w których pracownikami są przede wszystkim osoby wykluczone. Teraz przygotowujemy się do nowej perspektywy unijnej z pakietem kolejnych inwestycji dla mieszkańców.
Czy współpraca w ramach OMGGS pomogła, a może i ochroniła niektóre samorządy przed negatywnym wpływem pandemii?
- Od samego jej początku koordynowaliśmy wymianę informacji pomiędzy samorządami np. w zakresie wprowadzanych zmian organizacyjnych, jak praca zdalna czy udzielana pomoc. To bardzo ułatwiło nie tylko samą pracę urzędów, ale przede wszystkim obsługę mieszkańców. Zbieraliśmy informacje dla przedsiębiorców o tym, jaką pomoc oferują instytucje państwowe i lokalne samorządy, np. zwolnienia z czynszów, dotacje.
Wspólnie z Caritas Archidiecezji Gdańskiej uruchomiliśmy infolinię kryzysową dla imigrantów. W projekcie Ośrodka Wsparcia Ekonomii Społecznej kilkaset tysięcy złotych zostało przeznaczonych na środki ochrony dla przedsiębiorstw społecznych, opiekuńczych i branży gastronomicznej, oraz na dodatkowe wsparcie finansowe na utrzymanie 150 miejsc pracy stworzonych przez nas w podmiotach społecznych. Na przeciwdziałania Covid-19 z funduszy metropolitalnych pomorskie szpitale otrzymały kilkanaście milionów złotych. Metropolia pomagała także branży gastronomicznej, m.in. wspierając akcję "Po dobro lokalnie" i organizując akcję #zamawiamBOwspieram, w której do zamawiania na wynos namawiali samorządowcy, radni, przedsiębiorcy i tysiące mieszkańców metropolii. W grudniu przeprowadziliśmy wirtualną akcję #MetropoliaZaPółCeny. Firmy z branży turystycznej, rekreacyjnej i rozrywkowej sprzedawały vouchery na swoje usługi za 50 proc. wartości, które kupujący będą̨ mogli wykorzystać́ w 2021 roku. Sprzedano ponad 200 voucherów o wartości około 90 tys. zł, dzięki czemu do kas firm dotkniętych skutkami pandemii trafiło ponad 45 tys. złotych.
Co jakiś czas informujecie o kolejnych gminach, które dołączają do OM. Jaki obszar obecnie obejmuje Obszar Metropolitalny GGS? Ile gmin do niego należy?
- W ostatnim czasie do obszaru dołączyły Skarszewy, Miłoradz i Liniewo. W tej chwili OMGGS to 59 samorządów, czyli miast, gmin i powiatów, w których mieszka ponad 1,6 mln mieszkańców. Przez metropolię rozumiemy więc tereny od Malborka do Lęborka, od Helu po Stężycę czy Nowy Dwór Gdański.
W poniedziałek rozpoczyna się kolejna edycja kongresu Smart Metropolia. Na co będziecie kłaść największy nacisk podczas tego wydarzenia?
- Będzie to już dziewiąta edycja kongresu Smart Metropolia i okazja do rozmów o współpracy samorządowej oraz polityce państwa wobec miast i wsi. W tym roku hasłem przewodnim jest "Inteligentny samorząd". O największych wyzwaniach współczesnego świata porozmawiamy w gronie ekspertów z zakresu mobilności, dostępności, nowych technologii, e-usług, cyfryzacji, a także działaczy miejskich, naukowców oraz polityków i samorządowców, którzy wdrażają nowoczesne rozwiązania w polskich miastach. Będziemy mówić o usługach publicznych, polityce wobec seniorów, o transporcie zbiorowym. Wiemy, że często dobre pomysły leżą na stole, ale ograniczeniem jest prawo krajowe, ustawy. I dlatego cieszymy się, że w trakcie Smart Metropolii będzie obradowała u nas senacka Komisja Samorządu Terytorialnego i Administracji Państwowej, która będzie rozmawiać o metropoliach w Polsce.
No właśnie, na jakim etapie jest walka o ustawę metropolitalną? Czy po ubiegłorocznym przegłosowaniu jej w Senacie cokolwiek działo się w tej kwestii?
- Poprzedni rok był przełomowy dla naszej ustawy metropolitalnej. Decyzja senatorów o tak szerokim poparciu naszej ustawy ponad podziałami politycznymi dała nam wiatr w żagle. Przypomnę, że za ustawą głosowało ponad 90 proc. senatorów, w tym także senatorowie z partii rządzącej. Ustawa została skierowana do Sejmu i od prawie roku leży w sejmowej "zamrażarce", czekając na decyzję Marszałek Elżbiety Witek o skierowaniu pod obrady. Nie pomagają liczne głosy poparcia, które płyną zarówno do nas, jak i do Sejmu.
W styczniu br. 31 autorytetów ze środowiska naukowego: wybitni eksperci, szefowie najważniejszych polskich jednostek badawczych ds. rozwoju regionalnego, rektorzy trójmiejskich uczelni wystosowali list otwarty, w którym zaapelowali do posłów, by podobnie jak senatorowie poparli ustawę dla Pomorza. Podobny list do Marszałek Sejmu wystosowali pomorscy samorządowcy, którzy niecierpliwią się bezczynnością Sejmu w tej sprawie już od blisko roku. Wierzę, że skoro w Senacie mogło się udać, to w Sejmie też jest to możliwe. Ciągle przekonujemy jeszcze tych nieprzekonanych. Swoje deklaracje poparcia dla ustawy wyrazili już m.in. posłowie Kacper Płażyński, Kazimierz Smoliński i poseł Tadeusz Cymański. Gdyby pomorscy posłowie i wszyscy posłowie opozycji opowiedzieli się za ustawą, wówczas będziemy mieć sejmową większość.
Obszar Metropolitalny Gdańsk-Gdynia-Sopot (dawniej: Gdański Obszar Metropolitalny) to stowarzyszenie 59 gmin, miast i powiatów, w których mieszka ponad 1,6 mln mieszkańców. Swoją działalność rozpoczęliśmy 15 września 2011 roku. Najważniejszym celem OMGGS jest podejmowanie działań, które poprawiają komfort i jakość życia mieszkańców. Chcemy, by nasza metropolia rozwijała się gospodarczo i społecznie i mogła konkurować z innymi obszarami metropolitalnymi w kraju i na świecie. Działamy w takich obszarach jak: transport publiczny, rynek pracy i aktywizacja mieszkańców, ekonomia społeczna, integracja migrantów, kultura i promocja zdrowia, rozwój lokalnych przedsiębiorstw, ochrona środowiska, planowanie przestrzenne i promocja.
Dziękuję Alicji Mongird, rzecznik prasowej OM GGS, za pomoc w przygotowaniu tego wywiadu.
