Tradycja umieszczania takich kamieni sięga starożytnej Grecji oraz Rzymu, jednak zachowały się one również w wielu nowożytnych miastach europejskich: Lejdzie, Tallinie, Londynie, Paryżu czy Arnhem.
Jak przypomina Paweł Buczyński z Fundacji Gdańskiej, konkurs na stworzenie projektu „Serca Miasta” został zorganizowany na początku marca. Jego celem było przywrócenie na środku ulicy Św. Ducha punktu wyznaczającego tradycyjny środek grodu nad Motławą.
Według badań przeprowadzonych przez profesora Andrzeja Januszajtisa była to okrągła płyta z różowego lub szaroróżowego kamienia, średnicy ok. 70 cm, wmurowana w bruk w środku jezdni ulicy św. Ducha przed północno-wschodnim narożnikiem Kaplicy Królewskiej, na wprost fasady domu pod obecnym numerem 81.
Nie do końca wiadomo, jaki był dalszy los kamienia. Prawdopodobnie został zniszczony przy odbudowie, bądź tylko przesunięty przy remoncie nawierzchni.
Z końcem maja 2017 roku rozpoczął się remont ulicy Św. Ducha, na której znajdował się geometryczny środek miasta. Na prośbę Gdańskiej Strefy Prestiżu firma remontowa w przypadku znalezienia kamienia miała wkomponować go w nową nawierzchnię. Niestety, nie udało się odnaleźć historycznego kamienia.
W lutym 2018 roku Stowarzyszenie Nasz Gdańsk zwróciło się do Miasta o wsparcie przy przywróceniu tego elementu gdańskiej tradycji. W pomysł zaangażowała się Fundacja Gdańska, która logistycznie i organizacyjne, w imieniu Stowarzyszenia Nasz Gdańsk, przygotowała konkurs na projekt „Serca Miasta”.
Do konkursu, który trwał od 5 do 30 marca zgłosiło się łącznie 11 autorów, którzy łącznie zgłosili 17 projektów. Posiedzenie Sądu Konkursowego odbyło się 9 kwietnia, w której skład wchodzili przedstawiciele Stowarzyszenia Nasz Gdańsk, Fundacji Gdańskiej, Rady Miasta Gdańska, Gdańskiej Organizacja Turystycznej, Gdańskiego Zarządu Dróg i Zieleni, Rady Dzielnicy Śródmieście i Menadżer Śródmieścia.
WYNIKI KONKURSU
Pierwsze miejsce i nagrodę główną w wysokości 3000 zł otrzymał projekt autorstwa Tomasza Jażdżewskiego. Pomnik wykonany jest z bloku granitu rapakiwi o bryle walca i wymiarach: średnica 700 mm i wysokość 160 mm. Górną powierzchnię kamienia pokrywa plan miasta z XVII w., którego centrum stanowi lokalizacja pomnika, plan powstał poprzez zagłębienie w kamieniu o ok. 5 mm powierzchni zajmowanych na planie miasta przez rzeki, kanały, fosy. Plan miasta otacza napis „KAMIENNE SERCE MIASTA ∙ 1888 ∙ 2018 ∙”.
Drugie miejsce zajął inny z projektów autorstwa Tomasza Jażdżewskiego. Trzecie miejsce otrzymał projekt autorstwa Szymona Kulikowskiego.
- Cieszę się, że w konkursie udało się wybrać pomysł, bo to przybliża jego wykonanie. Każde nawiązanie do dawnej tradycji i przywracanie symboli Gdańska jest dla mnie bardzo cenne - mówi prof. Andrzej Januszajtis.
Zwycięski projekt Fundacja Gdańska przekaże w darowiźnie Stowarzyszeniu Nasz Gdańsk oraz jednocześnie deklaruje pokrycie kosztów wdrożenia pomysłu w przeciągu 3 miesięcy.