- Widziałem ten kamień jeszcze w latach sześćdziesiątych - mówił podczas uroczystości profesor Andrzej Januszajtis, prezes Stowarzyszenia Nasz Gdańsk, zasłużony gdańszczanin. - Kiedy żył Roman Wyrobek, przedwojenny gdańszczanin, przyprowadził mnie na ulicę Świetego Ducha i pokazał różowy kamień, na którym były nieczytelne napisy. Potem znienacka ulicę wyasfaltowano i kamień znikł. Szukaliśmy go na różne sposoby, ale nie udało się go odnaleźć, najprawdopobniej został skradziony.
Jak kamienne serce wróciło na ulicę Św. Ducha
Kamienia nie było od lat, ale pamięć i idea przetrwały. Pomysłodawcą powrotu kamiennego serca na swoje miejsce był profesor Andrzej Januszajtis, zamierzenie pomogła mu zrealizować m.in. Fundacja Gdańska, magazyn Gdańska Strefa Prestiżu i miasto Gdańsk.
Z badań, które prowadził profesor, wynika że serce było okrągłą płytą z różowego czy szaroróżowego kamienia o średnicy ok. 70 cm. Kamień był wmurowany w bruk w środku jezdni ulicy Św. Ducha przed północno-wschodnim narożnikiem Kaplicy Królewskiej, naprzeciwko fasady domu pod obecnym numerem 81.
- To projekt typowy dla Gdańska od pewnego czasu, czyli projekt społeczny: narodził się społecznie i został zrealizowany siłami społecznymi ze wsparciem miasta Gdańska - mówi Jacek Bendykowski z Fundacji Gdańskiej. - Profesor Januszajtis pisał o tym kamieniu prawie co dekadę, przyminając jego historię i wreszcie się udało. W sprawę zaangażowało się wiele osób, organizacji, to ważne bo w ten sposób wspólnie budujemy tożsamość gdańszczan.
Pomysł zaczął się krystalizować w maju 2017 roku, kiedy rozpoczął się remont ulicy Św. Ducha. W lutym 2018 roku Stowarzyszenie Nasz Gdańsk zwróciło się o pomoc do miasta w odtworzeniu kamiennego serca w punkcie, w którym znajdował się geometryczny środek miasta. Już w marcu 2018 roku ogłoszono konkurs na stworzenie projektu kamiennego serca miasta.
Granit rapakiwi z XVII wiecznym planem miasta
W sobotę, 15 września, odsłonięto kamień, który - jak zapowiedzieli organizatorzy - przetrwa wieki. Pod kamień położono 'kapsułę czasu' czyli butelkę ze sprawozdaniem z dzisiejszego wydarzenia.
Kamienne serce to projekt Tomasza Jażdżewskiego, który zajął pierwsze miejsce w konkursie i otrzymał główną nagrodę (w wysokości 3 tys. zł). Do konkursu na stworzenie projektu „Serca Miasta” zgłosiło się 11 autorów, którzy zaprezentowali 17 projektów. Serce według projektu zwycięzcy wykonane jest z bloku granitu rapakiwi o bryle walca i wymiarach: średnica 700 mm i wysokość 160 mm. Górną powierzchnię kamienia pokrywa plan miasta z XVII w., z umieszczonym w centrum kamieniem. Na kamieniu wyryto rzeki, kanały i fosy, otacza go napis "Kamienne Serce Gdańska 1888 · 2018".
- Jestem dziewczyną ze Śródmieścia, jak wielu z nas dziś tu zgromadzonych - powiedziała Aleksandra Dulkiewicz zast. prezydenta Gdańska. - Jestem bardzo szczęśliwa, bo to że odsłaniamy dziś kamienne serce jest efektem współpracy wielu gdańskich środowisk.
