Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku z okazji Świat Bożego Narodzenia przygotował wystawę „Choinki, podłaźniczki, sady, czyli historia wigilijnego drzewka”.
Choinka to niezwykle charakterystyczna dekoracja naszych domów w okresie świąt bożonarodzeniowych, która tak głęboko wrosła w nasze serca, że dzisiaj niewiele już osób uświadamia sobie, iż w Polsce mamy z nią do czynienia zaledwie od końca XVIII wieku. Tradycja ustawiania i dekorowania w domu zielonych gałęzi i drzewek z okazji świąt jest uniwersalna i występuje zapewne w całym „starym świecie”. Pierwsza wzmianka o świątecznych drzewkach pochodzi z 1419 roku i opisuje udekorowaną jabłkami, piernikami i orzechami choinkę, która podarowana została szpitalowi Św. Ducha przez cech piekarzy we Fryburgu. Jej wizerunek natomiast po raz pierwszy pojawił się na miedziorycie Lucasa Cranacha Starszego w 1509 roku. Powszechnie przyjęło się, iż na ziemie polskie dekoracja ta dotarła w końcu XVIII wieku. Jednak znawca i miłośnik Gdańska Andrzej Januszajtis odnalazł dokumenty odnotowujące, iż w tym otwartym na świat, wielonarodowościowym mieście ozdobienie bożonarodzeniowej choinki miało miejsce już w 1698 roku.
Nim jednak dotarł i upowszechnił się w naszym kraju ten niemiecki zwyczaj, my również posiadaliśmy własne tradycje w zakresie bożonarodzeniowych dekoracji. Powszechnym aż do początku XX w. (zarówno w chłopskich izbach, jak i szlacheckich i mieszczańskich salonach) było ustawianie snopów niemłóconego zboża, czasem dodatkowo ozdobionych jabłkami i orzechami, zapewniających domowi symboliczny dostatek chleba. Obrazy święte i odrzwia ozdabiano gałęziami igliwia, a w Polsce południowej i wschodniej do stragarza mocowano czubkiem ku dołowi niewielkie świerkowe lub sosnowe drzewko zwane zależnie od regionu podłaźnikiem, jutką, wiechą, gajem lub sadem.
Oddział Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku na wystawie „Choinki, podłaźniczki, sady, czyli historia wigilijnego drzewka” prezentuje wszystkim wielbicielom bożonarodzeniowych tradycji zmiany zachodzące na przestrzeni lat w wyglądzie naszych choinek. Wystawa ukazuje regionalne różnice w przystroju wigilijnego drzewka, stąd prócz choinki ludowej z Kaszub znajdziemy również łowicką, krakowską, podlaską. Zobaczyć można także przybrania choinek z domów mieszczańskich i szlacheckich. Akcentujemy również najnowsze upodobania Polaków, kształtowane z jednej strony przez wielkopowierzchniowe markety, z drugiej zaś przez uznanych trójmiejskich florystów.
Wystawie towarzyszy szeroka oferta edukacyjna dla grup szkolnych w postaci: lekcji, prezentacji multimedialnych, filmów oraz warsztatów plastycznych poświęconych nauce wykonywania ozdób choinkowych z opłatka, bibuły i słomy. Udostępniamy przestrzeń wystawy do organizacji spotkań mikołajkowych dla dzieci.
W przedświąteczne weekendy tj. 3 i 10 grudnia odbędą się warsztaty ozdób choinkowych, na które zapraszamy rodziny z dziećmi. Zainteresowanych ofertą prosimy o kontakt pod nr nr tel. 58/ 552 - 41- 39 lub 58/ 552-12-71 w. 107
Wystawa ze zbiorów Muzeum w Koszalinie i Oddziału Etnografii Muzeum Narodowego w Gdańsku
Autorka wystawy: Iwona Świętosławska
