Gdańska Galeria Güntera Grassa zaprasza na wernisaż wystawy „Günter Grass | Psie lata / Hundejahre“. W 4G zostaną zaprezentowane grafiki Güntera Grassa do powieści „Psie lata”, która jest jedną z części tzw. trylogii gdańskiej - obok dzieł „Blaszany bębenek” oraz „Kot i mysz”. Na interdyscyplinarnej wystawie znajdą się także nagrania audio oraz pierwsze szkice powieści. Okazją do wystawy jest upamiętnienie 50. rocznicy wydania powieści „Psie lata”.
Szkic do baletu Strachy a wróble 1957-58
Gdańskiej odsłonie wystawy dedykowanej „Psim latom” towarzyszy wyjątkowa recenzja piórkiem, sporządzona przez profesora Stefana Chwina na okoliczność publikacji pierwszego wydania powieści.
Grafiki, stanowiące własność Miasta Gdańska, prezentowane są w Gdańskiej Galerii Güntera Grassa po raz pierwszy. Towarzyszą im rysunki artysty z lat pięćdziesiątych i sześćdziesiątych. Wraz z licznymi dokumentami w formie pism i obrazów, pochodzących z archiwum Akademii Sztuk w Berlinie, Niemieckiego Archiwum Tańca w Kolonii, Niemieckiego Muzeum Teatru oraz Austriackiego Muzeum Teatru, wystawa ukazuje estetyczną różnorodność i polityczną siłę rażenia „Psich lat”, a także spektrum projektów powstałych na kanwie tej powieści.
Pomysłodawcą wystawy „Günter Grass | Psie lata / Hundejahre“, organizowanej z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia wydania powieści, jest Dom Güntera Grassa w Lubece.
»Strach na wróble powstaje na obraz i podobieństwo człowieka«
Sztuka i społeczeństwo w „Psich latach” Güntera Grassa
Drugą, po „Blaszanym bębenku” w napięciu oczekiwaną powieścią, dzisiejszy laureat literackiej nagrody Nobla umocnił w 1963 roku swoją pozycję fascynującego językowo gawędziarza: „Psie lata” wychwalane są jako »porywająca fantastyka« oraz niemal niepohamowany »grad pomysłów«, który mógłby dostarczyć materiału na więcej niż jedną powieść (Enzensberger). Wiedziony rytmiczno-lirycznym duktem narracyjnym, stworzony z epizodycznych opowiadań, mistycznych wtrętów i fantastycznych wizji kolaż Grassa pogłębia zarysowany już w debiutanckiej powieści portret Wolnego Miasta Gdańska i zachodnioniemieckiego społeczeństwa powojennego. Jeszcze wyraźniej niż w „Blaszanym bębenku” w centrum „Psich lat” znajduje się sztuka, jej możliwości i granice wobec głębokiego kryzysu ideałów humanistycznych, kształtująca zapadające w pamięć literackie obrazy i metafory powieści. Twórczość równie fikcyjnego, co kreatywnego bohatera, konstruktora strachów na wróble i choreografa baletowego Eddiego Amsela odnosi się do realnych twórców, jak Oskar Schlemmer i Harry Kramer, a ponadto znajduje odzwierciedlenie w graficznych pracach Güntera Grassa i literackich projektach powstałych w związku z książką: ukazana zostaje w licznych rysunkach, słuchowisku i sztuce teatralnej, w balecie i obejmującym ponad sto obrazów zbiorze akwafort, stworzonym przez Grassa w ubiegłym roku jako dodatek do jubileuszowego wydania tekstu. Wychodząc z nadal aktualnego i w odniesieniu do powieści niemal niezbadanego pola napięć między sztuką i społeczeństwem dedykujemy „Psim latom” wystawę czasową z okazji jubileuszu pięćdziesięciolecia.
Günter Grass podczas pracy nad wczesną wersją Psich lat, Berlin 1960-61
Podobnie jak podzielona na trzy części powieść, wystawa ma przedstawiać koncepcję sztuki Amsela w trzech etapach: 1) Zbudowane przed wojną strachy na wróble, które »wydawały się żywe« i »jeśli człowiek dostatecznie długo im się przyglądał, to były pełne życia« i miały tę cechę, że mogły »zakłócić z wiejska spokojny krok człowieka«; 2) działalność artysty jako baletmistrza podczas II wojny światowej oraz 3) jego piekielną kopalnię strachów na wróble, która umiejscowiona w trzydziestu dwu komorach stropowych przedstawia nic innego, jak analizę ideologicznego i historycznego ukształtowania ›powojennych Niemiec‹.
Dokumenty audio z pierwszych czytań radiowych „Psich lat” w wykonaniu Grassa (Archiwum medialne Güntera Grassa – Günter Grass Medienarchiv) posłużą wprowadzeniu do powieści w równym stopniu co oryginalne manuskrypty, notatki i szkice pisarza (Archiwum Akademii Sztuk w Berlinie – Archiv der Akademie der Künste Berlin). Źródła inspiracji jak balet triadyczny (Triadisches Ballett) Oskara Schlemmera, mechaniczny teatr marionetek (mechanisches Marionettentheater) Harry’ego Kramera oraz inspirujące artystycznie pierwsze małżeństwo z tancerką baletową Anną Schwarz zostaną ukazane dzięki Archiwum Bauhaus (Bauhaus-Archiv) oraz Berlińskiej Akademii Sztuk (Berliner Akademie der Künste). W samym centrum zainteresowania pozostanie jednak jak zawsze twórczość plastyczna samego pisarza (Dom Güntera Grassa – Günter Grass Haus), a w szczególności prezentowane w tym roku po raz pierwszy w Polsce akwaforty Güntera Grassa (wydawnictwo Steidl Verlag, Miasto Gdańsk), które stanowią graficzny komentarz autora.
Viktoria Krason
Rysunek węglem Wiatrak dla Psich lat, Berlin 1960-61
Aneks
»Podniośle śmieszny moment inspiracji: anioł puka w czoło. Muzy z dużymi, wystrzępionymi ustami. Planety w znaku Wodnika. Spada cegła. Jajko ma dwa żółtka. Popielniczka jest przepełniona. Kapie z dachu: celuloid. Krótkie spięcie. Pudła na kapelusze. Co skręca za róg: lakierek z klamerką. Co wchodzi bez pukania: Barbarina, królowa lodu, śniegowe bałwany. Co daje się wypchać: Bóg, węgorze i ptaki. Co wydobywa się w kopalniach: węgiel rudę potas strachy na wróble przeszłość.«
Psie lata, 1963
Günter Grass | Psie lata / Hundejahre
Wernisaż: 11 kwietnia o godz. 18:00
Wystawa: 12 kwietnia 2014 – 22 czerwca 2014
Kuratorki: Viktoria Krason, Marta Wróblewska
Miejsce: Gdańska Galeria Güntera Grassa (4G) | ul. Szeroka 34/35, 36, 37, Grobla I 1/2
Godziny otwarcia galerii: wt-śr 11-17, czw.- niedz. 11.00-19.00
WSTĘP WOLNY
