Opera Bałtycka zaprasza 25 kwietnia 2009 o godzinie 19.00 na premierę opery Piotra Czajkowskiego „Eugeniusz Oniegin” w inscenizacji i reżyserii Marka Weissa. Premiera „Oniegina” przypada w czasie, gdy ten jeden z najlepszych i najbardziej pracowitych polskich reżyserów operowych (w dorobku ponad 100 premier!) obchodzi 30-lecie pracy artystycznej. Spektakl przygotowuje zespół doskonale rozumiejących się, współpracujących już ze sobą wielokrotnie w gdańskiej Operze realizatorów. Kierownictwo muzyczne spoczywa w rękach Jose Marii Florencia, scenografia jest dziełem Jagny Janickiej, choreografia – Izadory Weiss. Inscenizatorem jest Marek Weiss;
Choć kompozytora interesują głownie przeżycia i przemiany bohaterów, to w operze nie brakuje błyskotliwych scen zbiorowych i rodzajowych. Z muzycznego punktu widzenia „Eugeniusz Oniegin” to niekończący się ciąg szlagierów muzycznych – Polonez, Walc, aria Leńskiego, aria Gremina, kuplety Triqueta, tańce dożynkowe i wiele innych . Centralny punkt opery – Scena pisania listu, jest tak bogaty w piękne melodie, że można by z niego wykroić kilka arii. Śpiewacy mają możliwość nie tylko błyszczeć w partiach napisanych przez Czajkowskiego, ale i otrzymują interesujący materiał do zagrania, stworzenia wieloznacznych i bogatych bohaterów scenicznych. Słowem: dzieło lubiane i przez publiczność i wykonawców. Pośród tych ostatnich nich zobaczmy czołówkę polskich wokalistów: Annę Wierzbicką, Mikołaja Zalesińskiego, Roberta Gierlacha, Adama Zdunikowskiego, Pawła Skałubę, Romualda Tesarowicza, Małgorzatę Pańko, Alicję Węgorzewską a także odnoszącą wspaniałe sukcesy na scenach włoskich i hiszpańskich Agatę Bieńkowską.
„Eugeniusz Oniegin” Piotra Czajkowskiego odbiega znacznie od tego, do czego przyzwyczaił nas XIX-wieczny teatr operowy. Nie ma tu triumfalnych marszy, procesji, księżniczek, umykających logice decyzji zdesperowanych bohaterów – słowem: sztampy i „boskich idiotyzmów”. Świadom tego Czajkowski nie nazwał swego dzieła „operą” tylko „scenami lirycznymi”. Mało tego – prawo pierwszego wykonani przyznał nie rutyniarzom z profesjonalnego teatru tylko studentom Konserwatorium Moskiewskiego (a stało się to w roku 1879).
Wbrew tytułowi, głównym bohaterem jest Tatiana, którą poznajemy jako sentymentalnego podlotka z rosyjskiej prowincji ,który w finałowych scenach jest dojrzałą kobietą o niezłomnych zasadach. Wie, czym jest honor i poświęcenie. Tym właśnie góruje nad rozkapryszonym dandysem, Onieginem. On, który początkowo odtrąca uczucie młodej dziewczyny, zakochuje się w niej po latach i oczekuje, że dla niego zostawi męża. Tak jednak się nie dzieje.
Treść
Rosyjska prowincja, słowiańska arkadia, pełnia lata. Zaczytująca się w romantycznych powieściach Tatiana zakochuje się w gościu ze stolicy – Onieginie. Ten jednak okrutnie obchodzi się z dziewczyną i jej uczuciami, udzielając lekcji ukrywania uczuć. W wyniku nieporozumienia pojedynkuje się ze swoim przyjacielem, poetą Leńskim, narzeczonym siostry Tatiany, Olgi. Poeta ginie z ręki Oniegina. Mijają lata, przemija wiek niewinności, arkadia jest już tylko wspomnieniem. Tatiana, kierując się teraz rozsądkiem a nie uczuciem, poślubia wpływowego księcia Gremina. Staje się częścią wielkiego świata. Tym razem to ona wzbudza zachwyt Oniegina. Choć Tatiana nadal czuje doń sentyment, odtrąca spóźnionego kochanka i pozostaje wierna swoim ideałom i mężowi.
Realizatorzy:
Inscenizacja i reżyseria Marek Weiss
Kierownik muzyczny; Jose Maria Florencio
Scenografia: Jagna Janicka
Choreografia: Izadora Weiss
Kierownik Chóru: Dariusz Tabisz
Obsada:
Łarina: Magdalena Lewandowska, Joanna Cortes
Tatiana: Anastazja Liper, Anna Wierzbicka, Kamila Cholewińska
Olga: Agata Bieńkowska, Małgorzata Pańko, Alicja Węgorzewska
Niania: Joanna Wesołowska, Beatriz Bianko
Oniegin: Mikołaj Zalasiński, Robert Gierlach, Sławomir Kufluk, Grzegorz Pazik
Leński: Paweł Skałuba, Adam Zdunikowski
Griemin: Romuald Tesarewicz, Piotr Nowacki, Andrzej Malinowski
Sekundant: Adam Palka, Szymon Kobyliński
Zapiewajło: Łukasz Wroński, Wiktor Wydra
Triquet: Jacek Szymański, Krzysztof Kur
Rotmistrz – Rzeszutek Krzysztof
Jubilat Marek Weiss-Grzesiński - ukończył polonistykę na Uniwersytecie Warszawskim (1974) i reżyserię w warszawskiej PWST (1980). Debiutował realizacją dramatu Szekspira /„Troilus i Kressyda/” w Teatrze Narodowym. Jako dyrektor Teatru Muzycznego w Słupsku (1978-81) z grupą młodych aktorów zrealizował kilka inscenizacji dramatów Szekspira. Stypendium British Institute w Warszawie umożliwiło mu podjęcie studiów szekspirowskich w Wielkiej Brytanii. Ich efektem była głośna realizacja /„Hamleta/” nagrodzona na festiwalu w Toruniu. W rezultacie został zaangażowany jako reżyser etatowy do Teatru Narodowego w Warszawie, gdzie wyreżyserował /„Czekając na Godota/” Becketta. W 1981 roku zrealizował w Operze we Wrocławiu prapremierę opery Zbigniewa Rudzińskiego /„Manekiny/”, która prezentowana była na Festiwalu w Rennes oraz na Festiwalu Narodów w Sofii.
W latach 1982-88 i 1992-95 był głównym reżyserem Teatru Wielkiego w Warszawie. Zrealizował na tej scenie kilkanaście oper. Znalazły się wśród nich: /„Borys Godunow/” Musorgskiego, /„Fidelio/” Beethovena, „/Wozzeck/” Berga, /„Łucja z Lammermoor/” Donizettiego, „/Straszny dwór/” Moniuszki, „/Turandot”/ Pucciniego, /„Manekiny/” Rudzińskiego, /„Aida”, „Macbeth”, „Traviata/” i /„Nabucco/” Verdiego, /„Mistrz i Małgorzata/” Kunada, „/Bramy raju/” Joanny Bruzdowicz, /„Dama pikowa/” Czajkowskiego, „/Salome/” Richarda Straussa, /„Raj Utracony/” Pendereckiego i /„Faust/” Gounoda.
Od 1989 roku przez dwa sezony pełnił funkcję dyrektora artystycznego Teatru Północnego w Warszawie. W 1991 r. powrócił do opery i zrealizował dwie głośne inscenizacje w Teatrze Wielkim w Łodzi: „/Diabły z Loudun/” Pendereckiego i /„Don Giovanniego/” Mozarta. Tę ostatnią operę przygotował pod koniec 1998 roku w Operze Narodowej w Warszawie.
W latach 1995-2001 był dyrektorem artystycznym Teatru Wielkiego w Poznaniu. Z zespołem tego teatru przygotował realizacje oper: /„Nabucco/”, /„Traviata” i „Trubadur/” Verdiego, światową prapremierę /„Elektry/” Theodorakisa (Luksemburg, 1995), „/Toskę” i „Madame Butterfly/” Pucciniego, /„Wesele Figara” i „Czarodziejski Flet/” Mozarta, „/Cyrulika sewilskiego/” Rossiniego, „/Salome”/ Richarda Straussa, /„Diabły z Loudun/” Pendereckiego, „/Carmen”/ Bizeta oraz „/Borysa Godunowa/” Musorgskiego. Polska prapremiera „/Galiny/” Landowskiego , zrealizowana w 1999 została zaproszona jako prezentacja polskiego teatru operowego na Światową Wystawę EXPO 2000 w Hanowerze. W maju 2001 roku w Teatrze Wielkim w Poznaniu przygotował nowatorską premierę /„Aidy/” Verdiego, która zakończyła sześcioletni okres współpracy z tym teatrem. W październiku tego samego roku jego produkcja „/Wolnego strzelca/” Webera otworzyła nowo odbudowaną scenę Opery Wrocławskiej. Z jej zespołem zrealizował także „Kolonię karną” Bruzdowicz i widowiska w Hali Ludowej, takie jak: /„Nabucco”, „Skrzypek na Dachu” i „Aida/” oraz operę Rudzińskiego /„Antygona/”. Najważniejszą pozycją we współpracy z Operą Wrocławską była nowoczesna inscenizacja „/Czarodziejskiego Fletu/” Mozarta zaprezentowana z okazji 250 rocznicy jego urodzin.
We wrześniu 2004 roku został mianowany zastępcą dyrektora artystycznego Opery Narodowej. Jednak rok później, po odwołaniu dyrektora Kaspszyka zrezygnował ze swojej funkcji. W Teatrze Narodowym zrealizował dla festiwalu Warszawska Jesień prapremierę opery Zygmunta Krauzego „/Iwona Księżniczka Burgunda/”. W 2007 przeniósł tę realizację do Opery Narodowej. Od 206 jest etatowym reżyserem Warszawskiej Opery Kameralnej, gdzie zaprezentował /„Wolnego Strzelca/” Webera.
Od 2008 jest dyrektorem naczelnym i artystycznym Opery Bałtyckiej, w której wcześniej reżyserował „Madame /Butterfly”, „Fausta” i „Rigoletto/”. Pierwszą premierą jego dyrekcji był „/Don Giovanni/” Mozarta, następną „Wesele Figara”.
Wiele z jego spektakli było prezentowanych w Paryżu, Londynie, Berlinie, Monachium, Wiedniu, Moskwie, Brukseli, Hadze, Luksemburgu, Atenach, Pekinie, Tokio, Jerozolimie i w ponad trzydziestu innych miastach Europy i Azji. Za granicą zrealizował jako reżyser „/Trubadura/” Verdiego w Sofii, /„Mahagonny/” Brechta/ Weilla w Tel Avivie, „/Nabucco”/ Verdiego w Istambule, „/Króla Rogera/” Szymanowskiego i „/Straszny Dwór/” Moniuszki w USA, /„Traviatę/” Verdiego i „/Łucję z Lammermoor/” Donizettiego w Korei Południowej, /„Aidę”/ w Belgii i Holandii oraz „/Eugeniusza Oniegina/” w Finlandii. Wielokrotnie realizował spektakle na festiwalach w Atenach, Vichy, Jerozolimie, Xanten, Carcassonne i Pafos.
Marek Weiss-Grzesiński jest jednym z najwybitniejszych polskich reżyserów, specjalizującym się w produkcjach operowych. W sezonie 2008/2009 obchodzi 30-lecie pracy twórczej. Imponujący jest jego dorobek – sto dwadzieścia siedem premier osiemdziesięciu trzech inscenizacji, co czyni go jednym z najbardziej doświadczonych reżyserów operowych w Polsce. Były one prezentowane na niemal wszystkich polskich scenach operowych. Weiss-Grzesiński nie stroni od repertuaru barokowego, dzieł współczesnych, a nawet musicalu („Skrzypek na dachu”). To także jeden z niewielu polskich reżyserów operowych, którzy zapraszani są do realizacji przez zagraniczne teatry i festiwale. Jego inscenizacje pokazują, że opera jest gatunkiem scenicznym, a nie tylko koncertem w kostiumach, będącym intelektualną rozrywką, formą dialogu ze współczesną publicznością o współczesnym świecie. Reżyser podąża za zmieniającymi się estetykami teatralnymi, co jakiś czas zmianując swój język sceniczny. Pozostaje jednak wierny idei tworzenia sztuki ambitnej, na której wychowało się już kilka pokoleń wielbicieli opery.
