Wystawa w ramach projektu „Art & Science Meeting”
Amerykański artysta Ken Feingold rozpoczął pracę w dziedzinie sztuki mediów w początkach lat siedemdziesiątych dwudziestego wieku, tworząc filmy eksperymentalne na taśmie 16 mm. Zaczął także uprawiać wówczas rysunek oraz rzeźbę, jak również zajął się sztuką wideo. Zainteresowania rzeźbiarskie oraz wideo staną się trwałym elementem spektrum twórczego Feingolda, wpisując się następnie jako istotny komponent w ramy estetyki interaktywnej sztuki cyfrowej, tworzonej przez niego od początku ostatniej dekady minionego stulecia. W latach siedemdziesiątych i osiemdziesiątych Feingold realizował i prezentował prace wideo oraz instalacje na najważniejszych festiwalach w obu Amerykach, Europie i Japonii, jak również w muzeach i centrach artystycznych na całym świecie. Dzieła te trafiły następnie do licznych ważnych kolekcji. W latach 1991-92 zrealizował swoją pierwszą instalację interaktywną „The Surprising Spiral”, a wkrótce potem, w 1993 roku, rozpoczął cykl prac tworzonych z użyciem mówiących figur – głów marionet czy kukiełek, znanych wcześniej jedynie z występów brzuchomówców, którym Feingold nadał jednak w swoich pracach nowy, animatroniczny charakter. Do tego właśnie nurtu należą dwie prace przedstawione na wystawie FIGURY MOWY: „Animal, Vegetable and Mineralness of Everything” (2004) oraz „Hell” (2013). Trzecia eksponowana tu praca – „Interior” (1997) – łączy w swej estetyce aspekty interaktywności, rzeźbiarskie oraz wideo, stanowiąc doskonały przykład multimedialnej twórczości Feingolda. Mówiąc o aspektach rzeźbiarskich mam na myśli przede wszystkim materialną przedmiotowość. Obiekty wykorzystywane w pracach Feingolda są bowiem raczej przedmiotami przejętymi z rzeczywistości bądź w najlepszym razie formami przetworzonymi, niż całkowicie wykreowanymi.
Wszystkie trzy prezentowane na wystawie prace, nie tylko „Interior”, posiadają w istocie interaktywny charakter. Tyle tylko, że mamy tu do czynienia z różnymi jej strategiami. Instalacja „Interior” jest – jeśli można tak powiedzieć – klasycznie interaktywna. Publiczność otrzymuje do dyspozycji interfejs, dzięki któremu może kierować strumieniem projektowanych obrazów. W wypadku dwóch pozostałych dzieł interakcja posiada charakter wewnętrzny, rozwija się w obrębie struktury prac, której wyodrębnione figuratywne elementy składowe wchodzą ze sobą w dialog. We wszystkich trzech pracach, w różny sposób angażujących odbiorców, interaktywność rozwija się w czasie rzeczywistym.
W „Animal, Vegetable and Mineralness of Everything” oraz „Hell”, podobnie jak w wielu innych pracach Feingolda należących do tego samego nurtu, zostały wykorzystane komputerowe programy sztucznej inteligencji, które we współpracy z systemami syntezy mowy pozwalają animatronicznym rzeźbom Feingolda prowadzić niekończące się improwizowane rozmowy. Rozmowy te kierują nas ku zagadnieniom niezwykle ważnym dla interpretacji twórczości tego artysty, takich jak relacje między ciałem a umysłem, poznanie i rozumienie, podmiotowość i tożsamość, różnica i obcość, projekcja psychologiczna, architektura przestrzeni mentalnych. Podejmując problematykę sztucznej inteligencji i sztucznego życia Ken Feingold proponuje nam, przede wszystkim, refleksję nad nami samymi, zarówno w wymiarze indywidualnym, jak i gatunkowym, nad człowieczeństwem, jego przekształceniami i transgresjami. Transhumanizm staje się w ten sposób jedną z najważniejszych ram interpretacyjnych jego twórczości.
Ryszard Kluszczyński - kurator
Ken Feingold
Manifest artystyczny
New York, 2014
Już od dłuższego czasu zajmuję się pisaniem tożsamości dla moich mówiących rzeźb animatronicznych i wirtualnych postaci. Moja praca ma dwojaki charakter: polega albo na kodowaniu aplikacji dla odpowiednio dostosowanych komputerów i mikroprocesorów sterujących figurami powstałymi w procesie rzeźbienia, modelowania lub odlewu, w których zainstalowano urządzenia pneumatyczne albo na digitalizacji umożliwiającej sterowanie trójwymiarowych wirtualnych postaci. Ostatecznie centralną kwestią do rozstrzygnięcia staje się stworzenie osadzonej w konkretnym czasie „sceny”. W ten sposób, to co powstaje w wymiarze materialnym podlega procesowi: najpierw pojawia się wytwór wyobraźni, który przyjmuje formę pisaną, następnie staje się rzeźbą, modelem, złożoną w całość ostateczną formą; jest wynikiem złożoności procesów, inscenizacją tego, co ostatecznie staje się skończonym dziełem sztuki - umieszczoną zazwyczaj w konkretnym czasie instalacja lub rzeźbą. Tak mniej więcej wygląda proces twórczy i taki tok pracy nadal mnie pociąga. Tak jak wspomniałem wcześniej w mojej pracy w głównej mierze skupiam się na „pisaniu tożsamości”, a następnie uwalnianiu ich do wzajemnych interakcji. Zadaniem postaci jest nieustanne odgrywanie tej samej sceny, jednak bez jednoznacznych dialogów lub powtórzeń. Na czym więc polega pisanie scen lub tożsamości? Po pierwsze każda z figur potrzebuje zasobu słownictwa, bazy danych słów potrzebnych do mówienia. Ich sposób zorganizowania staje się ich nieświadomym umysłem, z którego bierze się obustronny przepływ pomiędzy bazą danych i powierzchnią - językiem, syntaksem, a co najważniejsze umiejętnością tworzenia wzajemnych powiązań. Mówiąca postać staje się fontanną skojarzeń, a jej umysł jest konfiguracją algorytmów stale przekształcających te powiązania. Odgrywanie scen następuje poprzez artykulację odpowiedzi na wytwory języka drugiego (albo „innego”). Scena staje się obrazem, w niektórych przypadkach, jak w mojej pracy „Interior” – mówiącą, poruszającą się sceną wirtualną/ruchomym obrazem (z projektora lub na ekranie); w innych jak np. „Hell” oraz "The Animal, Vegetable, Mineralness of Everything" jest mówiącą, poruszającą się rzeźbą będącą przedmiotem/obrazem. Wytwarzające się między nimi kontinuum nazywam relacją Obraz – Działanie. Ostatecznie sam ekran staje się częścią percepcji pracy – jej mentalnej reprezentacji oraz odwoływania się do poczucia wpływu na rzeczywistość doświadczanego przez widza. W moim odczuciu relacja Obraz – Działanie jest podstawowym miejscem konwergencji umiejscowionej w podmiocie, który konstytuuje się poprzez tę konwergencję. Przy pewnej dozie introspekcji tam właśnie uda nam się dostrzec sposób w jak wpływamy na innych i doświadczamy reprezentacji.
OPIS PRAC:
„Hell”
Instalacja z 2013 roku jest parabolicznym przedstawieniem dialogu. Feingold wykorzystuje technologię do wykreowania sytuacji rozmowy. Jej protagonistami nie są jednak istoty ludzkie, lecz roboty - androidalne głowy umieszczone na hydraulicznych podnośnikach. Każda z nich ma własną osobowość, nawyki, indywidualne słownictwo, tiki etc. Poprzez zróżnicowane dialogi generowane przez program, artysta stworzył surogat człowieczeństwa. Feingold swoim zabiegiem dokonuje maksymalnej - gorzko ironicznej - redukcji osobowości człowieka - do samej gadającej i poruszającej się głowy. Treść wypowiedzi ma znaczenie mniejsze, niż dobór słów i sposób ich wypowiadania.
„Animal, Vegetable, Mineralness of Everything”
Instalacja składa się z trzech robotów. Każdy z nich jest androidalnym autoportretem samego Feingolda, niemniej każdy z nich obdarzony jest fikcyjną osobowością uosabiającą pewien punkt widzenia: zwierzęcia, warzywa, kamienia. Prowadzona przez roboty rozmowa dotyczy natury agresji między reprezentowanymi przez nie grupami. Rozmowa okazuje się jednak ostatecznie jałowa: żadna ze stron nie zmienia swojego zdania. W tej pracy artysta wykorzystuje program komputerowy generujący inteligentny dialog między maszynami. Każda z nich obdarzona jest indywidualnymi cechami i charakterem. Praca powstała w 2004 roku dzięki The Rockefeller Foundation Media Artist Fellowships.
„Interior”
Pomieszczenie, w którym wyświetlana jest na jednej ścianie duża projekcja przedstawiająca zmieniające się środowisko obrazów oraz przemawiających postaci. Naprzeciw projekcji znajduje się naturalnych rozmiarów anatomiczny model ludzkiego torsu, w którym obnażony jest kręgosłup. Tors jest „czuły” na widzów. Wzdłuż kręgosłupa umieszczone są małe sensory wykrywające nawet dłoń znajdującą się w pobliżu. Transformacja wideo oraz kreowanych komputerowo w trójwymiarze przedmiotów odbywa się nieustannie – dotykanie, głaskanie modelu inicjuje kompleksową relację pomiędzy mediami wizualnymi. Podczas gdy w pracy użyta jest technologia virtual reality (wirtualnej rzeczywistości), jej celem nie jest kreowanie iluzji rzeczywistości czy próba stworzenia historii. Praca powstała w 1997 roku i pokazywana była m.in. w ZKM (Karlsruhe, 1998), w National Museum of Contemporary Art (Seul, 1998-1999), w Postmasters Gallery (Nowy Jork, 1999) w Wilhelm Lehmbruck Museum (Duisburg, 2001), w ACE Gallery (Los Angeles, 2005-2006).
Ken Feingold – właściwie Kenneth Feingold współczesny, amerykański artysta konceptualny. Od 1974 roku bierze udział w wystawach, na których prezentuje swoje prace wideo, rysunki, filmy, rzeźby i instalacje. W 2004 roku otrzymał stypendium Guggenheima, a w 2003 roku stypendium Rockefeller Foundation Media Arts. Wykładał na Uniwersytecie Princeton i na Cooper Union for the Advancement of Art and Science Jego prace były pokazywane w Museum of Modern Art w Nowym Jorku, w Centre Georges Pompidou w Paryżu, w Tate Liverpool, w Whitney Museum of American Art w Nowym Jorku i wielu innych muzeach i instytucjach.
Prof. dr hab. Kluszczyński Ryszard W. – kierownik Katedry Mediów i Kultury Audiowizualnej Uniwersytetu Łódzkiego, profesor Akademii Sztuk Pięknych w Łodzi i wykładowca Państwowej Wyższej Szkoły Filmowej, Telewizyjnej i Teatralnej w Łodzi. Zajmuje się problematyką sztuki nowych mediów, filmem awangardowym, teorią sztuki, kulturą alternatywną oraz zagadnieniami cyberkultury i społeczeństwa informatycznego. W latach 1990 – 2001 był kuratorem działu filmu, wideo i sztuk multimedialnych w Centrum Sztuki Współczesnej Zamek Ujazdowski w Warszawie; w 2010 roku był kurator międzynarodowego Biennale Sztuki Współczesnej w Poznaniu. Jest dyrektorem artystycznym projektu Art Science Meeting.
O PROJEKCIE „ART + SCIENCE MEETING”
Art+Science Meeting 2014 jest kontynuacją projektu zainicjowanego przez CSW Łaźnia w 2011 roku, na który składają się wystawy prezentujące najwybitniejszych światowych artystów współpracujących z naukowcami bądź operujących na styku nauki i sztuki. Każdego roku projekt poświęcony jest nieco innemu aspektowi owej hybrydycznej jakości, jaką coraz częściej określa się mianem ART-SCI. W roku 2014 skupimy się na wystawach ukazujących różne oblicza sztuki robotycznej, czyli sztuki, w której artyści tworzą lub wykorzystują roboty. Genetycznie sztuka robotyczna czerpie z jednej strony z tradycji abstrakcjonizmu, dadaizmu i surrealizmu (sztuka kinetyczna) oraz z praktycznych i pragmatycznych zastosowań maszyn i automatów. Jednocześnie jednak dotyka jednego z najsilniejszych tabu kultury (naśladowanie boskiej mocy twórczej) i zarazem jednej z największych utopii/dystopii: ery maszyn obdarzonych sztuczną inteligencją. Artyści posługujący się robotami tworzą przeto silne poetyckie i filozoficzne metafory, ale wykorzystują w tym celu zaawansowaną technologię.
Art+Science Meeting 2014 jest realizowany we współpracy pomiędzy CSW Łaźnia i Gdańską Galerią Miejską. W ramach współpracy zostaną zaprezentowane łącznie 3 wystawy indywidualne: „Ken Feingold: Figury mowy” w Gdańskiej Galerii Miejskiej 2 oraz „Histeryczne maszyny” Billa Vorna w Centrum Edukacji Artystycznej Łaźnia 2 i „Mięso, metal i kod: Rozchwiane chimery” w Centrum Sztuki Współczesnej Łaźnia. Wystawom towarzyszy program wydarzeń edukacyjnych.
Honorowy Patronat Prezydenta Rzeczypospolitej Polskiej Bronisława Komorowskiego
