Miasto w ogniu pytań analityków, czyli jak powstaje rating
- Ocena A-, to porównując do skali szkolnej piątka z minusem - komentuje wyniki ratingu Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - Sytuacja budżetowa i zarządzanie nią to efekt naszej ciężkiej, codziennej pracy i realizacja wieloletniej strategii finansowej. Czas pandemii nie jest dobrym czasem, także dla samorządowców, bo to żadna satysfakcja ograniczać niektóre usługi dla mieszkańców. Najważniejsze jednak, że tę ostrożną drogę naszych pierwszych oszczędności oceniono jako właściwą. Wierzę że ostatecznie wszyscy w końcu uporamy się z kryzysem i wrócimy do normalnego funkcjonowania.
Amerykańska agencja ratingowa Fitch, oceniająca wiarygodność kredytową badanych podmiotów, zaliczana jest do grona najbardziej wpływowych agencji tego typu o zasięgu globalnym.
Ocena sytuacji budżetowej i finansowej Gdańska przez Agencję Fitch, ważna jest nie tylko dla bieżącego funkcjonowania miasta, ale także dla przyszłych inwestorów czy instytucji udzielających kredytów. Rating przygotowywany jest w oparciu o dokumenty przekazane przez samorząd, ale z uwzględnieniem bieżącej sytuacji Polski. To ma duże znaczenie, bo większość podatków w Polsce ustalana jest centralnie, a samorząd ma stosunkowo niewielkie pole manewru. Najnowszy rating został już przygotowany w czasie walki z pandemią koronawirusa i uwzględnia pierwsze decyzje budżetowe Miasta o zamrożeniu lub ograniczeniu wydatków.
- W najnowszym ratingu specjaliści uznali, że nasze dochody są w miarę stabilne, a wydatki udaje nam się utrzymać na bezpiecznym poziomie – tłumaczy Izabela Kuś, skarbnik Gdańska. - Eksperci docenili nas jednak głównie za to, że w razie ewentualnych kłopotów finansowych państwa, możemy w Gdańsku jeszcze mocniej ograniczyć wydatki i nie odbije się to na realizacji zadań, które są absolutnym obowiązkiem samorządów.
Stabilne dochody
Stabilność dochodów Gdańska oceniono jako „średnią”. W ocenie wzięto pod uwagę stabilne źródła dochodów i perspektywy ich wzrostu zgodnie z dynamiką wzrostu gospodarczego Polski.
Dochody podatkowe Gdańska w 2019 r. stanowiły 50 proc. dochodów operacyjnych miasta i są w sposób umiarkowany podatne na zmiany wynikające z przebiegu cyklu gospodarczego. Fitch zakłada, że Gdańsk pozostanie miastem atrakcyjnym zarówno dla inwestorów, jak i mieszkańców, co powinno pozytywnie wpłynąć na rozwój zdywersyfikowanej bazy podatkowej.
Stawki podatków dochodowych oraz wysokość transferów bieżących z budżetu państwa ustalają władze centralne. Gdańsk ma ograniczoną możliwość w zakresie ustalania stawek podatków lokalnych, gdyż górne limity stawek podatkowych są określane w regulacjach krajowych. Stąd, podobnie jak inne miasta, możliwości generowania dodatkowych dochodów w sytuacji pogarszania koniunktury oceniona jest jako „słaba”, bo nie jest to tylko wola lokalnej władzy.
Mocna ocena możliwości ograniczania i dostosowywania wydatków
Wydatki na obligatoryjne zadania miasta obejmujące oświatę, opiekę społeczną, administrację, bezpieczeństwo publiczne i świadczenia w dziale rodzina są sztywne i stanowią tylko około 65 proc. wydatków operacyjnych. Dodatkowo, miasto świadczy na rzecz mieszkańców liczne usługi nienależące do zadań obowiązkowych, które w razie potrzeby mogą być ograniczone.
Gdańsk ma zdolność redukcji ponad 10% wydatków operacyjnych, z czego już częściowo korzystał w bieżącym roku. Ponadto, może ograniczyć lub opóźnić zasadniczą część wydatków majątkowych, które mają wysoki udział w wydatkach ogółem (średnio 25% wydatków ogółem na przestrzeni ostatnich 10 lat).
W 2019 r. wydatki majątkowe miasta wyniosły ponad 680 mln zł (około 18% wydatków ogółem).
Miasto utrzymuje wzrost wydatków operacyjnych pod umiarkowaną kontrolą. Fitch ocenia stabilność wydatków, podobnie jak większości pozostałych ocenianych miast w Polsce, jako „średnią”. Główne zadania nie są w większości podatne na zmiany koniunktury gospodarczej i dotyczą głównie wydatków na oświatę, transport publiczny, gospodarkę komunalną, administrację, gospodarkę mieszkaniową, kulturę, sport oraz bezpieczeństwo publiczne, jak również świadczeń rodzinnych zleconych i finansowanych przez budżet państwa.
Założono, że w latach 2020-2022 wydatki majątkowe pozostaną znaczne, w rezultacie czego, zgodnie ze scenariuszem ratingowym Fitch deficyt budżetowy Gdańska wzrośnie do 8% dochodów ogółem.
Zadłużenie Gdańska i perspektywa spłaty kredytów
Zadłużenie miasta stanowią kredyty udzielone przez międzynarodowe instytucje finansowe, co zapewnia rozłożenie ich na długi okres z ze spłatą rat równomiernie rozłożoną do 2044r. Ryzyko refinansowania jest niskie, gdyż roczne kwoty spłaty długu nie przekraczają 8% zadłużenia. Samorządy w Polsce nie mogą korzystać z instrumentów w celu zabezpieczenia się przed ryzykiem stopy procentowej, jednak wysokie wolne środki oraz ostrożna polityka budżetowa Gdańska, która charakteryzuje się planowaniem wydatków na obsługę zadłużenia na wyższym poziomie niż faktycznie jest wykonywany, ogranicza większość tego ryzyka.
Miasto nie jest narażone na ryzyko walutowe, gdyż całe zadłużenie bezpośrednie Gdańska jest w złotych polskich. Ryzyko pośrednie jest znikome.
oprac. AU
