• Start
  • Wiadomości
  • „Mistyk ze Wschodu”, praktyk idei - Krzysztof Czyżewski gościł w Instytucie Kultury Miejskiej

„Mistyk ze Wschodu”, praktyk idei - Krzysztof Czyżewski gościł w Instytucie Kultury Miejskiej

Wykładowca na Harvardzie, poeta, eseista, inicjator programów służących dokumentowaniu dorobku kulturowego Europy Środkowo-Wschodniej i nauczaniu międzykulturowego dialogu, założyciel Ośrodka „Pogranicze” i zdobywca „izraelskiego Nobla”. Tak w dużym skrócie można przedstawić Krzysztofa Czyżewskiego, autora książki „Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei”. Spotkanie ze słynnym praktykiem idei odbyło się w Instytucie Kultury Miejskiej.
28.11.2017
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl

Krzysztof Czyżewski

„Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei” to najnowsza książka Krzysztofa Czyżewskiego. Tworzy ją czternaście esejów-szkiców, w których uwaga autora skupiona jest wokół założonego przez niego, wspólnie z innymi animatorami kultury, Ośrodka „Pogranicze - sztuk, kultur, narodów”, w Sejnach w 1990 roku.

Książka zaczyna się od tekstu „Etos Amatora”. Czyżewski wspomina w nim końcówkę lat 80. ubiegłego wieku, tuż przed założeniem ośrodka. - To esej, który napisałem bardzo dawno temu, broniłem w nim postawy wędrowca (przyp. red. „pielgrzyma, poety, pieśniarza, grajka, bożego głupka” stojącego w opozycji do „gospodarza, człowieka przy warsztacie pracy, posiadającego umiejętności dające mu pozycję społeczną i materialną”) - mówił Czyżewski podczas spotkania w Instytucie Kultury Miejskiej w Gdańsku. - Dla mnie to był moment końca kultury alternatywnej ’89 roku, moment wygranych wyborów. Widziałem, że kończy się pewien świat - ten, w którym szukaliśmy wolności poza społeczeństwem, w podziemiu, w alternatywie, w kontrkulturze.

'Małe centrum świata' to swoisty przewodnik po praktykach pogranicznego współistnienia

Jak tłumaczy, wspomniana przez niego kontrkultura polegała wtedy, nie tylko dla niego i jego przyjaciół, na ucieczce od ludzi i budowaniu nowych wspólnot, będących z dala od miast i dużych społeczności. - Z tego impulsu, żeby uciec, budowały się utopie, przynajmniej te, które znałem. Z impulsu, żeby odejść na swoje, stworzyć swój autonomiczny świat. Taki był dla mnie „amator” (wędrowiec), którego oddawałem w ręce wspólnoty w pierwszym eseju. Uważałem, że mądrość wspólnoty mierzy się tym, na ile potrafi nie odrzucić tych wędrowców, dzieci bożych, Cyganów, wrażliwców, którzy są trochę z innego porządku. Oddawałem w ręce wspólnoty odpowiedzialność za te wolne ptaki.

Czyżewski szybko jednak zdał sobie sprawę, że o ile sama idea budowania utopii jest słuszna, to kierunek jej budowania należy zmienić na przeciwny. Jak wspomina, wpływ na to miał ’89 rok i konsekwencje, jakie przyniósł, ale też i jego prywatny rozwój drogi zawodowej.

Spotkanie poprowadził pisarz Paweł Huelle

- Zdałem sobie sprawę, że utopia się nie zrealizuje, jeżeli będzie ucieczką od ludzi. Czułem, razem z moimi przyjaciółmi, z którymi budowałem „Pogranicze”, że musimy pójść do ludzi. Nie wiedzieliśmy w jaki sposób i jakie będą tego konsekwencje. Robiłem to za porywem serca, tak jak „amator” to robił - tylko wektory się odwróciły. To była zupełnie nowa, rewolucyjna dla nas sytuacja. To była prawdziwa kontrkultura: nie uciec, a zaczepić się na długo, zostać, i w tym sensie się przeciwstawić temu, z czym chcieliśmy walczyć - tłumaczył swoją decyzję o stworzeniu stałego ośrodka instytucji kultury w Sejnach.

W dalszej części „Małego centrum świata…” autor opisuje pierwsze lata działalności „Pogranicza”, cele mu przyświecające i nowe wytyczane ścieżki, ale też reakcje, początkowo niełatwe, lokalnej społeczności na nowy ośrodek. W książce znalazło się też miejsce na dywagacje o zmieniającym się charakterze Europy Środkowo-Wschodniej, której dokumentowanie dorobku kulturowego jest Czyżewskiemu szczególnie bliskie, i na wspomnienie o Czesławie Miłoszu.

Spotkanie z autorem odbyło się w poniedziałek, 27 listopada, 2017 r.

Krzysztof Czyżewski - praktyk idei, poeta i eseista, redaktor. Animator programów dialogu międzykulturowego w Europie Środkowej, na Bałkanach, Kaukazie, Azji Środkowej, Indonezji, Bhutanie i innych pograniczach świata. Współtwórca Fundacji „Pogranicze”, Ośrodka „Pogranicze - sztuk, kultur, narodów” w Sejnach oraz Międzynarodowego Centrum Dialogu w odremontowanym dworze rodziny Czesława Miłosza w Krasnogrudzie na granicy polsko-litewskiej.

Wykładowca na wielu uczelniach na całym świecie. Jest również autorem i współautorem książek „Ścieżka pogranicza”, „Miłosz. Tkanka łączna”, „Podręcznik dialogu. Zaufanie i tożsamość”, „Miłosz - Dialog - Pogranicze”, „Podlasie. Pamięć - Tożsamość - Rozwój” oraz zbioru esejów „Linia powrotu. Zapiski z pogranicza” i najnowszego „Małe centrum świata. Zapiski praktyka idei”.

TV

Kaszubi – tożsamość obroniona. Rozmowa z prof. Cezarym Obrachtem-Prondzyńskim