Znaczenie danych przestrzennych od kilku lat wzrasta. Coraz łatwiej je pozyskiwać i przetwarzać, co jest zasługą rozwoju technologii GPS oraz powszechnej dostępności urządzeń mobilnych. Zauważa ten trend także Biuro Rozwoju Gdańska, realizując swoje codzienne zadania, m.in. sporządzając miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego i koordynując proces rewitalizacji. Przetwarzanie coraz większej ilości danych oraz konieczność wykonywania coraz bardziej skomplikowanych analiz sprawiły, że BRG zmieniło dotychczasowe narzędzie do rysowania planów miejscowych z oprogramowania CAD na GIS.
System informacji geograficznej (GIS) to nowoczesna platforma do gromadzenia, zarządzania i analizowania danych. W oparciu o nią Biuro Rozwoju Gdańska stworzyło nowoczesne narzędzie do codziennej pracy, m.in. do opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego.
Idzie nowe… już przyszło!
W 2019 roku Biuro Rozwoju Gdańska powołało wewnętrzny zespół ds. wdrażania systemu GIS. Miał on zapewnić płynne przejście całej jednostki do nowego systemu, z zachowaniem ciągłości pracy. Zespół budował strukturę bazy danych oraz przeprowadzał migrację danych referencyjnych. Szkolił również pracowników do pracy z nowymi narzędziami.
Zespół GIS wyznaczył sobie ambitne cele: utrzymanie oznaczeń stosowanych dotąd przy opracowywaniu miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego oraz zachowanie niezależności BRG od firmy zewnętrznej. W efekcie BRG zbudowało „szyte na miarę” narzędzie do kompleksowego opracowywania miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego; to nie tylko mapa, jaką znamy – ale i zbiór kompleksowych informacji o zaznaczonych na niej obiektach. Jest czytelna i dla projektantów i dla wszystkich mieszkańców Gdańska.
Migracja do nowego systemu nie dotyczyła tylko miejscowych planów, ale wszystkich opracowań urbanistycznych, w tym Studium uwarunkowań i kierunków zagospodarowania przestrzennego oraz prognoz oddziaływania na środowisko.
Nowe narzędzie jest proste i przyjazne; uwzględnia automatyzację niektórych procesów. Umożliwia przeprowadzanie analiz w dużo szerszym zakresie niż dotychczas (analiz przestrzennych oraz analiz danych opisowych), a w konsekwencji – pozwala miastu podejmować precyzyjniej decyzje urbanistyczne.
Po pierwsze: człowiek
Wewnętrzny zespół GIS przeszkolił 70 pracowników BRG, przygotował filmy instruktażowe oraz 3 specjalistyczne podręczniki, by cała załoga w pełni wykorzystywała funkcjonalności nowego oprogramowania.
Dzięki nowemu narzędziu, udało się jeszcze szerzej otworzyć drzwi Biura Rozwoju Gdańska dla mieszkańców: nowe mapy ułatwiają lokalizację i poprawiają jakość komunikacji. Narzędzie to pozwala także zbierać informacje od mieszkańców – za pomocą geoankiety, czy jej rozbudowanej wersji – interaktywnej mapy online, która doskonale sprawdziła się w ubiegłym miesiącu, podczas konsultacji społecznych dotyczących Systemu Tras Rowerowych dla Gdańska.
Mam GIS i nie zawaham się go użyć
Technologia GIS jest kluczem, który otwiera wiele zamkniętych dotąd dla planistów drzwi. Bez niej nie powstałby, opracowany przez specjalistów z Biura Rozwoju Gdańska, „Model dostępności pieszej”; prace nad jego budową trwały 2 lata. Model jest narzędziem pozwalającym efektywniej planować nowe inwestycje w mieście pod kątem ich dostępności dla pieszych.
Dlaczego GIS to rewolucja? Dotychczas badając dostępność pieszą, planiści skazani byli na analizę odległości w linii prostej od punktu A do punktu B. Jak nietrudno się domyślić, analizy takie pozwalały jedynie na przybliżone oszacowanie odległości. Nowa technologia pozwoliła zbliżyć się do rzeczywistości; dzięki niej mapę Gdańska pokryła sieć faktycznie istniejących ciągów pieszych: chodników, schodów, wydeptanych przez mieszkańców ścieżek i przejść. Każdy obszar miasta został zweryfikowany po to, by sieć była jak najbardziej zgodna z rzeczywistymi trasami i zasadami poruszania się pieszego po mieście. Sieć piesza jest sercem „Modelu dostępności pieszej”.
Analizy sieciowe GIS, dzięki wykorzystaniu modelu, umożliwiły szczegółowe określenie dostępności dla pieszych transportu zbiorowego w Gdańsku. W efekcie powstał gotowy produkt: mapy dostępności pieszej dla wszystkich przystanków transportu zbiorowego w obrębie miasta: autobusowych, tramwajowych oraz SKM i PKM.
Analizy sieciowe wspierają prace planistyczne realizowane przez Biuro Rozwoju Gdańska. Pomagają zdefiniować obszary o ograniczonej dostępności do transportu zbiorowego czy szkół oraz sprawdzić, jaki wpływ na dostępność będzie miało stworzenie na danym obszarze nowych ciągów pieszych. Analizy umożliwiają również graficzne przedstawienie szacowanego czasu podróży transportem publicznym z punktu A do punktu B. W planach jest dalszy rozwój modelu, bieżąca aktualizacja sieci i uzupełnianie jej o ciągi planowane.
Dzięki narzędziom GIS skuteczniejsze jest także ustalanie przebiegu zupełnie nowych powiązań pieszych oraz lokalizacji przystanków transportu publicznego. Tworzone miejscowe plany zagospodarowania przestrzennego będą zatem mogły jeszcze lepiej odpowiadać na rzeczywiste potrzeby mieszkańców.
Papier – do lamusa
Odpowiedzialne za planowanie przestrzenne Ministerstwo Rozwoju i Technologii dąży do wprowadzenia nowej formy dokumentów planistycznych oraz wdrożenia e-usług, które usprawnią ich opracowywanie i udostępnianie. Zmiany obowiązujących dotąd przepisów prawnych w pierwszej kolejności dotyczą ujenolicenia standardów, np. symboli używanych na mapach. Rozporządzenia regulujące te sprawy weszły w życie w grudniu ubiegłego roku.
Ustawodawca dąży do tego, aby wszystkie akty planowania przestrzennego w Polsce miały najnowocześniejszą, wektorową formę. Dziś opracowuje je w ten sposób zaledwie 23% gmin w Polsce, w tym gmina Gdańsk. W ministerstwie trwają także prace nad wdrożeniem tzw. Rejestru Urbanistycznego – internetowej bazy miejscowych planów zagospodarowania przestrzennego, studiów uwarunkowań oraz warunków zabudowy. Platforma ta ma docelowo pozwolić na realizację wielu procedur planistycznych w formie e-usług. Polska jest zobowiązana udostępnić metadane i dane dotyczące planowania przestrzennego mieszkańcom, zgodnie z unijną dyrektywą INSPIRE (INfrastructure forSPatial InfoRmation in Europe).
Biuro Rozwoju Gdańska śledzi nowe trendy w planowaniu przestrzennym i stosuje nowoczesną technologię – nie tylko z konieczności, ale widząc faktyczną potrzebę zmian, chcąc się rozwijać i coraz lepiej realizować swoje zadania.
