Umarła Honorowa Obywatelka Miasta Gdańska
Zaraz po śmierci prof. Joanny Muszkowskiej-Penson, prezydent Gdańska Aleksandra Dulkiewicz napisała na swoim Fb:
Dziś umarła Honorowa Obywatelka Miasto Gdańsk, profesor Joanna Muszkowska-Penson. Wielka przyjaciółka ludzi, orędowniczka pokojowej rewolucji, lekarka i więźniarka Ravensbrück. Dziękuję za przyjaźń, którą obdarzyła mnie pani profesor, mimo różnicy wieku. Dziękuję za serce, za każde słowo, za wszystkie opowieści [*]
Joanna Muszkowska-Penson - wczesne lata
Prof. Joanna Penson z domu Muszkowska urodziła się 25 października 1921 w Warszawie. Jej ojciec Jan był znanym bibliotekarzem, bibliografem i historykiem, m.in. dyrektorem Biblioteki Ordynacji Krasińskich. Matka pochodziła z bankierskiej rodziny Badiorów.
Joanna w maju 1939 ukończyła Państwowe Gimnazjum im. Królowej Jadwigi w Warszawie i złożyła podanie o przyjęcie na studia na Uniwersytet Warszawski. Niestety wybuchła wojna.
Lata wojenne prof. Joanny Muszkowskiej-Penson
Mając 19 lat Joanna wstąpiła do podziemia. W latach 1940–1941 była żołnierzem Związku Walki Zbrojnej (ZWZ) w Warszawie, pracowała jako łączniczka w Komendzie Głównej ZWZ.
- Dla młodego człowieka to było wielkie przeżycie, chodzić z meldunkami i rozkazami między szefami konspiracji. Tuż przed wojną dostałam rower, byłam więc bardzo szybką łączniczką. Jeździłam po Warszawie, to była atrakcyjna i bardzo przyjemna robota – wspominała po latach swoją działalność. - Nie miałyśmy żadnego pojęcia o niebezpieczeństwie, dopóki nie zetknęłyśmy się z gestapo.
W marcu 1941 r. wpadła w ręce Niemców. Została aresztowana i uwięziona na Pawiaku. Następnie do kwietnia 1945 r, prawie do końca wojny przebywała w obozie koncentracyjnym Ravensbrück. Ciężko chorowała na tyfus i żółtaczkę, uniknęła śmierci ukryta przez koleżankę-lekarkę. W trakcie ewakuacji obozu, wraz z dwudziestoma współwięźniarkami, uciekła z tzw. marszu śmierci.
Przez Ravensbrück do wolnej Polski. Opowieść o prof. Joannie Muszkowskiej-Penson
- W Ravensbrück przekonałam się, że jedyny przydatny zawód to lekarz. Każdy inny fach w obozie stawał się kompletnie niepotrzebny - wspominała.
Lata powojenne – Łódź i Gdańsk
Po powrocie do Polski przebywała początkowo w Stargardzie Szczecińskim. Po odnalezieniu rodziców zamieszkała z nimi w Łodzi. Podjęła studia na Akademii Medycznej, które ukończyła w roku 1950.
Do Gdańska trafiła z nakazu pracy w 1949 r. jeszcze bez dyplomu. Od 1951 r jako młodszy asystent pracowała w Klinice Chorób Nerek Akademii Medycznej w Gdańsku. W 1961 r. uzyskała tytuł doktora, a od 1971 doktora habilitowanego i docenta. W 1960 r. przebywała w paryskiej klinice nefrologicznej prof. Jeana Hamburgera, skąd przywiozła francuski model igły do biopsji, co pozwoliło na rozpoczęcie biopsji nerek w gdańskiej klinice.
Joanna Muszkowska-Penson - czas Solidarności
W 1980 r. rozpoczęła pracę jako ordynator Oddziału Wewnętrznego Szpitala Wojewódzkiego. Została członkiem NSZZ Solidarność. Od sierpnia 1980 r. do 1990 r. była osobistym lekarzem przewodniczącego Solidarności Lecha Wałęsy. Po wprowadzeniu stanu wojennego ukrywała w swoim mieszkaniu działaczy Ruchu Młodej Polski. Pracowała też społecznie w punkcie charytatywnym przy kościele św. Brygidy, rozdzielając lekarstwa i sprzęt medyczny, które docierały jako pomoc z zachodu.
Organizowała też w tym czasie opiekę lekarską w Hospicjum Pallottinum (prowadzonym przez ks. Eugeniusza Dutkiewicza) dla ukrywających się działaczy podziemia, a także sprawując opiekę nad pacjentami w domach.
W 1983 r. uzyskała tytuł profesora nadzwyczajnego.
W 1984 została aresztowana przez komunistów za kolportowanie podziemnych wydawnictw. Petycję o jej uwolnienie podpisało kilka tysięcy osób. Zwolniono ją po kilku dniach. W maju i sierpniu 1988 r. była lekarzem na strajkach w Stoczni Gdańskiej i w Porcie Gdańskim. Była też tłumaczem Lecha Wałęsy podczas spotkań premier Wielkiej Brytanii Margaret Thatcher i prezydentem Francji François Mitterandem, którzy odwiedzili Gdańsk.
W 1992 r. przeszła na emeryturę. Podjęła pracę jako wolontariuszka w Biurze Lecha Wałęsy. W 2017 napisała list otwartego do Jarosława Kaczyńskiego przeciwko zniesławianiu Lecha Wałęsy, usuwaniu go z kart historii i przeinaczaniu dziejów „Solidarności".
Prof. Joanna Muszkowska-Penson w wywiadzie, który udzieliła Romanowi Daszczyńskiemu z gdansk.pl padło pytanie o to, co jest w życiu najważniejsze.
- Myślę, że miłość. Miłość do ludzi - odpowiedziała pani profesor.
Zobacz rozmowę z prof. Joanną Muszkowską-Penson:
Odznaczenia
Prof. Joanna Muszkowska-Penson była członkinią Towarzystwa Internistów Polskich. W 1975 r. odznaczono ją Złotym Krzyżem Zasługi, a w 2006 r. Krzyżem Komandorskim Orderu Odrodzenia Polski. W 1980 r. została uhonorowana Medalem „Zasłużonemu Akademii Medycznej w Gdańsku” oraz Medalami 30-lecia (1975) i 50-lecia (1995) Akademii Medycznej w Gdańsku.
W 2014 r. Gdańsk wyróżnił prof. Joannę Muszkowską-Penson Medalem Księcia Mściwoja II. Natomiast w 2018 r. podczas uroczystej Sesji Rady Miasta Gdańska pani profesor otrzymała od rady Miasta Gdańska tytuł Honorowego Obywatela Miasta Gdańska.
Życie prywatne
Od 1954 była żoną Jakuba Pensona, współtwórcy polskiej nefrologii i rektora Akademii Medycznej w Gdańsku. Na ogrodzeniu budynku w Gdańsku przy ul. Tuwima 29, w którym mieszkała odsłonięta została poświęcona im tablica pamiątkowa. Jej córką jest Anna Dominiczak, profesor medycyny z Uniwersytetu w Glasgow w Szkocji.
Upamiętniono dobro i odwagę Honorowej Obywatelki Gdańska - tablica prof. Muszkowskiej-Penson
