Bazylika Mariacka jak 500 lat temu - zobacz malowidła, które odkryto na wysokości 26 metrów
Rozmach iście książęcy
Jak mówi nam Sylwia Kurzyńska z Pracowni Archeologiczno-Konserwatorskiej ArcheoScan, na ten moment to prawdopodobnie jedyna taka płyta odkryta w Polsce. Płaskorzeźba pochodzi z przełomu XIII i XIV wieku, ma 150 centymetrów długości. Przedstawia postać rycerza, z tarczą i mieczem trzymanym przy piersi. Według archeologów taki gest symbolizuje „kogoś, kto ma władzę”.
W tym miejscu jeszcze kilka lat temu funkcjonowała kultowa lodziarnia Miś - teraz są wykopy, głębokie na 4, nawet 5 metrów. Wykopaliska obejmują obszar około 1 tysiąca metrów kwadratowych. To bezcenne stanowisko archeologiczne, odkryto na nim pozostałości najstarszego drewnianego kościoła na ziemiach polskich, który przy okazji jest najstarszą świątynią w Gdańsku w ogóle. Badanie metodą dendrochronologiczną wskazują, że budowlę postawiono w 1140 roku.
Odkryta płyta wywołała ogromne emocje wśród zespołu badawczego. Trzeba bowiem pamiętać, że kamienne nagrobki w tamtym okresie były niezwykłą rzadkością. Mogli na nie liczyć tylko ci, o szczególnym statusie społecznym.
Żeby nie było wątpliwości, co do rangi tej postaci, przedstawiona ona została w klasycznym rycerskim ekwipunku: wyraźnie dostrzegalne są kolczuga, tunika, nogawice, szyszak na głowie oraz wspomniany miecz, trzymany na piersi. W lewej ręce rycerz dzierży tarczę. Niestety, nie można na niej dostrzec herbu, więc dokładna identyfikacja pochowanego będzie niemożliwa.
Tak stary, okazały kościół, i wyjątkowa w tamtych czasach - bardzo kosztowana - płyta nagrobkowa, zlokalizowane w jednym miejscu. Z czym więc mamy do czynienia? Prawdopodobnie z ośrodkiem władzy książęcej, ale na razie to tylko hipoteza, o której nikt nie chce mówić pod nazwiskiem. Bo jeśli tak było w rzeczywistości, to kogo przedstawia wyrzeźbiona w wapieniu postać? Czy był to ktoś, kto zmarł lub poległ, zanim krzyżacy zajęli Gdańsk jesienią 1308 roku.
Na ratunek rycerzowi
Na to wyjątkowe znalezisko natrafiono podczas prac archeologicznych prowadzonych na działce przy ul. Sukienniczej i Grodzkiej, w miejscu gdzie działała kultowa gdańska lodziarnia Miś. Płytę nagrobną z wizerunkiem rycerza została wykonana z wapienia. I to zła wiadomość, bo ten materiał bardzo szybko się utlenia. Kluczowe jest zatem teraz szybkie działanie konserwatorskie, zanim dojdzie do dalszych zniszczeń.
Decyzja w tej sprawie już zapadła - pomorski wojewódzki konserwator zabytków, Dariusz Chmielewski, zadecydował o natychmiastowym zabezpieczeniu i przewiezieniu płyty do konserwacji.
Co kryje ziemia pod płytą?
Pozostaje pytanie, czy płyta spoczywała w swoim pierwotnym miejscu. Archeolodzy zapowiadają, że po jej usunięciu rozpoczną badania warstw ziemi znajdującej się pod nią. O tym, co się w niej znajduje, dowiemy się lada moment.
Kolejny rozdział historii Gdańska
Latem ubiegłego roku archeolodzy odkryli na tym obszarze drewniane konstrukcje - drogę oraz budynki. Badania dendrochronologiczne określiły okres najstarszych elementów drewnianych (wykorzystanych wtórnie) na lata 1112-1140. W tym potwierdziło się wstępne przypuszczenie, że najbardziej okazały budynek jest najstarszym odkrytym w Gdańsku kościołem.
Fascynujące jest tutaj wszystko. Pozostałości średniowiecznej drogi składają się z kilkunastu warstw, bowiem, gdy jedna warstwa była już zużyta - układano na niej kolejną. To niezwykły materiał do badań naukowych, nie tylko archeologicznych. Nie ma żadnych wątpliwości, że była to główna lub jedna z kilku głównych dróg na terenie ówczesnego Zamczyska.
Oprócz drewnianych konstrukcji odkryto tu także cmentarz, ale to nie powinno dziwić - już około roku 1925 podczas wymiany odcinka rur kanalizacyjnych w tym miejscu natrafiono na duże ilości szkieletów. Jak relacjonowano w latach 50. XX w., cała szerokość drogi była „wybrukowana ludzkimi czaszkami”.
Datowanie dendrochronologiczne wskazuje na wiek drewnianych trumien po 1108, 1120 oraz po 1125 i 1154 roku. Cmentarz więc powstał około połowy XII wieku i funkcjonował maksymalnie do lat 20. XIV w. Z czasem teren ten został przekształcony na potrzeby nowego zamku krzyżackiego.
Gdzie i kiedy zaczął się stary Gdańsk? W Dworze Artusa poznaliśmy fakty i hipotezy
