Mikołaj Grynberg - kim jest?
Mikołaj Grynberg (ur. 1966) jest pisarzem i fotografem, ukończył psychologię. Wydał dwa albumy fotograficzne: „Dużo kobiet” (2009) i „Auschwitz – co ja tu robię?” (2010). Jego zdjęcia prezentowano niemal na całym świecie.
Grynberg wydał też zbiory rozmów: „Ocaleni z XX wieku” (2012), „Oskarżam Auschwitz. Opowieści rodzinne” (2014) i „Księgę wyjścia” (2018) oraz dwa tomy opowiadań: „Rejwach” (2017) oraz „Poufne” (2020).
„Rejwach” był nominowany do Nagrody Literackiej Nike i Literackiej Nagrody Europy Środkowej Angelus, a amerykańskie wydanie tej książki w przekładzie Seana Gaspera Bye znalazło się w finale National Jewish Book Awards 2022 oraz jest nominowane do The Sami Rohr Prize for Jewish Literature.
W 2021 roku Mikołaj Grynberg zadebiutował jako reżyser filmem dokumentalnym „Dowód tożsamości” wyprodukowanym przez Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN.
Pisarz od lat zajmuje się problematyką i historią polskich Żydów w XX wieku zadając sobie i swoim rozmówcom pytania o to, jak to jest być Żydem w Polsce i co to tak naprawdę znaczy. Od kilku lat prowadzi warsztaty pisania historii osobistych.
Swoją najnowszą książkę pt. “Jezus umarł w Polsce” poświęcił dramatycznej sytuacji na granicy polsko-białoruskiej. Kryzys trwa od czerwca 2021 roku, od kiedy reżim Białorusi rozpoczął tam działania o charakterze wojny hybrydowej.
Fragment książki “Jezus umarł w Polsce”
“Kto ratuje jedno życie – ratuje cały świat.
Tu była cisza spokój, ptaszki śpiewały, aż któregoś dnia zamiast ptaszków usłyszeliśmy dźwięki helikopterów. Potem zaczęło się znajdować buty i ubrania. Potem ludzi.”
Artyści o książce "Jezus umarł w Polsce"
- Nikt z bohaterek i bohaterów tej książki nie wiedział, co ich czeka kiedy pierwszy raz zdecydowali się pomóc uchodźcom - napisała o książce reżyserka Agnieszka Holland. - Nie wiedzieli, że będą musieli ukrywać się nie tylko przed służbami państwa, ale również przed swoimi sąsiadami. Że pomaganie nada ich życiu największy sens, ale też odbierze spokój, życie rodzinne, czasami pracę, wypali w nich nieusuwalne emocjonalne piętno. Tymczasem państwo polskie wciąż nie umie zapobiec kryzysowi humanitarnemu na granicy białoruskiej, bo wybiera rozwiązania siłowe zamiast sięgać po systemowe. Konsekwencją tego są dziesiątki ofiar, o których już dzisiaj wiemy i setki, o których dowiemy się w przyszłości.
Ludzie, których głosy wybrzmiewają w tej książce, wzięli odpowiedzialność za tę sferę, która została porzucona przez państwo. Dzisiaj są obiektami prześladowań, kiedyś będą kolejnym w historii Polski listkiem figowym. Wyznawcy boga, honoru i ojczyzny ich właśnie będą niedługo nosić na sztandarach. By zapomnieć o hańbie polskich służb, im właśnie będą budować pomniki, ale znowu będzie za późno.
Nikt nie jest bardziej niż Mikołaj Grynberg uprawniony do napisania tej książki, do wysłuchania opowieści dzisiejszych Sprawiedliwych i niesprawiedliwych z Podlasia. Bo łączą się tu stare i dzisiejsze traumy, wyzwania i wybory. Ostatnie wydarzenia otwierają stare blizny i widzimy, ze nigdy się nie zagoiły. Tajemnica zła wydaje się stosunkowo łatwa do rozszyfrowania. Mało komu natomiast, nawet spośród tych największych, udało się wyjaśnić tajemnicę dobra. Ta książka jest piękną i uczciwą próbą zrozumienia.
- Tej książki nie można nie przeczytać - uważa aktorka Maja Ostaszewska. - Nie można nie wiedzieć. Naszą powinnością moralną jest nieuciekanie od prawdy. Niektórych bohaterów Mikołaja Grynberga poznałam osobiście. Widziałam, jak całe swoje życie podporządkowali niesieniu pomocy i jaką cenę przychodzi im za to płacić. Innych poznałam dzięki tej lekturze. Jeszcze inni pozostaną anonimowi do czasu, kiedy pomaganie, a nawet oni sami, nie będą zagrożeni. Kiedyś dzieci będą się uczyć w szkołach o ich odwadze, empatii. Będą pytać, jak to było możliwe i jak my zachowaliśmy się w tym czasie.
Spotkanie z autorem
Po spotkaniu z czytelnikami (spotkanie rozpocznie się w piątek, 15 września, o godz. 17) autor będzie podpisywał książki przed salą. Książki będą też w sprzedaży na miejscu w promocyjnej cenie.
