Kasa pancerna z Wolnego Miasta Gdańska. Służyła gdyńskiej aptece, teraz trafi do muzeum

Podczas remontu apteki w Szpitalu św. Wincentego a Paulo w Gdyni odkryto kasę pancerną pochodzącą z czasów Wolnego Miasta Gdańska. Przez lata przechowywano w niej dokumenty apteczne, receptury i środki medyczne, które nie powinny dostać się w niepowołane ręce. Zabytkowy przedmiot został przekazany Towarzystwu Przyjaciół Gdańska, które od 14 lat prowadzi w centrum miasta Muzeum Strefa Historyczna Wolne Miasto Gdańsk. Za kilka miesięcy przedwojenną kasę pancerną będzie można już oglądać w sali muzealnej.
20.08.2023
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Dwa zdjęcia zabytkowej kasy pancernej z herbem Gdańska
Kasa pancerna z apteki gdyńskiego szpitala będzie drugim takim obiektem w posiadaniu muzeum, którym kieruje Towarzystwo Przyjaciół Gdańska
mat. Szpitale Pomorskie

Kasa pancerna wymaga konserwacji

Darczyńcą kasy dla TPG jest spółka Szpitale Pomorskie, która zarządza m.in. Szpitalem św. Wincentego a Paulo.
 
- Jest wyjątkowa, bo takich kas pancernych zachowało się do dzisiejszych czasów niewiele - mówi Piotr Mazurek, prezes Towarzystwa Przyjaciół Gdańska.
 
Kasa pancerna z apteki gdyńskiego szpitala zachowała się w dobrym stanie. 
 
- Posiada komplet kluczy, co jest rzadkością. Teraz mamy ją w pracowni konserwatorskiej. Będziemy przywracać właściwy kolor jej obudowy na szafirowo-zielony. Potrwa to ok. dwóch miesięcy. Następnie, umieścimy ją na wystawie w naszym muzeum - dodaje Piotr Mazurek. 
Z informacji, jakie otrzymał szef TPG z gdyńskiej placówki medycznej, w kasie pancernej z czasów Wolnego Miasta Gdańska przechowywano głównie dokumentację apteczną, receptury oraz substancje, które na co dzień powinny być pilnie strzeżone takie, jak morfina i środki halucynogenne.
 
- Szpital św. Wincentego a Paulo w Gdyni, w którym odkryto niedawno pochodzenie przedwojennej kasy pancernej - sejfu, został wybudowany przez Zgromadzenie Sióstr Miłosierdzia św. Wincentego a Paulo i swoją działalność rozpoczął jesienią 1928 r. Największą inspiracją do budowy szpitala, stał się dynamiczny rozwój portu i miasta Gdyni, który przyczynił się do znacznego napływu ludności z całej Polski - mówi Jolanta Sobierańska-Grenda, prezes zarządu Szpitali Pomorskich.

Zaskakujące efekty prac konserwatorskich w kościele św. Mikołaja, zobacz XIV-wieczne freski

Trudno jest dziś ustalić historię sejfu z zakładu Emila Krause. 
 
- Ale możemy domyślać się, że użytkowano go przed laty w aptece szpitalnej, w celu przechowywania leków, które miały być trudnodostępne dla osób postronnych. Cieszymy się, że mogliśmy przekazać ten cenny dar, pochodzący z czasów Wolnego Miasta Gdańska na rzecz Towarzystwa Przyjaciół Gdańska, uzupełniając kolekcję muzealną. Po odrestaurowaniu będą mogły go podziwiać zainteresowane historią osoby - dodaje Jolanta Sobierańska-Grenda.

Jaki zakład wykonał kasę pancerną?

Kasa pancerna została wyprodukowana przez gdańską fabrykę Danziger Geldchrank - Fabrik und Tresor Bauanstalt. Emil Krause. Na jednej ze ścian ma numer 143
Herb Gdańska z napisami niemieckimi
Fabryka należąca do Emila Krause działała przy dzisiejszej ulicy Elbląskiej
mat. Szpitale Pomorskie
Zakład ten wytwarzał maszyny i urządzenia stalowe, sejfy oraz zabezpieczenia urządzeń bankowych, i funkcjonował w latach 1920–1932, przy ul. Kneipab 13/14 (dziś ulica Elbląska). 

To nie pierwsza kasa z fabryki Krause

Co ciekawe, na początku swojej działalności Muzeum Strefa Historyczna Wolne Miasto Gdańsk miało już kasę pancerną z fabryki Emila Krause. 
 
- Była dwa razy większa od tej “gdyńskiej”. Ważyła prawie półtorej tony. Znajdowała się w pierwszej siedzibie muzeum przy ulicy Piwnej. Niestety, ze względu na rozmiary w żaden sposób nie dało się jej wstawić przez drzwi do nowej siedziby. Kasę trzeba było pociąć. Na szczęście, z tego co z niej zostało, zrobiliśmy skrytkę na pieniądze i wmontowaliśmy w ścianę muzeum - opowiada Piotr Mazurek.  
Później do kolekcji Muzeum Strefa Historyczna Wolne Miasto Gdańsk doszła jeszcze jedna kasa pancerna z Danziger Geldchrank - Fabrik und Tresor Bauanstalt. Przedmiot ten podarowała TPG firma spożywcza Dr. Oetker z Gdańska-Oliwy. 

Czym zajmuje się Towarzystwo Przyjaciół Gdańska?

Towarzystwo Przyjaciół Gdańska powstało w grudniu 1971 roku. 
 
Jak czytamy na stronie internetowej TPG “jego celem jest gromadzenie informacji o byłych Polakach Gdańskich oraz utrzymywanie z nimi współpracy”. "TPG przez lata swojej pracy pragnie uświadamiać, że Gdańsk nie był jedynie czysto niemieckim miastem, ale również domem dla wielu Polaków”.
 
 
ZOBACZ PRZEBIEG PRAC KONSERWATORSKICH KAPLICY ŚW. JÓZEFA W KOŚCIELE ŚW. MIKOŁAJA:
 
 
 
 
TPG prowadziło także działalność wydawniczą, w ramach której powstały Kalendarze Gdańskie i wiele innych książek związanych z historią miasta i okolic. Towarzystwo Przyjaciół Gdańska może również pochwalić się tym, że przez lata organizowało Jarmark św. Dominika.

Krótko o muzeum Wolne Miasto Gdańsk

  • Muzeum Strefa Historyczna Wolne Miasto Gdańsk otwarto w czerwcu 2009 r.
  • Pierwsza siedziba była zlokalizowana przy ul. Piwnej 19/21, w trzech pomieszczeniach po zakładzie kaletniczym pod krokodylem.
  • Po trzech latach muzeum otrzymało bardziej prestiżowy lokal przy ul. Długi Targ 25/27 obok Zielonej Bramy.
  • W placówce można zobaczyć przedmioty produkowane na obszarze dawnego Wolnego Miasta Gdańska. Pamiątki i artefakty pochodzą z najsłynniejszych zakładów przemysłowych i produkcyjnych. Muzeum prezentuje ok. półtora tysiąca eksponatów. Jest wśród nich duży zbiór butelek gdańskich od alkoholu oraz unikatowa kolekcja modeli tramwajów gdańskich.
  • W nowej siedzibie zlokalizowana jest sala poświęcona Polakom w Gdańsku.
W ramach działalności edukacyjnej prowadzonej przez TPG w muzeum odbywają się lekcje historyczne dla uczniów szkół podstawowych i ponadpodstawowych mające uświadamiać młodzież w duchu polskości. 
 
W sezonie letnim muzeum jest czynne w godzinach od 12.00 do 18.00, a w sezonie zimowym w godzinach od 12.00 do 17.00.
 
 

TV

Zupa na Monciaku