• Start
  • Wiadomości
  • Franciszka Themerson “Linie Życia”. Unikalna wystawa prac artystki w CSW Łaźnia

Franciszka Themerson “Linie Życia”. Unikalna wystawa prac artystki w CSW Łaźnia

O tej wystawie się mówi. Magazyn Szum uznał ją za jedną z najciekawszych, a Vogue ujął z zestawie dziesięciu najważniejszych wystaw roku. Na pewno będzie jedną z najważniejszych w gdańskiej CSW Łaźnia w 2019 roku. Obrazy i rysunki awangardowej artystki Franciszki Themerson oglądać można w Gdańsku do 13 października 2019.
13.07.2019
Więcej artykułów poświęconych Gdańskowi znajdziesz na stronie głównej gdansk.pl
Franciszka Themerson excuse me...  1960 rok
Franciszka Themerson "excuse me..." 1960 rok
Mat. CSW Łaźnia


Franciszka i jej mąż Stefan Themerson tworzyli duet niezwykły - i w życiu prywatnym, i twórczym. Franciszka - rysowniczka, malarka, scenografka i realizatorka filmowa urodziła się w 1907 roku w artystycznej rodzinie, jej ojcem był malarz Jakub Weinles. Stefan - pisarz, poeta, kompozytor i filozof trzy lata później. Był synem szacownego lekarza i działacza społecznego. Poznali się i pobrali podczas studiów. Wyjechali z Polski na krótko przed wybuchem II wojny światowej do Paryża. Ich rodziny zginęły w Polsce. Po wojnie mieszkali w Londynie, gdzie zmarli w tym samym roku - 1988, w odstępie trzech miesięcy, po sześćdziesięciu wspólnych latach.

Znani są jako wybitni twórcy awangardowi, szczególnie w kręgach filmowych. Pracowali najczęściej wspólnie, realizując dzieła, które wyprzedzały ich czas.

Adriana Prodeus w książce “Themersonowie. Szkice Biograficzne” pisała o ich sztuce: "urzeka humorem, abstrakcyjnym myśleniem i czułą obserwacją życia... Chcieli żyć na marginesie porządków wytyczanych przez granice państw, religii, gustów i języków". Wymykać się klasyfikacjom, zachować świeżość spojrzenia.

Franciszka Themerson Sphinx
Franciszka Themerson "Sphinx"
Mat. CSW Łaźnia



Paweł Polit, kurator wystawy, którą możemy obejrzeć już od piątku, 12 lipca 2019 r., w CWS Łaźnia, skupił się na fenomenie twórczości Franciszki, chcąc przedstawić publiczności jej osobną wypowiedź artystyczną.
 

Franciszka Themerson w pracowni, 1962 rok
Franciszka Themerson w pracowni, 1962 rok
fot. Patrick Thurston

 

- Franciszka Themerson to artystka, która odgrywała niepoślednią rolę w polskim życiu artystycznym w latach 30. - opowiada Paweł Polit. - Wówczas wraz ze swoim mężem Stefanem Themersonem tworzyli książki dla dzieci, które w ekonomiczny, zwięzły, wyrazisty i przyjemny sposób przybliżały młodym czytelnikom różne pojęcia, aspekty nowoczesnego życia. On pisał teksty, ona rysowała ilustracje. Ta unikalna działalność Themersonów miała również wymiar filmowy. W latach 30. wspólnie zrealizowali pięć filmów eksperymentalnych, absolutnie nowatorskich, które mieściły się w kanonie sztuki awangardowej. Były to filmy o charakterze reklamowym, jeden zaś fabularny. Dwa powstały jeszcze w czasie wojny, kolejne już za granicą. Te prace stawiają małżeństwo w rzędzie najważniejszych twórców awangardowych, nie tylko w polskim, ale również międzynarodowym wymiarze. Natomiast jako malarka Franciszka Themerson jest relatywnie nieznana.

Do gdańskiej galerii przyjechały prace malarki z lat 50. i 60. - to 18 obrazów olejnych, w większości duże formaty i około 30 prac na papierze z kolekcji prywatnych, głównie z Londynu i Polski. Zobaczymy duży zbiór rysunków z serii Kaligramy, Ślady życia i rysunki abstrakcyjne. Większość tych prac nie była jeszcze widziana w Polsce. 

Franciszka Themerson They also serve
Franciszka Themerson "They also serve"
Mat. CSW Łaźnia


- Na wystawie zobaczymy prace z czasów, kiedy kształtował się dojrzały język malarski artystki - tłumaczy kurator. - Styl, który łączy ze sobą pewną tendencję do syntetycznego ujęcia kształtów, jednocześnie wiążąc ze sobą element anegdoty. Możemy w tych pracach odczytywać przeróżne historie, czasem zabawne, czasem tragiczne, czasem przerażające. Artystka porusza w nich poważne problemy natury egzystencjalnej, czasami czyni odniesienia do historii, jednak zawsze z lekkością i poczuciem humoru. Część z tych prac była wystawiana w Galerii Zachęta w roku 1964. Nasza wystawa w CSW Łaźnia jest więc rodzajem nawiązania do tamtego pokazu z ‘64 roku. 

Franciszka Themerson Backbiting
Franciszka Themerson "Backbiting"
Mat. CSW Łaźnia


Dojrzały styl malarski Franciszki Themerson, wykształcił się po wojnie. Artystka w Londynie działała również jako ilustratorka, scenografka teatralna, uczyła w szkołach artystycznych. Wraz ze szwedzkim reżyserem Michaelem Meschke zrealizowała dwa ważne spektakle - “Króla Ubu” Alfreda Jarry'ego, do której muzykę skomponował Krzysztof Penderecki i “Operę za trzy grosze” wg Witolda Brechta. Franciszka zaprojektowała dekoracje i kostiumy. Za kostiumy i scenografię do “Ubu” Themerson otrzymała w 1966 roku Złoty Medal na I Międzynarodowym Triennale Scenografii Teatralnej w Jugosławii.

Franciszka Themerson Mother & child
Franciszka Themerson "Mother & child"
Mat. CSW Łaźnia


W malarstwie i rysunku artystkę charakteryzuje uproszczona, łatwa do odczytania kreska. Jej prace porównywano z dziełami Paula Klee.

- Rzeczywiście, rysunki wyróżniają jej styl malarski - przyznaje Paweł Polit. - Tworząc kompozycje malarskie, artystka jakby kreśli w materii malarskiej, wydobywa z niej kształty, współpracuje z nią i potem dodaje kolor. Nie jest to całkowicie zgodne z rodzajem wykształcenia, jakie nabyła w warszawskiej Szkole Sztuk Pięknych. Franciszka Themerson studiowała pod kierunkiem znakomitych dwóch polskich malarzy Miłosza Kotarbińskiego i Tadeusza Pruszkowskiego. Jednak w dojrzałej fazie swojej twórczości zarzuciła tamte konwencje malarskie i wypracowała własny język malarski.

Wystawę Franciszka Themerson. Linie Życia będzie można oglądać w CSW Łaźnia 1 (Dolne Miasto, ul. Jaskółcza 1) do 13 października 2019. Wernisaż odbył się w piątek, 12 lipca o godz. 18.    

Wystawa zorganizowana została we współpracy z Muzeum Sztuki w Łodzi, dofinansowana ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego.

 

CZYTAJ:

Dziś rusza FETA 2019. Na początek wystawa fotografii, polski Teatr Akt i “Sen kustosza”

Kaszuba z misją - to już ostatnie dni, by obejrzeć wystawę fotografii Michała Szlagi w Łaźni. Do 23 czerwca

Jak kupowane są dzieła sztuki. Anda Rottenberg i Aneta Szyłak: Dlaczego sztuka współczesna irytuje

Gilbert&George: 'Kultura to bezpieczeństwo i wolność'. Światowej sławy artyści odwiedzili Gdańsk

 

 

TV

Bohater Borys ma już dziewięć lat, czyli wszystko wokół chorób rzadkich