Jury Nagrody Literackiej „Europejski Poeta Wolności” obradowało w Gdańsku w dniu 25 kwietnia 2022 w składzie: Anna Czekanowicz, Krzysztof Czyżewski (przewodniczący Jury), Paweł Huelle, Zbigniew Mikołejko, Stanisław Rosiek, Anda Rottenberg, Beata Stasińska, Olga Tokarczuk oraz Andrzej Jagodziński (niegłosujący sekretarz Jury). W edycji 2020-2022 Jurorzy i Jurorki wybierali spośród pięciu nominowanych tomów.
„Już na początku obrad, podczas pierwszej prezentacji swoich wyborów, wszyscy Jurorzy i Jurorki jednogłośnie wskazali, że dwie z przedstawionych książek: »Babi Jar. Na głosy« ukraińskiej poetki Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego i »Woda i węgiel« Luljety Lleshanaku, poetki albańskiej, w przekładzie Doroty Horodyskiej, postawiły ich w niezwykłej sytuacji, która nie pozwala na wskazanie do Nagrody jednego z dwóch przedstawionych tomów”
- czytamy w uzasadnieniu wyboru Jury.
Po kilkugodzinnych obradach i dyskusji zogniskowanej wokół obu tomów, Jurorki i Jurorzy ponownie jednogłośnie stwierdzili, że „sytuują tomy Kijanowskiej i Lleshanaku jako dwa równoważne, dopełniające się i tak samo mistrzowskie dokonania poetyckie”. Werdykt Jury został przedstawiony Prezydent Gdańska Aleksandrze Dulkiewicz, która wyraziła zgodę na przyznanie dwóch równorzędnych nagród.
Uzasadnienia Jury
Jury o tomie „Babi Jar. Na głosy” Marianny Kijanowskiej w przekładzie Adama Pomorskiego:
„To poemat lamentacyjny, w którym Kijanowska osiąga najwyższe mistrzostwo, konstruując opowieści pełne prostoty, przepełnione jednostkowymi doświadczeniami i naznaczone przeczuciem nieuchronnej zagłady. (...) To poezja cielesności, bólu i krwi, które wymykają się historycznemu przyporządkowaniu. Wystarczy zmienić imiona ludzi, nazwy miejsc, by nagle poemat stał się przerażająco aktualny jako tren opłakujący zbiorowe groby Buczy, Irpienia czy Mariupola.”
Więcej o tomie „Babi Jar. Na głosy” Marianny Kijanowskiej
Jury o tomie „Woda i węgiel” Luljety Lleshanaku w przekładzie Doroty Horodyskiej:
„»Woda i węgiel« to arcydzieło, skończone i pełne, o precyzyjnej konstrukcji, a niezwykła oszczędność słowa potęguje wrażenie doskonałości. Tematem wierszy Lleshanaku jest przejmujący opis dochodzenia do wolności w świecie zniewolenia, w którym się urodziła i dorastała. Poetka jest przy tym erudytką, która w swej twórczości scala różne, nie tylko własne doświadczenia, co sprawia, że jej poezja może trafić do czytelnika pod każdą szerokością geograficzną. Brzmi niczym czysty i nieskazitelny kryształ.”
Więcej o tomie „Woda i węgiel” Luljety Lleshanaku
Jury wskazało na wielką wartość przekładów obu tomów. Przypominamy, że Adam Pomorski, uznany tłumacz z języka rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, białoruskiego i ukraińskiego, jest m.in. autorem przekładu tomu „Prom przez kanał La Manche” pierwszego laureata Nagrody „Europejski Poeta Wolności”, Uładzimira Arłowa (2010). Mistrzowskie przekłady Doroty Horodyskiej również pojawiły się w jednej z wcześniejszych edycji EPW. Tłumaczona przez nią poezja Luljety Lleshanaku znalazła się w finale drugiej edycji Nagrody – za przekład tomu „Dzieci natury” Horodyska uhonorowana została wówczas prestiżową nagrodą „Literatury na Świecie”.
O laureatach:
Luljeta Lleshanaku (ur. 1968) – poetka, dziennikarka, tłumaczka, autorka scenariuszy. Ukończyła filologię albańską na Uniwersytecie w Tiranie. Od 1994 roku opublikowała osiem tomików wierszy w języku albańskim. Jej twórczość publikowana była w Austrii, Chorwacji, Francji, Hiszpanii, Polsce, Stanach Zjednoczonych, Wielkiej Brytanii i Włoszech. W ramach drugiej edycji EPW w 2011 roku ukazał się w Polsce jej zbiór „Dzieci natury” [Femijët e natyrës; tłum. Dorota Horodyska]. Lleshanaku jest laureatką kilku nagród literackich, m.in.: Crystal Vilenice (2009) – nagroda Międzynarodowego Festiwalu Literackiego w Słowenii; Srebrne Pióro (2000) – najwyższe albańskie wyróżnienie literackie przyznane przez Ministerstwo Kultury; Autor Roku (2013) – nagroda Targów Książki w Tiranie; albańska nagroda Kult (2013); Autor Roku: Poezja (2013) – nagroda Targów Książki w Prisztinie; PEN Albania (2016).
Luljeta Lleshanaku pełni obecnie funkcję dyrektora ds. Badań w Instytucie Badań nad Zbrodniami i Konsekwencjami Komunizmu w Tiranie. Prowadzi także wykłady w Akademii Filmu i Multimediów Marubi w Tiranie.
Dorota Horodyska – tłumaczka, eseistka, członkini Stowarzyszenia Pisarzy Polskich. Tłumaczyła najbardziej znanych autorów albańskich. Laureatka nagrody Srebrne Pióro (2002), przyznawanej przez albańskie Ministerstwo Kultury za najlepszy przekład prozy na język obcy oraz nagrody „Literatury na Świecie” (2012) za najlepszy przekład poezji. Mieszka w Warszawie.
Marianna Kijanowska (ur. 1973) – poetka, tłumaczka, autorka szkiców literackich i prozy artystycznej. Należy do pokolenia, które twórczość literacką podjęło w latach 90., w ponownie niepodległej Ukrainie. We Lwowie aktywnie działała w powstałym w 1996 roku Stowarzyszeniu Pisarzy Ukrainy, należy również do Ukraińskiego PEN Clubu. W 2003 roku przebywała w Warszawie jako stypendystka programu GAUDE POLONIA, uczestniczyła w festiwalach literackich i akcjach artystycznych w Polsce. Zabłysła jako tłumaczka wirtuozerskimi przekładami wierszy dla dzieci Tuwima i znakomitymi, nowatorskimi translacjami Leśmiana. Oprócz licznych publikacji prasowych – w tym stałej rubryki Nowa Literatura Polska w gazecie „Kurjer Krywbasu” – ogłosiła drukiem osobne tomy przekładów z polskich poetów współczesnych (m.in. Eugeniusza Tkaczyszyna-Dyckiego i Adama Wiedemanna). Jej dzieło translatorskie wieńczy – bagatela – przekład Dziadów Mickiewicza. Sama wydała dotąd dwanaście tomów poezji (w tym tom wierszy zebranych). Ostatni, Babi Jar. Na głosy (2017), w lutym 2020 roku przyniósł autorce Nagrodę im. Tarasa Szewczenki, najwyższą Nagrodę Państwową Ukrainy.
Adam Pomorski – krytyk literacki, eseista, poeta, tłumacz literatury pięknej z języka rosyjskiego, niemieckiego, angielskiego, białoruskiego i ukraińskiego. Przekładał takich znamienitych pisarzy jak Fiodor Dostojewski, Thomas Stearns Eliot, Johann Wolfgang von Goethe, Reiner Maria Rilke. Od 2010 roku jest prezesem polskiego oddziału PEN Clubu. Pracę tłumacza zaczął w latach 70. XX wieku od literatury rosyjskiej. Jest laureatem wielu nagród, m.in. Nagrody Stowarzyszenia Tłumaczy Polskich, Nagrody PEN Clubu, Nagrody Ministra Kultury. Zasiada w jury Nagrody Mediów Publicznych w dziedzinie literatury pięknej COGITO.
JURY NAGRODY EUROPEJSKI POETA WOLNOŚCI O LAUREATKACH 7. EDYCJI
W uzasadnieniu werdyktu Jury podkreśliło wysoką wartość artystyczną wszystkich finalistów i finalistek: „Każdy z nominowanych do Nagrody poetów i poetek prezentuje mocno brzmiący, indywidualny język poetycki i przedstawia świat w niepowtarzalny, nieoczywisty, niezwykle interesujący sposób. Wysokie uznanie znajduje też praca, jaką podjęli tłumacze i tłumaczki”.
Przypominamy, że w tej edycji do finału zakwalifikowało się pięć tomów:
- Anja Golob „Didaskalia do oddechu”, przekład z jęz. słoweńskiego Marlena Gruda i Miłosz Biedrzycki;
- Petr Hruška „Chcieliśmy się uratować”, przekład z jęz. czeskiego Dorota Dobrew i Franciszek Nastulczyk;
- Kateryna Kałytko „Nikt nas tu nie zna i my – nikogo”, przekład z jęz. ukraińskiego Aneta Kamińska;
- Marianna Kijanowska „Babi Jar. Na głosy”, przekład z jęz. ukraińskiego Adam Pomorski;
- Luljeta Lleshanaku „Woda i węgiel”, przekład z jęz. albańskiego Dorota Horodyska.
Więcej o finalistach i finalistkach edycji 2022
Tomy wydawane w serii Europejski Poeta Wolności dostępne są w sklepie internetowym Instytutu Kultury Miejskiej.
Otwieramy nabór zgłoszeń do Nagrody w edycji 2022-2024
Nagroda po raz ósmy wręczona zostanie wiosną 2024 roku. Poeci i poetki mogą być zgłaszani do konkursu wyłącznie przez tłumaczy i tłumaczki, którzy podejmą się przekładu ich twórczości na język polski. W edycji 2022-2024 przyjmowane będą zgłoszenia poetów i poetek tworzących w następujących językach i ich odmianach: bułgarski; chorwacki oraz gwary kajkawskie i czakawskie; fiński; francuski oraz języki franko-prowansalski i prowansalski (oksytański) i dialekty romańskie; łotewski; niderlandzki (flamandzki, holenderski) oraz języki fryzyjski i afrikaans; portugalski; romski (romani) oraz wszystkie jego dialekty i pogadialekty.
Zgłoszenia zawierające m.in. przekłady 5-8 wierszy przesyłać należy do 30 września 2022 do Biura Nagrody mieszczącego się w Instytucie Kultury Miejskiej. Szczegóły dot. edycji 2022-204 dostępne są TUTAJ.
O Nagrodzie
Nagroda Literacka Miasta Gdańska „Europejski Poeta Wolności” przyznawana jest w trybie dwuletnim. Jej celem jest promocja zjawisk poetyckich, które poruszają jeden z najważniejszych tematów współczesnego świata – temat wolności, a jednocześnie posiadają wysoką wartość artystyczną. W każdej edycji Nagroda przyznawana jest poecie lub poetce oraz jego/jej tłumaczowi/tłumaczce/tłumaczom. Nagroda posiada wymiar finansowy: autorzy wyróżnionych tomów otrzymują 100 tys. zł, a tłumacze 20 tys. zł. Nagrodzie towarzyszy seria wydawnicza, w ramach której publikowane są przekłady nominowanych tomów.
Więcej o Nagrodzie
Wręczenie tegorocznych nagród odbędzie się 10 czerwca podczas gali w Gdańskim Teatrze Szekspirowskim. Uroczystość w reżyserii Agaty Puszcz będzie częścią programu Festiwalu Europejski Poeta Wolności: w dniach 9-11 czerwca zapraszamy do Gdańska na spotkania z poezją i jej twórcami oraz wydarzenia artystyczne inspirowane poezją. Program Festiwalu w najbliższych dniach dostępny będzie na www.europejskipoetawolnosci.pl.
Dotychczasowi laureaci i laureatki Nagrody:
- Sinéad Morrissey „O równowadze” (2020), przekład z jęz. angielskiego Magda Heydel;
- Linda Vilhjálmsdóttir „Wolność” (2018), przekład z jęz. islandzkiego Jacek Godek;
- Ana Blandiana „Moja ojczyzna A4” (2016), przekład z jęz. rumuńskiego Joanna Kornaś-Warwas
- Dorta Jagić „Kanapa na rynku” (2014), przekład z jęz. chorwackiego Małgorzata Wierzbicka;
- Durs Grünbein „Mizantrop na Capri” (2012), przekład z jęz. niemieckiego Tomasz Kopacki;
- Uładzimir Arłow „Prom przez kanał La Manche” (2010), przekład z jęz. białoruskiego Adam Pomorski.
Więcej o laureatach i laureatkach
Fundatorem Nagrody Literackiej „Europejski Poeta Wolności” jest Miasto Gdańsk.
Organizatorem Festiwalu i Nagrody jest Instytut Kultury Miejskiej.
