Nie jest niczym odkrywczym, że starość stanowi naturalny etap w rozwoju człowieka. W obecnych czasach jeszcze bardziej wyczuwalna, ponieważ nasiliło się zjawisko starzenia się ludności. Niewątpliwie starość jest okresem trudnym, do którego człowiek powinien zostać odpowiednio przygotowany. Rozwój medycyny, świadomości, wiedzy przyczyniają się do postępu w działaniach na rzecz poprawy jakości życia, a przede wszystkim motywowania seniorów do aktywności zarówno fizycznej, jak i intelektualnej. Seniorzy stanowią bardzo zróżnicowaną grupę społeczną. Nie można więc postrzegać ich potrzeb i potencjału w taki sam sposób i jednowymiarowo. Są seniorzy aktywni fizycznie i społecznie, samodzielni, utrzymujący relacje z rodziną i przyjaciółmi, są też osoby częściowo zależne, które potrzebują czasowego wsparcia i opieki, jak również osoby niesamodzielne, całkowicie zależne od pomocy innych.
Pomimo różnorodności u prawie wszystkich seniorów pojawia się przede wszystkim ogromny lęk przed samotnością, niezaradnością, chorobą, nieprzydatnością, życiem w ubóstwie oraz nietolerancją. Samotność seniorów, szczególnie długotrwała, powoduje skupienie się na sobie - na problemach. Taka negatywna koncentracja na sobie - sprzyja izolacji psychicznej, społecznej, zamykaniu się w sobie, roszczeniowości i zgorzknieniu oraz nierzadko spotykanemu poczuciu nieomylności. Może pogłębiać frustrację życiową czy poczucie odrzucenia i krzywdy.
Dlatego tak ważne jest w tym okresie wsparcie i pomoc najbliższych. W Polsce to nadal rodzina jest dla osób starszych najważniejszą przestrzenią życiową, tak więc senior powinien pozostać w swoim środowisku naturalnym jak najdłużej nawiązując do zasady, że „starych drzew się nie przesadza”. Możliwość pozostania w swoim miejscu zamieszkania niesie za sobą wiele korzyści, przede wszystkim umożliwia dłuższą aktywność i niezależność, lepsze zdrowie i samopoczucie, kontakt z rodziną, czy sąsiadami. Osoby starsze bardzo cenią sobie kontakty rodzinne i międzypokoleniowe, które stanowią główny gwarancję bezpieczeństwa socjalnego oraz psychicznego.
Człowiek, jako istota społeczna potrzebuje obecności drugiego człowieka, wzajemnej życzliwości, dzielenia się zainteresowaniami, marzeniami, radością ze spotkania, poczuciem akceptacji.
Najlepszym środowiskiem dla seniora jest zawsze miejsce przy rodzinie. Nic nie zastąpi zaangażowania i troskliwości osób najbliższych, przy czym należy pamiętać, że to na rodzinie spoczywa opieka nad seniorem. Rodzina, jako najbliższa człowiekowi, powinna partycypować w zaspakajaniu potrzeb seniora. Pomoc rodzinna dla seniora w zdecydowanej większości przypadków jest niezbędna, nawet w kontekście wzrostu zapotrzebowania na profesjonalną pomoc. Wspieranie rodziny w różnych wymiarach daje człowiekowi starszemu możliwość bycia dostrzeganym społecznie, bycia potrzebnym.
Jak wykazują badania, coraz więcej relacji międzyludzkich i wsparcia społecznego otrzymują seniorzy od niespokrewnionych znajomych, czy sąsiadów. Wynika, to z wielu migracji, wnuków za granicą, zapracowanych dzieci. Niewątpliwie opieka nad osobą starszą i chorą jest bardzo często trudnym zajęciem, tym bardziej, że często scedowaną na jedną osobę, która musi pogodzić z funkcją opiekuna także swoje życie osobiste i zawodowe. Pielęgnowanie osoby starszej obciąża nie tylko fizycznie, ale także emocjonalnie. Między innymi z tego powodu rodzina w takich momentach nie powinna się izolować lecz korzystać z pomocy dalszej rodziny, sąsiadów, czy też państwa.
Uzupełnienie i wsparcie w opiece nad seniorami zapewnia również Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie w Gdańsku, poprzez zabezpieczenie miejsc w dziennych domach pomocy, zapewnienie usług opiekuńczych, specjalistycznych, sprzętu rehabilitacyjnego, czy ortopedycznego. Jednakże takie wsparcie powinno być tylko alternatywą, a nie ostatecznym rozwiązaniem, ponieważ najistotniejsze jest życie i zdrowie członka rodziny, który bez względu na wiek, potrzebuje miłości
i wsparcia ze strony najbliższych.
Rolą współczesnego seniora powinno być aktywne uczestnictwo – a nie na marginesie życia społecznego. Należałoby dołożyć wszelkich starań, aby jak najwięcej aktywizować osoby starsze, prawidłowo organizować im zajęcia i czas wolny, co stanowić może źródło rozwoju osób w podeszłym wieku. Ważne jest przy tym, aby całe społeczeństwo włączyło się aktywnie w walce przeciw wykluczaniu osób starszych ze środowiska.
Dbajmy więc o seniorów, bo kiedyś my też nimi będziemy.
Autor: Małgorzata Sulińska, Zespół Programów i Projektów, MOPR w Gdańsku
