Z okazji obchodów Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej oraz 73. rocznicy II masowej zsyłki Polaków na Sybir - 13 kwietnia - pod pomnikiem Golgoty Wschodu spotkali się kombatanci, władze wojewódzkie, samorządowe, gdańszczanie i mimo dnia wolnego licznie zgromadziła się młodzież i poczty sztandarowe.
W uroczystości udział wzięli m.in.: Wicewojewoda Pomorski Michał Owczarczak, Wicemarszałek Województwa Pomorskiego Hanna Zych-Cisoń, Przewodniczący Rady Miasta Gdańska Bogdan Oleszek, Zastępca Prezydenta Miasta Gdańska ds. Polityki Społecznej Ewa Kamińska, Dowódca 3. Flotylli Okrętów Marynarki Wojennej kadm. Marian Ambroziak oraz Ks. Abp gen. dyw. Sławoj Leszek Głódź, Metropolita Gdański.
Uroczystość rozpoczęła się od odegrania hymnu państwowego Rzeczypospolitej Polskiej i hymnu sybirackiego przez Orkiestrę Morskiego Oddziału Straży Granicznej. Następnie w imieniu Prezydenta Miasta Gdańska głos zabrała Zastępca Prezydenta Miasta Gdańska ds. Polityki Społecznej, Ewa Kamińska.
Szanowni Państwo
Niezwykle miło jest mi powitać wszystkich Państwa na uroczystości z okazji Dnia Pamięci Ofiar Zbrodni Katyńskiej oraz 73. rocznicy II masowej zsyłki Polaków na Sybir.
Na wstępie chciałabym podziękować Państwu, a szczególnie tak licznie przybyłej grupie młodzieży, wraz z pocztami sztandarowymi, za jak zwykle niezawodną obecność. Ogromna zasługa w tym nauczycieli, którym chciałabym w tym miejscu gorąco podziękować. Wierzę, że ta dzisiejsza lekcja historii to najlepszy sposób na wychowanie młodych gdańszczan i Polaków w duchu patriotyzmu, miłości do ojczyzny i szacunku do historii. Szacunku do historii, która nasz Naród szczególnie w XX wieku tak boleśnie doświadczyła.
Jak co roku spotykamy się właśnie tutaj – razem – wspólnie pod pomnikiem Golgoty Wschodu po to, aby pamiętać, aby wspólnie oddać hołd tysiącom Polaków – bestialsko pomordowanych strzałem w tył głowy przez oprawców z radzieckiej policji politycznej NKWD. Pomordowanych, a następnie pogrzebanych w masowych grobach w Katyniu pod Smoleńskiem, Miednoje, na przedmieściu Charkowa, w Bykowni koło Kijowa i w przypadku ok. 6–7 tys. ofiar w innych nieznanych miejscach - prawdopodobnie m.in. w miejscowości Kuropaty na Białorusi.
Zbrodnia Katyńska pochłonęła blisko 22 tysiące ofiar. Byli to nasi Rodacy – ojcowie i dziadkowie - oficerowie Wojska Polskiego, częściowo pochodzący również z rezerwy – przedstawiciele inteligencji, wolnych zawodów, urzędnicy państwowi i nauczyciele, którzy po agresji sowieckiej na Polskę w dni 17 września 1939 r. zostali rozbrojeni i zatrzymani przez Armię Czerwoną na terytorium Polski, jako jeńcy wojenni. Wśród pomordowanych była także kilkutysięczna grupa funkcjonariuszy Policji Państwowej, Korpusu Ochrony Pogranicza, Straży Granicznej i Służby Więziennej. Poza tym przeszło 7 tys. osób cywilnych, policjantów i oficerów bez statusu jeńca, osadzonych w więzieniach na terenie okupowanych przez ZSRR Kresów Wschodnich Rzeczypospolitej Polskiej.
Ponad 60 tys. osób - rodzin ofiar zbrodni przebywających na tych terenach na podstawie uchwały Biura Politycznego Komitetu Centralnego Wszechzwiązkowej Partii Komunistycznej (bolszewików) z 2 marca 1940 roku podjętej na wniosek Ławrientija Berii i Nikity Chruszczowa wysiedlono w kwietniu 1940 roku do północnego Kazachstanu. Odsetek kobiet i dzieci wynosił blisko 80% ogółu transportu.
Wiem, że jako żywi świadkowie historii dzisiaj jesteście tu razem z nami.
Teraz żyjemy w wolnej, demokratycznej Polsce i dzisiaj mamy nie tylko prawo, ale również i obowiązek świadczyć i podtrzymywać prawdę o Zbrodni Katyńskiej. Prawdę, którą przez dziesięciolecia chciano zafałszować.
Na oficjalne ujawnienie odpowiedzialności strony radzieckiej za dokonanie Zbrodni Katyńskiej musieliśmy czekać do roku 1990, zaś na ujawnienie kopii dokumentów z teczki specjalnej nr 1 w tym kopie uchwały Biura Politycznego KC WKP(b) z 5 marca 1940 roku i notatki Szelepina z 3 marca 1959 r. - będącej do dziś ważnym potwierdzeniem faktycznej liczby Polaków z całą pewnością zamordowanych na mocy tzw. decyzji katyńskiej - musieliśmy czekać, aż do roku 1992. Przekazane one zostały ówczesnemu Prezydentowi RP Lechowi Wałęsie na wniosek Prezydenta Federacji Rosyjskiej – Borysa Jelcyna.
Niestety do dnia dzisiejszego wciąż nieznane są nazwiska 3870 ofiar figurujących na jak dotąd nieodnalezionej tzw. białoruskiej liście katyńskiej i nie wiadomo, gdzie osoby te pochowano. W przypadku 3435 ofiar z tzw. ukraińskiej listy katyńskiej ich tożsamość jest znana, lecz jak dotąd ustalono miejsce pogrzebania zaledwie dziewięciu osób znanych z nazwiska.
Wiele wskazuje, że na wyjaśnienie wciąż wielu kwestii pozostanie nam jeszcze poczekać.
Wierzę, że tak liczna obecność wszystkich Państwa na dzisiejszej uroczystości – a w szczególności młodzieży świadczy o tym, że pamięć o Bohaterach i wydarzeniach tamtych dni pozostanie wciąż żywa.
Jeszcze raz gorąco Państwu dziękuję.
W imieniu współorganizatorów przemawiały Prezes Zarządu Stowarzyszenia Rodzina Katyńska w Gdańsku, Hanna Śliwa – Wielesiuk, a ze Związku Sybiraków Celina Riedl. Po przemówieniach modlitwę poprowadził Ks. Abp gen. dyw. Sławoj Leszek Głódź, Metropolita Gdański. Następnie odbył się apel pamięci z udziałem żołnierzy z 49. Bazy Lotniczej z Pruszcza Gdańskiego, a po nim złożenie kwiatów i zapalenie zniczy przy pomniku „Golgoty Wschodu”. Uroczystość zakończyło odegranie Marsza I Brygady.
Maciej Kukla, Magdalena Treder, Karolina Mizgalska / Referat Komunikacji Społecznej
