Nagroda propaguje spuściznę Pawła Adamowicza w obronie demokracji na szczeblu lokalnym oraz stanowi hołd i uznanie dla wszystkich osób, które odważnie i uczciwie stawiają czoła nietolerancji, radykalizacji, mowie nienawiści, uciskowi i ksenofobii. Laureatką I edycji nagrody jest burmistrz Kolonii Henriette Reker.
- Zadania i idee, które promował Paweł, są dziś wciąż aktualne. Naszym prawem, ale też obowiązkiem, jest być wolnym od nienawiści i pozwolić każdemu żyć według jego zasad, aby każdy czuł się tu w Gdańsku, w tej wspólnocie, w Polsce, w Europie, jak u siebie. Pawłowi zależało na tym, żeby ci, których prawa są naruszane czy ograniczane, mogli je mieć i abyśmy to my potrafili dostosować się właśnie do nich. Aby wszystkim nam żyło się dobrze – mówiła podczas uroczystości Magdalena Adamowicz, europosłanka, żona zmarłego prezydenta.
- Nagroda, którą dziś przekażemy ma służyć temu, żeby pokazywać ludzi, instytucje i tych, którzy pokazują, że codziennym działaniem i wyborami można stać po stronie wolności, solidarności, praw człowieka. Chcę zapewnić, że wspólnie z naszymi partnerami będziemy kontynuować pokazywanie dobrych przykładów i mam nadzieję, że pociągnie to innych do dążenia właśnie tym śladem – mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska.
Wyróżnienie zostało przyznane wspólnie przez miasto Gdańsk, na którego czele przez 20 lat stał Paweł Adamowicz, Międzynarodową Sieć Miast Schronienia ICORN oraz Europejski Komitet Regionów, którego nieżyjący prezydent był członkiem.
- Dzisiaj to wyjątkowy moment i wzruszające miejsce. Doskonale pamiętam 30 sierpnia 2017, kiedy prezydent Adamowicz razem z nami podpisał umowę uczestnictwa Gdańska w sieci ICORN. To był początek naszej współpracy. Pamiętamy również o tragicznych wydarzeniach z 2019 roku. W imieniu ICORN chciałbym podziękować zmarłemu prezydentowi Adamowiczowi za wszystko, czego dokonał – mówił Helge Lunde, dyrektor wykonawczy Międzynarodowej Sieci Miast Schronienia ICORN.
Nagroda trafi do Michałowa
Zgłoszenia kandydatur do Nagrody przyjmowano do 14 listopada ubiegłego roku. Wpłynęło 12 zgłoszeń, które spełniały wymagane kryteria, a z nich Komitet Ewaluacyjny Nagrody wybrał 5 kandydatów, którzy zostali przedstawieni jury. Na krótkiej liście znalazły się zarówno osoby publiczne jak i wspólnoty samorządowe czy organizacje społeczne:
- Oleksandr Babych - mer oraz Rada Miasta Hoła Prystań, Ukraina
- Urząd Miejski w Michałowie, Polska
- SOS Mediterranee France - stowarzyszenie ratownicze na Morzu Śródziemnym, Francja
- Vadym Boichenko, mer Mariupola oraz Rada Miasta Mariupola, Ukraina
- Stowarzyszenie Miast Ukraińskich, Kijów – Ukraina
Jury podjęło decyzję, że laureatem II edycji nagrody prezydenta Pawła Adamowicza zostaje: Urząd Miejski w Michałowie, natomiast Oleksandr Babych, burmistrz miasta Hola Prystan otrzymuje specjalne wyróżnienie jury.
- We wrześniu 2021 reżim Łukaszenki wykorzystał do swoich celów tysiące osób uciekających przed uciskiem i dyktaturą, wysyłając je na granicę z Polską, gdzie od tego czasu tkwią w nieludzkich warunkach. Burmistrz Nazarko i miasto Michałowo nie szczędzili wysiłków, by powitać ich, zwłaszcza kobiety i dzieci zapewniając im schronienie, pomoc i nadzieję. Ich postawa wciela w życie wartości prezydenta Pawła Adamowicza. Tegoroczna nagroda jest więc słusznym wyrazem uznania dla Michałowa i jego mieszkańców – mówił Vasco Alves Cordeiro przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów.
Podczas uroczystości w Europejskim Centrum Solidarności obecny był Konrad Sikora, wiceburmistrz Michałowa.
- Już sama nominacja dla tak małej gminy gdzieś na skraju Polski, tuż przy granicy z Białorusią, jest dla nas ogromnym wydarzeniem. To jest nagroda dla wszystkich mieszkańców i będzie tak wyeksponowana, żeby każdy mógł ją zobaczyć, poczuć, że należy do niego. Jest to wyróżnienie dla tych osób, które doświadczając szykan, prześladowania i pogróżek nie przestawały pomagać. Solidarność jest w każdym z nas i dotyczy każdego elementu naszego życia. I tak powinno być zawsze – mówił wyraźnie wzruszony Konrad Sikora, wiceburmistrz Michałowa.
Kandydaturę Michałowa do Nagrody zgłosiły Kraków i Wrocław - miasta Literatury UNESCO i członkowie sieci ICORN. Uzasadnienie nominacji przeczytał Robert Piaskowski, pełnomocnik prezydenta miasta Krakowa ds. Kultury.
- To nominacja dla mieszkańców pogranicza polsko-białoruskiego – gminy Michałowo, reprezentowanej przez obecnego tu Pana Konrada Sikorę, wiceburmistrza tej Gminy. Określenia „Pogranicze” używam tutaj w innym sensie niż potoczne rozumienie peryferia, marginesy, rubieże, kresy. Bo "Pogranicze" możemy rozumieć także symbolicznie – jako wpisane w tożsamość doświadczenie umowności granic, a co za tym idzie – priorytetowe traktowanie wartości ogólnoludzkich. W tym sensie Pogranicze staje się dziś, zwłaszcza dziś – centrum europejskiej debaty o solidarności, o wartościach przyświecających idei tej Nagrody. Zgłosiliśmy kandydaturę nie wielkiego miasta, zgłosiliśmy małą Gminę, a tak naprawdę laureata zbiorowego: mieszkańców i reprezentującego ich Burmistrza. Przykład Michałowa pokazuje, jak może działać ludzka zbiorowość w szczególnym czasie. Chcielibyśmy podziękować – za odwagę obywatelską, europejską solidarność, za sprawiedliwość i niezłomną postawę. Za zmierzenie się ze „strachem, ignorancją, stereotypem i antyimigracyjnym populizmem” – mówił Robert Piaskowski.
Pełne uzasadnienie odczytane podczas uroczystości można znaleźć w załączeniu.
Oficjalne wręczenie nagrody wraz z odczytaniem laudacji odbędzie się podczas sesji plenarnej Komitetu Regionów w Brukseli w dniu 8 lutego 2023.
Autorem statuetki, która trafi do miasta Michałowa jest rzeźbiarz Krzysztof Bednarski. Statuetka przedstawia ptaka w locie, jako znak wolności i niezależności. Ptak szybuje ze świata pogrążonego w ciemnościach ku jasności.
Wsparcie z Gdańska dla Gminy Michałowo
W związku z trwającym kryzysem humanitarnym na granicy z Białorusią, podobnie jak Lublin czy Poznań, także władze Gdańska podjęły współpracę z Gminą Michałowo. Najpilniejszą potrzebą było sfinansowanie tzw. Mobilnego Punktu Pomocy. Uchwała w sprawie przekazania wsparcia została przyjęta podczas wrześniowej sesji Rady Miasta Gdańska. Mobilny Punktu Pomocy miał został wyposażony w podstawowy sprzęt medyczny oraz ubrania, koce, prowiant i podstawowe artykuły higieniczne. Punkt ten wydawał także ciepłe posiłki dla osób potrzebujących.
Specjalne wyróżnienie jury
Oleksandr Babych, burmistrz ukraińskiego miasta Hola Prystan, otrzymał specjalne wyróżnienie jury.
- Świat, w którym żyjemy dziś jest pełen wyzwań, lecz na szczęście nie brakuje w nim również przejawów solidarności. Prawie rok temu Putin sprowadził wojnę do Europy, wkraczając na terytorium Ukrainy i atakując podstawowe wartości, jakimi są wolność i demokracja. Miasta i regiony Ukrainy płacą straszną cenę, jednak ich wysiłki odzwierciedlają odwagę, solidarność i determinację. Dlatego jury Nagrody im. Pawła Adamowicza postanowiło przyznać w tym roku specjalne wyróżnienie. Przypada ono burmistrzowi miasta Hoła Prystań w Ukrainie Ołeksandrowi Babyczowi, który od marca 2022 jest nielegalnie więziony i torturowany przez siły rosyjskie. Jego odwaga stanowi symbol walki, którą prowadzą wszyscy ukraińscy burmistrzowie oraz obywatelski i obywatele w imieniu naszych europejskich wartości - mówił Vasco Alves Cordeiro przewodniczący Europejskiego Komitetu Regionów. - Dzięki temu szczególnemu wyróżnieniu chcemy wysłać silny sygnał nadziei i solidarności wszystkim burmistrzom Ukrainy – osobom przetrzymywanym w rosyjskich więzieniach i tym, którzy każdego dnia pomagają swoim mieszkańcom. Jesteśmy z Wami – za wolną Ukrainą w centrum Europy.
