We wtorek 1 lipca rozpocznie się 6. edycja festiwalu Monumental Art, a ustawione rusztowania podpowiadają o jakie lokalizacje powiększy się mapa zaspiańskich murali. Do kolekcji 45 murali dołączą 4 nowe obrazy powstające w tym roku pod hasłem „Droga jest szczęściem”. Wernisaż odbędzie się 11 lipca.
Historia na muralach
Choć Zaspa ma dopiero 40 lat zdążyła wpisać się w historię Gdańska, a niektóre wydarzenia były inspiracją dla kilku obrazów. – Murale mają nawiązywać dialog z miejscem, w którym się znajdują – mówi Jarosław Orłowski Lokalny Przewodnik po Zaspie. – Te znajdujące się w Łodzi można przenieść w inne otoczenie i nic by to nie zmieniło. Natomiast murale zaspiańskie wzbudzają wiele emocji ponieważ nawiązują do historii dzielnicy – wyjaśnia przewodnik. Na jednym z bloków widnieje portret Lecha Wałęsy. Mural powstał w 2008 roku, z okazji 25. rocznicy otrzymania przez prezydenta Nagrody Nobla. Lokalizacja obrazu nie jest przypadkowa, w tym bloku mieszkał Lech Wałęsa w latach 80. – Podwórka w okolicy bloku były świadkami wielu potyczek z ZOMO – opowiada Orłowski. – Tutaj nieraz ścielił się gaz łzawiący. Gdy Wałęsa był internowany przed blokiem była wielka demonstracja, z którą nawet ZOMO sobie nie poradziło. Podczas manifestacji, odbywających się na głównym mieście wyjście z kolejki na Zaspie było zablokowane. Miało to uniemożliwić przyjście pod dom Wałęsy, ponieważ to było drugie, oczywiste, miejsce demonstracji – przypomina lokalny przewodnik. Jednak nie tylko Wałęsa jest postacią związaną z Zaspą. W 1987 roku tę dzielnicę odwiedził Jan Paweł II, a na terenie obecnego Parku im. Jana Pawła II odbyła się papieska msza święta. Zgromadziło się wówczas na pasie startowym około miliona wiernych. Nieco ponad dekadę później, ze szczytu budynku zwróconego w stronę parku, na Zaspę zaczęli spoglądać Wałęsa i papież. Jak mówi lokalny przewodnik, wydarzenie z 1987 roku ma duże znaczenie dla kolekcji. – Autor obrazu, Rafał Roskowiński, uczestniczył we mszy świętej papieskiej – mówi Jarek Orłowski. – Wielkie banery przystrajające szczytowe ściany bloków scalających miejsce odbywania się mszy zainspirowały go, do tworzenia obrazów na szczytach budynków – kontynuuje przewodnik.
W kolekcji malarstwa wielkoformatowego na Zaspie znajdują się także obrazy nawiązujące do historii muzyki. Oprócz murali odnoszących się do takich rocznic jak 70-lecie wybuchu II wojny światowej, 70-lecie śmierci Witkacego, czy 20-lecie obrad okrągłego stołu, znajdują się upamiętniające rok 1959. Wówczas to odbył się pierwszy rockowy koncert w Polsce. Do 50 rocznicy występu grupy Rythm & Blues w gdańskim Rudym Kocie nawiązują dwa murale. Twórcą jednego z nich jest OZMO. Jak opowiada Jarek Orłowski, jest to autoportret autora. – Ozmo widniejący na budynku ubrany jest w maskę chińskiego smoka, ponieważ smok symbolizuje szczęście i spełnienie w życiu. Według Ozma jest to jedna strona rock and rolla – mówi lokalny pasjonat murali. – Druga strona to bunt i niezależność, na muralu wyrażone przez krzyk oraz krzyżak od marionetki. Krzyżak nie ma sznurków, Ozmo trzyma go w ręku, co znaczy, że nikt nie będzie nim kierował. Jest on niezależny – wyjaśnia Orłowski.
Nietypowa dzielnica
Jadąc, np. ulicą Hynka widać jedynie bloki usytuowane równolegle do jezdni. Jednak Zaspa to nie tylko obiekty mieszkalne zbudowane z wielkiej płyty. Cechą charakterystyczną tej dzielnicy jest plan urbanistyczny. Dzięki heksagonalnemu układowi budynków pomiędzy blokami powstały duże przestrzenie, gdzie zlokalizowane są pawilony handlowe, szkoły i tereny zielone. Konkurs na projekt osiedla ogłoszono w 1968 roku, a powstało ono na początku lat 70.. Zwycięska koncepcja zakładała, że nie będzie to tylko osiedle mieszkaniowe. Zamysłem było stworzenie samowystarczalnej jednostki spełniającej wszystkie potrzeby mieszkańców. Jak mówi lokalny przewodnik, chciano wykorzystać naturalną tendencję do tworzenia się reprezentacyjnych alei na ciągach komunikacyjnych prostopadłych do morza. Na Zaspie miało powstać nowe centrum Gdańska, ale kryzys nie pozwolił na zrealizowanie planów.
Historię Zaspy i Kolekcję Malarstwa Monumentalnego można poznać podczas spacerów z Lokalnymi Przewodnikami i Przewodniczkami. Mieszkańcy i wielbiciele Zaspy o dzielnicy opowiadają od 2011 roku. Zwiedzanie z przewodnikami jest bezpłatne, a wycieczki startują we wtorki, czwartki i soboty spod klubu Plama GAK przy ulicy Pilotów. Zapisy na wycieczki w Punkcie Informacji Kulturalnej ul. Długi Targ 39/40, pon-pt, godz. 10.00 – 18.00; sob-niedz, godz. 12.00 – 16.00, przez email: punkt@ikm.gda.pl, lub telefonicznie: 58 3012016
Więcej informacji o muralach na Zaspie na stronie http://muralegdanskzaspa.pl/.
Oferta Instytut Kultury Miejskiej obejmuje także zwiedzanie innych miejsc w Gdańsku, więcej informacji na stronie: http://www.ikm.gda.pl/2014/06/zwiedzaj-gdansk-alternatywnie-instytutem-kultury-miejskiej/
Organizator: Instytut Kultury Miejskiej
Dofinansowano ze środków Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego
