Czym zajmuje się Referat Estetyzacji miasta Gdańska? Na czym polega porządkowanie przestrzeni w rozmowie z kierownikiem Referatu estetyzacji miasta Gdańska – Michałem Szymańskim.
Na czym polega porządkowanie przestrzeni miejskiej w Gdańsku?
Wprowadzanie porządku w mieście to proces mozolny, jednak konsekwentne likwidowanie elementów wprowadzających nieporządek daje dobre efekty. Dzięki temu skala chaosu wizualnego w Gdańsku jest znacznie mniejsza niż w wielu podobnych miastach. Na przykład, akcja porządkowania ogródków gastronomicznych na terenie Śródmieścia, trwa od lat dziewięćdziesiątych. Wtedy mieliśmy do czynienia z plastikowymi meblami oraz czerwonymi parasolami Coca-Coli. Następnie, rozpoczęła się długotrwała akcja dochodzenia do określonych standardów estetycznych. Proces ten został zahamowany przez rozwój nowych technologii w tworzeniu reklam, upowszechnienie winylu, spadek cen banerów reklamowych oraz pojawieniu się wielkich płacht z PCV. To właśnie te, nieestetyczne transparenty, wyeliminowaliśmy z terenu głównego miasta, w pierwszym sezonie działalności referatu. Zdarza się, że nielegalne tablice ktoś wiesza na swoim ogrodzeniu, jednakże szybko udaje się je eliminować.
Czym szczególnie wyróżnia się działalność Referatu na Głównym Mieście?
Lokalizację oraz formę ogródków gastronomicznych musi zatwierdzić zespół, złożony z pracownika referatu i przedstawiciela miejskiego konserwatora zabytków. Jeżeli ktoś nie przestrzega tych ustaleń, wtedy można cofnąć zgodę na urządzenie ogródka. Jest to najostrzejsza sankcja, używana tylko wtedy, kiedy nie skutkują monity, prośby i rozmowy. W pierwszym sezonie działalności naszego referatu cofnięto aż 7 takich uzgodnień. Skutkuje to również tym, że przez dwa lata restaurator nie ma prawa ubiegać się o ponowną zgodę na ogródek. Jest to sankcja dotkliwa, którą traktujemy jako ostateczność. Oczywiście większość restauratorów rozsądnie podchodzi do współpracy z urzędem i stosuje się do ustaleń, ponieważ porządek jest czymś czego oczekują także turyści, szczególnie ci z zasobniejszym portfelem.
Patrol Referatu Estetyzacji
Jakie problemy stara się rozwiązać referat w śródmieściu jeszcze przed sezonem letnim?
W przypadku restauracji i lokali gastronomicznych, najwięcej problemów było z ogródkami. Kłopot mamy także z tak zwanymi potykaczami, czyli stojakami reklamowymi. Co do zasady nie są one zabronione. Wolno ustawiać je przy samym wejściu do lokalu czy przy krawędzi ogródka, po wcześniejszym uzgodnieniu z nami. Wtedy nikt z tym nie walczy. Inną sprawą jest ustawianie ich na środku ulicy. Szczególnie tam, gdzie ulica Długa krzyżuje się z Garbary, Tkacką, Pocztową. Znajdują się tam rzędy barykad stworzonych z takich statywów. Żeby temu zaradzić, opracowaliśmy projekt tablicy informacyjnej, którą będzie można postawić przy skrzyżowaniach, zbierając wszystkie te reklamy w jednym miejscu. W ten sposób damy możliwość restauratorom i przedsiębiorcom promowania się na najbardziej uczęszczanej ulicy miasta. Tablice te, zostaną postawione, jak tylko otrzymamy zgodę wojewódzkiego konserwatora zabytków. Kolejnym problemem są nielegalne szyldy i reklamy umieszczane na elewacjach budynków. W takich wypadkach, nie wydajemy zgody na ustawienie ogródka, dopóki restaurator nie zdejmie takiej samowolki. Jeśli ktoś chce współpracować z miastem i prowadzić działalność na terenie do niego należącym, musi przestrzegać ustalonych reguł.
Przed i po interwencji Referatu Estetyzacji
A co z placówkami handlowymi?
Największy kłopot stanowią tutaj szyldy i informacje reklamowe. Szczególnie salony kosmetyczne, solaria, ostatnio pojawiające się salony gier i sklepy sieciowe, starając się wprowadzić swoje schematy estetyczne na obszar historyczny miasta. Problemem są podświetlane kasetony i semafory, których forma, materiał, kolorystyka i skala, absolutnie nie pasują do architektury kamienic o wąskich fasadach, charakterystycznych dla tej części Gdańska. Plan miejscowy, którym objęte jest całe Główne Miasto i niemal całe śródmieście pozwala na umieszczanie tradycyjnych szyldów i tablic związanych z działalnością. A ich wygląd oraz rozmieszczenie muszą być ściśle określone przez konserwatora. Jednak służby konserwatorskie mają za mało pracowników, żeby należycie nadzorować ten proceder. Przez lata doprowadziło to do narastania atmosfery przyzwolenia na samowolę reklamową i informacyjną. Z drugiej strony, wielu przedsiębiorców po prostu nie ma pojęcia, że wymagane jest posiadanie zgody na reklamę. Dlatego postanowiliśmy rozpocząć działania zmierzające do uporządkowania tej sytuacji. Sprawdzamy w archiwach urzędowych, czy szyldy zostały umieszczone w oparciu o zgłoszenie lub pozwolenie na budowę. Niestety, w 95% przypadków kiedy mamy jakiekolwiek wątpliwości co do legalności oznakowania, nasze obawy, że są to samowole budowlane się potwierdzają.
Co dzieje się w przypadku, kiedy szyld czy reklama wisi nielegalnie?
Na początku powinien interweniować konserwator wojewódzki, ponieważ posiada on potrzebne do tego narzędzia. Najpierw jest to wezwanie do usunięcia, a jeśli to nie skutkuje, może nałożyć na przedsiębiorcę grzywnę. Pracownicy referatu estetyzacji pomagają konserwatorowi w tych działaniach. Kierujemy pisma informacyjne do właścicieli lokali. Wzywamy do usunięcia nieprawidłowego oznaczenia, przekazujemy także wskazówki jak można to zrobić w sposób legalny. Na około 70-80% wysłanych zawiadomień otrzymaliśmy już odpowiedzi. Większość przedsiębiorców podchodzi do tego ze zrozumieniem i deklaruje, że zgłosi się do konserwatora z wnioskiem o uzgodnienie nowego oznakowania. Oczywiście jest grupa, w której większość stanowią sklepy sieciowe, która nie reaguje na nasze wezwania. W przypadku braku odpowiedzi, w najbliższym czasie będziemy kierować wnioski o rozpoczęcie postępowania administracyjnego. Wiążą się z nim, przewidywane przez prawo budowlane, kary grzywny, a nawet ograniczenia wolności oraz konsekwencje przewidziane ustawą o ochronie zabytków. Proces porządkowania Głównego Miasta jest działaniem wieloletnim. Efekty są już widoczne, szczególnie w zakresie ogródków gastronomicznych, gdzie jesteśmy blisko stanu idealnego.
Usuwanie reklam
Gdańsk to nie tylko Główne Miasto. Co poza tym obszarem i terenami, które nie są własnością miejską?
Ze względu na wielkość miasta, jest to sprawa o wiele trudniejsza. Oceniam, że około 90% mniejszych tablic informacyjnych ustawianych jest samowolnie. Pokazuje to jak duża jest skala tego procederu. Jeśli znamy właściciela reklamy, podejmujemy z nim rozmowy i negocjacje. Większym firmom reklamowym zależy na współpracy z miastem, bowiem często ich nośniki stoją na terenach należących do gminy. Jednak są też skrajne przypadki, w których rozmowy nie pomagają. Wtedy kierujemy wnioski do nadzoru budowlanego. Takie działania czasem kończą się sukcesem. W zeszłym roku nadzór wyegzekwował likwidację wielkiej konstrukcji przy skrzyżowaniu ulic Partyzantów i Słowackiego. Udało się również zdjąć wielkoformatową siatkę z elewacji budynku na ulicy Słowackiego 2. Niestety wróciła ona po niedługim czasie, już jako nowa konstrukcja i całą procedurę musieliśmy rozpoczynać od początku.
Usuwanie nielegalnych nośników. Jak się to dzieje?
Przepisy dotyczące reklam, nie dają narzędzi do skutecznego uporządkowania przestrzeni. Jest to problem znany na poziomie krajowym, na który odpowiedzią ma być zmiana ustawy o egzekucji w administracji. Prace nad nią trwają w Sejmie już od ponad dwóch lat. Procedowany jest również projekt prezydencki o ochronie krajobrazu. My mamy świadomość wadliwości prawa, dlatego staramy się podejmować wszelkie możliwe działania, często niekonwencjonalne. Najczęściej są to działania miękkie – negocjacje, informowanie. Czasem wystarczy poinformować właściciela, że reklama na jego budynku wisi nielegalnie. W ten sposób zniknęła wielka siatka z elewacji biurowca we Wrzeszczu. Cały czas wysyłamy pisma do właścicieli nieruchomości, wzywamy do stawienia się osobiście w urzędzie i złożenia wyjaśnień. Szukamy możliwości wszędzie tam gdzie się da, równocześnie jednak wiemy, że efekty są niewspółmierne do podejmowanych środków. Sytuacja wygląda źle, ponieważ nie mamy prawnych instrumentów, które mogłyby przynieść szybsze efekty.
Usuwanie reklam mobilnych
Usuwanie reklam mobilnych
Jak w poprawę estetyki miasta mogą się włączyć mieszkańcy?
Mieszkańcy często zwracają nam uwagę na różne kwestie i zawsze wtedy staramy się reagować. Jednocześnie informujemy, jakie istnieją możliwości działania, do kogo mogą kierować wnioski. Podpowiadamy, że mogą informować media, które są świadome problemu i coraz częściej go podejmują. Aktywność obywatelska jest bardzo pożądana i przynosi efekty. Istnieją organizacje społeczne, które zajmują się problemem estetyzacji miasta. Jest to na przykład Forum Rozwoju Aglomeracji Gdańskiej. Są nieformalne grupy obywatelskie, komunikujące się m.in. poprzez forum polskich wieżowców, które usuwają nielegalne ulotki wywieszone na przestankach komunikacji miejskiej. Wszystkie takie działania są bardzo pozytywne i dają nadzieję, że przedsiębiorcy zrozumieją , że nielegalna promocja się nie opłaca, bo staje się zwyczjanym obciachem i antyreklamą.
Referat istenieje od dwóch i pół roku, co udało się zrobić?
W ciągu tego czasu udało się poczynić pewien postęp. Pierwszym sukcesem było rozwiązanie problemu reklam mobilnych, które zalały Gdańsk w 2011/2012 roku. Urzędnicy w ciągu 2 lat usunęli ok. 130 takich obiektów. Obecnie znajdujemy jeszcze takie przyczepy, ale jest ich zdecydowanie mniej. Likwidacja nośników reklamowych w mieście jest działaniem sukcesywnym i dotyczy głównie tych, znajdujących się na terenach publicznych: na ogrodzeniach szkół, miejskich pasach drogowych. W ciągu ostatnich miesięcy było kilka spektakularnych demontaży. Przykładem może być tutaj akcja na wysepce wrzeszczańskiej. Na początku kwietnia zniknęła reklama z terenu byłego cmentarza, przy skrzyżowaniu ulicy Kościuszki i Grunwaldzkiej. W końcu ubiegłego roku zlikwidowany został nośnik przy ulicy Podwale Grodzkie, zasłaniający Radę Miasta. W tym samym czasie usunięto wielkoformatową reklamę przy ulicy 3 maja. Wcześniej zniknęły wszystkie bilbordy z ulicy Szerokiej i sprzed Kościoła Bartłomieja. Obecnie trwa porządkowanie reklam na budynku Naczelnej Organizacji Technicznej - NOTu - przy ulicy Rajskiej oraz na budynku Wielkiego Młyna, na którym był ogromny bałagan. Zniknęła już stamtąd część reklam, a z właścicielami pozostałych toczą się rozmowy. Z tymi obiektami mamy jednak spory problem. Uważam jednaj, że nie mniej ważne jest to, że nie powstają nowe reklamy, a na pewno nie tyle, ile powstałoby, gdyby nie twarde stanowisko miasta w tym zakresie. Dzięki bardzo konsekwentnemu pilnowaniu procedur, niemalże nie wydaje się dzisiaj pozwoleń na nowe lokalizacje, także na terenach prywatnych.
Czym jeszcze się zajmujecie?
Estetyzacja miasta to nie tylko porządkowanie reklam. Wiele innych problemów jest równie ważnych, na przykład remonty elewacji. Do tej pory, bardzo często były one nieskoordynowane, prowadzone w sposób nieprawidłowy. Dotyczyło to szczególnie kolorystki, niszczenia detali architektonicznych. Obecnie wspólnie z Miejskim Konserwatorem Zabytków, praktycznie udało się wyeliminować ten problem. Jako referat tworzymy plany koordynacji renowacji dla pojedynczych ulic, a także dla całych dzielnic. Przykładem może być zeszłoroczny projekt realizowany we Wrzeszczu – Dolny Wrzeszcz w kolorze. Przejęcie przez referat estetyzacji miasta wydawania pozwoleń na remonty elewacji, umożliwia nam podejmowania z wyprzedzeniem odpowiednich działań. Często efekty przynoszą rozmowy z mieszkańcami i projektantami. Od czerwca 2013 roku, nie odnotowałem remontu fasady budynku w Gdańsku, który mógłby zaszkodzić estetyce miasta. Myślę, że mamy tu spory postęp. Kolejnym rozwiązaniem przynoszącym pozytywne efekty, jest konieczność uzgadniania z referatem wszystkich nowych projektów dotyczących przestrzeni miejskiej. Konsultowane są z nami projekty nowych ulic, linii tramwajowych, placów. Dzięki temu mamy możliwość pilnowania, żeby wszystkie rozwiązania były spójne i wysokiej jakości. Stworzyliśmy również katalog mebli miejskich. Będą się one pojawiać sukcesywnie już w najbliższych miesiącach i wprowadzą nową jakość zagospodarowania przestrzeni publicznej.
Kontakt z referatem:
Referat Estetyzacji Miasta:
Kierownik: Michał Szymański
ul. Nowe Ogrody 8/12
80-803 Gdańsk
pokój nr 429
tel.: +48 58 323 64 29
Poczta elektroniczna referatu: estetyka@gdansk.gda.pl
Zakres działań i obowiązków Referatu Estetyzacji Miasta: https://www.gdansk.pl/bip/urzad-miejski,22,158.html
