Projekt o nazwie GratoSfera powstał na bazie projektu grantowego CAPS (Children Access to Play in School),w porozumieniu z brytyjską organizacją OPAL (Outdoor Play and Learning) - pionierem w dziedzinie swobodnej zabawy oraz przy współpracy z partnerami z 5 krajów Unii Europejskiej w ramach programu Erasmus+. W Gdańsku projekt realizowany jest przez Wydział Rozwoju Społecznego we współpracy ze Stowarzyszeniem Gedania 1922 i Akademią Wychowania Fizycznego i Sportu w Gdańsku. To pilotaż, dlatego realizowany jest w 9 szkołach podstawowych, głównie w klasach 1-3.
Graty służące kreatywności i zabawie
Projekt zakłada stworzenie w szkołach miejsc (GratoSfer), służących aktywności dzieci. GratoSfera składa się z kontenera morskiego - magazynu zawierającego tzw. „graty”(ang. „loose parts”), czyli elementy służące zabawie, takie jak plastikowe rury i pudła, drewniane skrzynie, beczki, drewniane szpule, opony, siatki, tkaniny. W wyznaczonym czasie w ciągu dnia, trwającym około godziny, oddają się swobodnej zabawie z użyciem „gratów” oraz własnej, nieograniczonej wyobraźni. Rola dorosłego ograniczona jest w czasie zabawy do minimum i sprowadza się do zapewnienia dzieciom bezpieczeństwa oraz organizacji przestrzeni. Podczas swobodnej zabawy dzieci rozwijają swoje umiejętności społeczne oraz zwiększają poziom aktywności fizycznej.
Kontenery w szkołach, „graty” poszukiwane
Od jesieni 2019 r. młodsi uczniowie 9 szkół w Gdańsku będą korzystać z przestrzeni GratoSfer podczas zajęć świetlicowych. W drugiej połowie września w szkołach pojawią się kontenery morskie. – A już dziś od gdańskich firm pozyskujemy „graty” do swobodnej zabawy w ramach ich działań z obszaru CSR. Zapraszamy wszystkie firmy, które prowadzą biznes w Gdańsku lub w regionie, by kontaktowały się ze szkołami biorącymi udział w projekcie i przekazywały im zbędne przedmioty, które mogą posłużyć do stworzenia GratoSfer – zachęca Grzegorz Szczuka, dyrektor Wydziału Rozwoju Społecznego gdańskiego magistratu.
Po pilotażu – ocena skuteczności
Pilotaż zakłada również przeprowadzenie w roku szkolnym 2019/2020 badań w szkołach przez zespół badawczy z Akademii Wychowania i Sportu w Gdańsku, pod kierunkiem dr hab. Tomasza Frołowicza, prof. AWFiS, w celu oceny skuteczności GratoSfery w podnoszeniu dobrostanu psychicznego dzieci (w sferze poznawczej, emocjonalnej, społecznej) oraz związku pomiędzy aktywnością fizyczną dzieci podczas swobodnej zabawy a ich dobrostanem. Liczymy, że wyniki badań prowadzonych w innych krajach potwierdzą się też u nas i będą przesłanką do wprowadzenia swobodnej zabawy w innych gdańskich szkołach.
W pilotażu uczestniczą następujące szkoły:
SP 5 w ZSO 8, ul. J. Meissnera 9, Zaspa Rozstaje
SP 8, ul. M. Dragana 2, Chełm
SP 39, ul. Obywatelska 1, Wrzeszcz Górny
SP 60, ul. Chłopska 64, Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-1000lecia
SP 62, ul. Kępna 38, Krakowiec-Górki Zachodnie
SP 89, ul. Szyprów 3, Żabianka-Wejhera-Jelitkowo-1000lecia
SP 92, ul. Startowa 9, Zaspa Młyniec
SPS 26, ul. Karpia 1, Śródmieście
SP 28, ul. Tęczowa 1, Wyspa Sobieszewska
Swobodna zabawa jest konieczna
Przypomnijmy, że jednym z fundamentów utrzymania równowagi psychicznej dzieci do 10. roku życia jest około 1 godziny swobodnej zabawy dziennie. Podobnie jak sen i jedzenie są niezbędne dla zdrowia dziecka, tak swobodna zabawa jest konieczna, aby dzieci utrzymały zdrowie psychiczne (źródło: Howard J, Miles GE, Rees-Davies L, Bertenshaw EJ. Play in Middle Childhood: Everyday Play Behaviour and Associated Emotions. Child Soc. 2017;31(5):378-389. doi:10.1111/chso.12208).
Wieloletnie badania prowadzone przez organizację OPAL wykazały, że u dzieci mających dostęp do swobodnej zabawy zauważono znaczny wzrost kompetencji interpersonalnych (o 80%), znaczny wzrost odporności na stres, rezyliencji oraz pewności siebie.
Ponadto, nauczyciele pracujący w placówkach, zapewniających dzieciom swobodną zabawę, zgłaszali wydłużony czas aktywnego nauczania (o 10 minut) oraz znaczny spadek zachowań negatywnych - w tym aktów agresji i przemocy. Obniżyła się przez to również ilość czasu poświęcana na rozwiązywanie konfliktów wśród dzieci (źródło: http:// outdoorplayandlearning.org.uk/wp-content/uploads/2016/11/Oct-2017-OPAL-Booklet.pdf)
Projekt GratoSfera został objęty patronatem Pomorskiej Platformy CSR, którą tworzą: Bałtycki Instytut Spraw Europejskich i Regionalnych, Fundacja Hospicyjna, Fundacja Inicjowania Rozwoju "UP Foundation", Fundacji "Nielada Historia", Fundacja Pokolenie, Go Responsible, Gdański Inkubator Przedsiębiorczości Starter, Ośrodek Wsparcia Ekonomii Społecznej OWES Dobra Robota, Perspective CSR oraz Regionalne Centrum Wolontariatu.
Ideę swobodnej zabawy przybliżają filmy pod poniższymi adresami:
https://youtu.be/nqi1KyJJeKg
https://youtu.be/laFA9QqPP14
