Gdańska kamieniczka XXI wieku - konkurs architektoniczny

Miasto Gdańsk przystąpiło do odbudowy kamienic na Głównym Mieście. Nowe budowle nie tylko ożywią tę część Gdańska, ale również wpłyną na tożsamość urbanistyczną i architektoniczną miasta. Jedynym problemem, przed którym stanęły władze Gdańska, to wygląd fasad i przedproży kamienic, które powstaną w przyszłości. Te kwestie rozstrzygnie międzynarodowy konkurs architektoniczny, który odbędzie się w pierwszej połowie marca 2005 roku.

Od czasów średniowiecza, kiedy zaczęto budować konstrukcje ceglano-kamienne na terenie Głównego Miasta w Gdańsku, wykształciła się specyficzna dla miast hanzeatyckich forma wąskiego domu mieszczańskiego, o trzytraktowej frontowej części mieszkalnej z przestronną sienią, posiadającą schody prowadzące do antresoli, gdzie znajdował się zwykle kantor kupiecki. Budynek frontowy był zazwyczaj czterokondygnacyjny, z ostatnim piętrem umieszczonym wewnątrz stromego dachu. Dom był podpiwniczony z przedprożem, pod którym znajdował się magazyn towarów lub sklep. Środkową część nieruchomości stanowił mały dziedziniec z łącznikiem do tylnej, z reguły dwu lub trzykondygnacyjnej, części gospodarczej. Dwa takie domy połączone tyłami oficyn wypełniały głębokość kwartału zabudowy. Mniej zamożni patrycjusze budowali kamienice o węższej, niż standardowa, szerokości frontu z dwoma oknami. Klasyczny front umożliwiał wykonanie trzech okien, a na parterze dwóch z portalem w środku. Tak wykształcona forma kamienicy mieszczańskiej przetrwała do drugiej wojny światowej, niezależnie od zmian w stylach architektonicznych i stanowi do dzisiaj swoisty ukryty kanon, utożsamiany z Gdańskiem.

Dlaczego obecnie warto zastanawiać się nad „nową twarzą” gdańskiej kamienicy? Miasto Gdańsk świadome tradycji, pragnące przywrócić dawny blask historycznym dzielnicom, a w szczególności Głównemu Miastu, będącemu obecnie centrum turystycznym, podjęło działania zmierzające do zakończenia jego odbudowy. Prace te nazwano drugim etapem odbudowy Głównego Miasta. Sporządzono miejscowy plan zagospodarowania przestrzennego, który określa parametry urbanistyczne dla nowej zabudowy zgodnie z przesłankami historycznymi. Konkurs ma za zadanie znaleźć antidotum na swoiste „zubożenie stylistyczne” nowo budowanych kamienic.
W latach pięćdziesiątych XX wieku, w czasie pierwszego etapu odbudowy, ze względów oszczędnościowych i przyjęcia założenia, że Główne Miasto ma zostać odbudowane w stylu renesansowym, z paroma tylko gotyckimi wtrąceniami, zrekonstruowano jedynie część elewacji. Obecny konkurs został zorganizowany w 103 rocznicę konkursu na fasadę, zorganizowanego w roku 1902. Wówczas został on rozpisany wśród niemieckich architektów, by uzyskać wskazówki, jak powinny wyglądać nowe budynki, zaplanowane na terenach po rozebranych fortyfikacjach.

Wybrane prace konkursowe z 1902 roku.

Harmonogram konkursu „Gdańska kamieniczka XXI wieku” 29 października 2004 roku - ogłoszenie konkursu 21 stycznia 2005 roku - składanie wniosków o dopuszczenie do udziału w konkursie 7 marca 2005 roku - składanie prac konkursowych 9 - 11 marca 2005 roku - obrady Sądu Konkursowego 12 marca 2005 roku - seminarium (Dwór Artusa) marzec - kwiecień 2005 roku - wystawa prac konkursowych (Dwór Artusa) Skład Sądu Konkursowego zastępca prezydenta Gdańska, architekt Wiesław Bielawski- Przewodniczący Sądu Konkursowego prof . Jorg C. Kirschenmann (Niemcy) prof. Benedict Tonon (Niemcy) prof. Heike Buttner (Niemcy) prof. Fons Verheijen (Holandia prof. Tadeusz Zipser (Wrocław) prof. Maciej Złowodzki (Kraków) arch. Elżbieta Sieniawska Statystyka Liczba pobranych regulaminów konkursowych - 246 sztuk Liczba złożonych wniosków - 109 sztuk, w tym: z Polski - 90 z Niemiec - 10 z Holandii - 1 z Francji - 1 z Białorusi - 1 z Ukrainy - 1 z Turcji - 2 z Słowenjii - 2 z Grecji - 1 Liczba zakwalifikowanych wniosków - 94

9.00 - 11.00	konkurs - otwarcie dyskusji przez W. Bielawskiego zastępcę prezydenta Gdańska, ogłoszenie wyników konkursu, identyfikacja prac, ogłoszenie nazwisk zwycięzców
11.00 - 11.45	przerwa na kawę, oglądanie prac
11.45 - 12.05	referat (20 min) - „Gdańska kamienica mieszczańska - obraz idealny i rzeczywistość”.-Ewa Barylewska - Szymańska, Wojciech Szymański
12.05 - 12.25	referat (20 min) - „Funkcjonalno-przestrzenny aspekt kamienicy gdańskiej” -Artur Kostarczyk
12.25 - 12.45	referat (20 min) - „Przesłanie teorii architektury dla kamieniczki gdańskiej XXI wieku” - Prof. Maciej Złowodzki
12.45 - 13.15	przerwa na kawę
13.15 - 13.35	referat (20 min) - „Kod kamienicy gdańskiej” - Jacek Dominiczak, Monika Zawadzka
13.35 - 13.55	referat (20 min) - „Bremen Townhouse” - prof. J.C. Kirschenmann
13.55 - 14.15	referat (20 min) - wykład - prof. F. Verheijen
14.15	początek dyskusji