W okresie okupacji hitlerowskiej teren cmentarza na Zaspie (dziś Cmentarz Ofiar Terroru Hitlerowskiego - Pomnik Bohaterów Zaspa) stał się miejscem grzebania ofiar reżimu hitlerowskiego – zarówno mieszkańców miasta, jak i więźniów obozów czy osób rozstrzelanych w masowych egzekucjach. Szacuje się, że w ciągu sześciu lat wojny spoczęło tu około 20 tysięcy ludzi.
Podczas uroczystości upamiętniających te wydarzenia wiceprezydent Gdańska Emilia Lodzińska przypomniała, że cmentarz na Zaspie to nie tylko miejsce spoczynku, ale także ważny symbol odpowiedzialności za przyszłość. – Dziś musimy pamiętać, że to nie tylko cmentarz, ale też przestroga. Każdy tu pochowany niesie do nas przesłanie, lekcję historii, która zaczęła się 86 lat temu, a która uczy nas, że wolność, demokracja i poszanowanie drugiego człowieka są wartościami wymagającymi codziennej troski. Walka z ideologiami opartymi na nienawiści jest naszym obowiązkiem tu i teraz. Pamięć jest naszą bronią przed powtórką z historii – podkreśliła.
Dziś cmentarz na Zaspie pozostaje jednym z najważniejszych miejsc pamięci w Gdańsku. To przestrzeń refleksji, zadumy i ostrzeżenia przed konsekwencjami nienawiści, nietolerancji oraz utraty człowieczeństwa. Pielęgnowanie pamięci o ofiarach wojny stanowi nie tylko hołd wobec przeszłości, lecz także moralne zobowiązanie wobec przyszłych pokoleń.
