Nowy album – zaznacza wydawca – „jest opowieścią o Polakach, którzy jako jedni z pierwszych doświadczyli grozy II wojny światowej. Mimo upływu niemal osiemdziesięciu lat od zakończenia II wojny światowej, tematyka życia Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku nadal budzi żywe zainteresowanie. Wciąż jednak nie została ona w pełni zbadana i nagłośniona, przede wszystkim za granicą. Wielu miłośników historii XX w. spoza Polski może w ogóle nie zdawać sobie sprawy, że Gdańsk, który jest postrzegany jako miasto typowo niemieckie, zamieszkiwała polska mniejszość. I to właśnie ona – jako jedna z pierwszych – doznała niemieckich represji po wybuchu II wojny światowej”.
„Społeczność polska w Wolnym Mieście Gdańsku, mimo że okres jej aktywności przypadał na lata poprzedzające konflikt, stała się bezpośrednim świadkiem i uczestnikiem wydarzeń zapowiadających II wojnę światową, przepowiadających również jej hekatombę, która już od pierwszych chwil tak boleśnie dotknęła Polaków” – zaznacza we wstępie do publikacji Grzegorz Berendt, dyrektor Muzeum II Wojny Światowej.
Obrona Westerplatte czy Poczty Polskiej są wydarzeniami dość dobrze nagłośnionymi, ale codzienność Polaków żyjących w Wolnym Mieście w latach 1919-1939, zdaniem wydawcy, wymaga jeszcze wielu dopowiedzeń. Trzeba podkreślić, że aktywność polskich gdańszczan była wielowymiarowa, obejmowała praktycznie wszystkie dziedziny życia społecznego, kulturowego, religijnego czy sportowego. Polacy zaznaczali również swą obecność w obszarach administracyjnym, ekonomicznym, edukacyjnym czy wreszcie militarnym. W Gdańsku służyli Polsce, przełamując jednocześnie próby marginalizowania pozycji Polaków.
***
Wojciech Grott, Wojciech Samól „W Gdańsku służyli Polsce. Polacy w Wolnym Mieście Gdańsku”, edycja dwujęzyczna w języku polskim i angielskim, Muzeum II Wojny Światowej w Gdańsku, Gdańsk 2023.
Spis treści: Słowo wstępne; Od autorów; Obszar i symbole Wolnego Miasta Gdańska; Rozdział 1 – Geneza Wolnego Miasta Gdańska; Rozdział 2 – Władze Wolnego Miasta Gdańska; Rozdział 3 – Społeczeństwo polskie w Wolnym Mieście Gdańsku; Rozdział 4 – Antypolonizm; Rozdział 5 – Polskie urzędy; Rozdział 6 – Wojskowa Składnica Tranzytowa; Rozdział 7 – Gospodarka Wolnego Miasta Gdańska a sprawa polska; Rozdział 8 – Życie kulturalne ludności polskiej; Rozdział 9 – Polskie szkolnictwo; Rozdział 10 – Polscy sportowcy; Rozdział 11 – Kościół katolicki w życiu Polaków w Wolnym Mieście Gdańsku; Rozdział 12 – Polskie organizacje społeczno-polityczne; Rozdział 13 – Zbrodnie na polskich gdańszczanach; Zakończenie; Kalendarium.
