Wprowadzenie stanu wojennego w nocy z 12 na 13 grudnia 1981 roku było jednym z najbardziej dramatycznych wydarzeń w najnowszej historii Polski. Ludzie zostali pozbawieni wolności obywatelskich i nadziei na zmiany ustrojowe. Po szesnastu miesiącach, które po Sierpniu ’80 były jak powiew wolności, powróciły represje i to znacznie surowsze niż w latach 70. Zaostrzono cenzurę, partyjną kontrolę nad życiem społecznym, kulturalnym i naukowym. Odpowiedzią na przemoc, stosowaną przez gen. Wojciecha Jaruzelskiego i jego aparat, była dobrze zorganizowana sieć solidarnościowej konspiracji, z którą Służba Bezpieczeństwa nie była w stanie sobie poradzić. W latach 80., ci którzy pragnęli wolności, zeszli do podziemia. Dzięki społeczeństwu podziemnemu, zaangażowaniu tysięcy działaczy opozycji i Solidarności, po raz kolejny obywatele podjęli walkę z reżimem komunistycznym.
W najnowszej historii Polski stany wyjątkowe były wprowadzane kilkukrotnie. Najczęściej ogłaszano je w okresie II RP. Dziś w Polsce także obowiązuje stan nadzwyczajny w części województw podlaskiego i lubelskiego. Dlatego rozszerzając tematykę naszej konferencji chcemy przypomnieć te tragiczne wydarzenia sprzed 40 lat, ale również poddać pod dyskusję kwestie stanów nadzwyczajnych w Polsce i na świecie – stanów wojennych, stanów wyjątkowych lub stanów klęski żywiołowej.
Konferencja jest częścią GDAŃSK PAMIĘTA – obchodów rocznic rewolty grudniowej 1970 i wprowadzenia stanu wojennego w 1981 roku.
Organizatorzy: Europejskie Centrum Solidarności i Uniwersytet Mikołaja Kopernika.
Transmisja we wtorek, 14 grudnia, od godz. 9.30 na www.gdansk.pl, ecs.gda.pl oraz kanały FB i YouTube ECS.
PROGRAM
9.30–11.30
Obrady plenarne
prof. Wojciech Polak | Przygotowania do wprowadzenia stanu wojennego w Polsce
prof. Sylwia Galij-Skarbińska | Internowania działaczy opozycji jako szczególna forma represji w stanie wojennym
prof. Roman Bäcker | Kto podjął decyzję o stanie wojennym?
dr Tomasz Kozłowski | Wymiar sprawiedliwości w stanie wojennym
dr Przemysław Ruchlewski | Stocznia Gdańska w stanie wojennym
prof. Michał Balcerzak | Stan wyjątkowy w Polsce w 2021 – perspektywa praw człowieka i prawa międzynarodowego
Dyskusja
moderacja | dr Judyta Bielanowska, ECS
BLOK TEMATYCZNY I
12.00–15.00
I PANEL | STAN WOJENNY W POLSCE
prof. Leszek Zygner | Okoliczności wprowadzenia stanu wojennego w województwie ciechanowskim w świetle dokumentów Służby Bezpieczeństwa (online)
dr Piotr Brzeziński | Pod skrzydłami WRON-y. PZPR po 13 grudnia 1981 na przykładzie gdańskiej wojewódzkiej organizacji partyjnej
dr Michał Siedziako | Proces szczecińskiej jedenastki
dr Krzysztof Prętki | Problematyka ochrony zdrowia w okresie stanu wojennego w Polsce, na przykładzie czasopisma „Zdrowie Publiczne”
Dyskusja (online)
prof. Barbara Techmańska | Stan wojenny w edukacji szkolnej i pozaszkolnej (online)
dr Małgorzata Skotnicka-Palka | Stan wojenny we Wrocławia (online)
dr Arkadiusz Majewski | Powódź w Płocku w styczniu 1982 roku (online)
lic. Wojciech Jakubowski | Rola prasy podziemnej w Krakowie w stanie wojennym
Dyskusja
BLOK TEMATYCZNY IV
16.30–18.30
FORUM
IV PANEL | PAMIĘĆ O STANIE WOJENNYM
dr Grzegorz Majchrzak | Zanim wprowadzono stan wojenny. Przymiarki do rozwiązania siłowego
mgr Andrzej Trzeciak | Geografia oporu. Najważniejsze miejsca pamięci związane z przebiegiem strajku w Stoczni Gdańskiej w grudniu 1981 roku, znajdujące się na jej terenie. Próba systematyzacji
dr Konrad Knoch | Pamięć o internowaniu w notacjach Europejskiego Centrum Solidarności
mgr Arkadiusz Bilecki | Osobliwy czas nadziei. Obraz stanu wojennego w filmie Romana Wionczka „Czas nadziei” (online)
mgr Joanna Lachowicz | Stan wojenny w polskiej powieści
mgr Adam Jezierski | Stan wojenny 1981 przez pryzmat Facebooka. Porównanie postów partii politycznych i reakcji na nie ze strony użytkowników portalu
Dyskusja
moderacja | dr Przemysław Ruchlewski, ECS
