Muzeum Archeologiczne w Gdańsku laureatem nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie dziedzictwa kulturowego „Europa Nostra”!!!
Laureat: Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, wojewódzka samorządowa instytucja kultury
Projekt: Prace ratownicze i konserwatorskie spichlerza „Błękitny Baranek” w Gdańsku
Nagroda została przyznana w kategorii I – Konserwacja. Nagrodzony projekt obejmował prace ratownicze i konserwatorskie zabytkowego spichlerza Błękitny Baranek w Gdańsku przy ul. Chmielnej 53 i adaptację budynku do nowej funkcji – Centrum Edukacji Archeologicznej.
Najważniejsze prace konserwatorskie wykonane w obiekcie to: konserwacja wewnętrznej konstrukcji drewnianej, zachowanych elementów więźby dachowej, elewacji ceglanych oraz elementów metalowych i ścian wewnętrznych. W ramach zadania wzmocniono także fundamenty budynku, naprawiono dach i pokryto go dachówką holenderką, położono drewniane podłogi wewnątrz obiektu. Dokonano także adaptacji obiektu na cele muzealne, przygotowano interaktywną, nowoczesną ekspozycję ukazującą życie i zwyczaje Gdańszczan w średniowieczu „Magia Średniowiecza”.
Zadanie było finansowane przede wszystkim ze środków samorządu województwa pomorskiego, środków własnych Muzeum Archeologicznego, przy wsparciu Głównego Konserwatora Zabytków oraz brytyjskiej fundacji Hedley Trust. Łączny koszt wyniósł 4,1 mln zł.
Przyznanie nagrody stanowi dowód uznania dla wysokich standardów praktyk konserwatorskich oraz okazję do promocji w Europie rewitalizacji Spichlerza „Błękitny Baranek” jako przykładu najlepszych praktyk w dziedzinie ochrony materialnego dziedzictwa kulturowego oraz wymiany wiedzy i doświadczenia z tego zakresu z instytucjami europejskimi zajmującymi się dziedzictwem kulturowym.
Europa Nostra przygotowuje szereg działań marketingowych promujących nagrodzone projekty. Będą to konferencje a także publikacje dystrybuowane w całej Europie. Przyznanie nagrody jest dla spichlerza Błękitny Baranek, będącego oddziałem Muzeum Archeologicznego w Gdańsku okazją do szerokiego zaprezentowania się w Europie w kręgach związanych z dziedzictwem kulturowym. Przyczyni się to także do promocji województwa pomorskiego w Europie jako miejsca dbającego o swoje organizacji Europa Nostra w Gdańsku.
O spichlerzu „Błękitny Baranek”, ul. Chmielna 53, Gdańsk
Spichlerz Błękitny Baranek powstawał w okresie od XVI do XVIII wieku, był on wielokrotnie przebudowywany i naprawiany. Do roku 1945 funkcjonował jako jeden z kilkuset spichlerzy na gdańskiej wyspie spichrzów. Po licznych pożarach, wojnach, a ostatecznie po zbombardowaniu Gdańska w 1945 roku Błękitny Baranek pozostał jedynym tego typu obiektem, w którym zachowana została nie tylko fasada, lecz także wewnętrzne belkowanie i drewniana konstrukcja nośna stropów. Ma on powierzchnię 3000m2, liczy 7 kondygnacji i jest jedynym tak dobrze zachowanym spichlerzem gdańskim.
W latach powojennych spichlerz był wykorzystywany jako magazyn przez przedsiębiorstwo Herbapol, przez wiele kolejnych lat był pustostanem. Pomimo objęcia zabytku ochroną konserwatorską w 1967 roku, nie przeprowadzano właściwie żadnych prac konserwatorskich ani remontowych. Stan budynku stopniowo pogarszał się, na skutek uderzenia pioruna spłonęła więźba dachowa, wnętrze niechronione przed niekorzystnymi warunkami atmosferyczni ulegało stopniowemu zawilgoceniu i zagrzybieniu.
Muzeum Archeologiczne w Gdańsku, jako wojewódzka samorządowa instytucja kultury, przejęło obiekt w 1995 roku i od tego czasu, w miarę dostępności środków finansowych, rozpoczęło działania zmierzające do uratowania zabytkowego obiektu. W latach 1995-2008 przeprowadzono niezbędne prace badawcze i projektowe wzmocniono fundamenty i zreperowano drewnianą konstrukcję nośną budynku, więźbę dachową i pokrycie dachu, przeprowadzono konserwację ceglanych elewacji zewnętrznych oraz wykonano prace adaptacyjne wnętrza obiektu do nowej funkcji – Centrum Edukacji Archeologicznej „Błękitny Lew”. Główną atrakcją obiektu jest Uliczka Hanzeatycka, gdzie prezentowane są warsztaty z początku XIV wieku, a wrażenia zwiedzających potęgują odtworzone dźwięki i zapachy średniowiecznego miasta. Rzemieślnicy w tych warsztatach to wiernie zrekonstruowane przez antropologów postacie gdańszczan z XIII i XIV wieku, w oparciu o materiał szkieletowy znaleziony pod Halą Targową w Gdańsku. Jest to unikatowy w skali światowej projekt. Wyświetlane na wystawie filmy o wykopaliskach gdańskich, rekonstrukcji głów i postaci dawnych gdańszczan, itp., w znakomity sposób uzupełniają ekspozycję. Podobnie zresztą komputerowe stacje z ekranami dotykowymi, gdzie zwiedzający znajdują ogrom informacji o samych badaniach i mogą obejrzeć zdjęcia najciekawszych zabytków, animacje komputerowe i informacje o pracy archeologów. Także wszystkie stroje, narzędzia oraz wyposażenie warsztatów są wiernie zrekonstruowane. Lekcje żywej historii organizowane dla dzieci szkolnych dają możliwość podróży w czasy średniowiecza.
O nagrodzie:
Ogłoszono listę zdobywców nagrody Unii Europejskiej w dziedzinie dziedzictwa kulturowego „Europa Nostra” 2011 (lista zwycięzców znajduje się poniżej). Nagrody zostaną wręczone 10 czerwca podczas ceremonii w Concertgebouw w Amsterdamie w obecności Androulli Vassiliou, europejskiej komisarz ds. edukacji, kultury, wielojęzyczności i młodzieży oraz Plácido Domingo, światowej sławy tenora i przewodniczącego „Europa Nostra”. Podczas ceremonii „grand prix” otrzyma sześć spośród 27 zwycięskich projektów za wybitne osiągnięcia w dziedzinie dziedzictwa kulturowego w 2011 roku.
„Każdy ze zwycięzców reprezentuje największe osiągnięcia w Europie w dziedzinie konserwatorstwa, badań i edukacji; uhonorowane zostaną także usługi na rzecz dziedzictwa kulturowego świadczone przez poszczególne osoby i przez grupy ludzi. Dziedzictwo kulturowe jest zasadniczą częścią naszej różnorodności kulturowej i wspólnej historii; łączy ono naszą przeszłość, teraźniejszość i przyszłość. Przyczynia się ono tego, że Europa jest najpopularniejszym celem podróży turystycznych na świecie. Dziedzictwo kulturowe wnosi także znaczący wkład w unijną gospodarkę”, powiedziała komisarz Vassiliou.
„Bez połączonych wysiłków i umiejętności wielu fachowców i ochotników oraz bez zaangażowania młodych ludzi, europejskie dziedzictwo nie ma przyszłości. Dzisiejsze nagrody stanowią uznanie dla ich miłości, pasji, troski i zaangażowania na rzecz ochrony piękna i duszy Europy”, dodał przewodniczący „Europa Nostra”, Plácido Domingo.
27 zwycięzców zostało wybranych spośród niemal 140 projektów zgłoszonych przez 31 państw. Ostatecznego wyboru dokonało jury składające się z niezależnych ekspertów z całej Europy. Każdy z sześciu zdobywców „grand prix” otrzyma 10 000 euro oraz tablicę pamiątkową dla zwycięskiego budynku lub pamiątkowe trofeum dla projektu.
Dziedzictwo kulturowe przyczynia się w istotny sposób – często niedoceniany – do wzrostu i tworzenia nowych miejsc pracy. Sektor ten stanowi ważną część branży kultury i branży twórczej, które zapewniają pracę 8,5 milionom ludzi w UE i stanowią 4,5 % PKB w Europie. Na ochronę dziedzictwa kulturowego publiczne i prywatne podmioty wydają rocznie około 5 mld euro. Dane opublikowane przez Organizację Współpracy Gospodarczej i Rozwoju (OECD) pokazują, że 40% turystyki zagranicznej na całym świecie ma wymiar kulturowy. Dziedzictwo kulturowe jest również kluczowym czynnikiem zrównoważonego rozwoju i spójności społecznej.
Nagrody są fundowane z unijnego programu „Kultura”, który od 2007 r. wniósł wkład w wysokości 26 mln euro we współfinansowanie projektów w dziedzinie dziedzictwa kulturowego. Inne programy finansowane przez UE także miały swój wkład w tym obszarze: z Europejskiego Funduszu Rozwoju Regionalnego przyznano 3 mld euro na ochronę i konserwację dziedzictwa kulturowego, 2,2 mld euro na rozwój infrastruktury kulturalnej oraz 775 mln euro na wsparcie usług kulturalnych na lata 2007-2013; dalsze 89 mln euro przyznano od 1998 r. poprzez unijne programy ramowe w dziedzinie badań i rozwoju technologicznego.
Zdobywcy nagród w 2011 r. (wymienieni alfabetycznie wg nazw państw)
Kategoria 1 — Konserwacja
- 's Hertogenmolens (książęce młyny), Aarschot, BELGIA
- Station Antwerpen Centraal (Dworzec Centralny w Antwerpii), Antwerpia, BELGIA
- Villa Empain, Bruksela, BELGIA
- L'Abbaye d’Ardenne, Saint Germain la Blanche Herbe, Dolna Normandia, FRANCJA
- Konserwacja mebli w Boulle-Technique, Monachium, NIEMCY
- Starożytne Messene, Messenia, GRECJA
- BK City, Delft, HOLANDIA
- Spichlerz Błękitny Baranek, Gdańsk, POLSKA
- Los tapices de Pastrana (arrasy z Pastrany), Pastrana, Guadalajara, HISZPANIA
- Przedindustrialne budynki w Ademuz / Sesga, Ademuz, Walencja, HISZPANIA
- The Hackfall woodland garden, Grewelthorpe, North Yorkshire, WIELKA BRYTANIA
W tej kategorii nagroda „Europa Nostra” przyznawana jest także projektowi z kraju europejskiego, który nie brał udziału w unijnym programie „Kultura":
- Kisha e Shën Gjergjit (kościół św. Jerzego), Shipcka, ALBANIA
Kategoria 2 – Badania
- Opracowanie na temat drewnianych kościołów i dzwonnic w Europie, Praga, CZECHY
- Dziedzictwo architektoniczne strefy buforowej usytuowanej w obrębie murów miejskich Nikozji, CYPR
- Opracowanie na temat kładzenia strzechy w Zachodniej Europie, od Asturii po Islandię, Madryt, HISZPANIA
Kategoria 3 – Usługi na rzecz dziedzictwa kulturowego
- Profesor Tomáš Durdík, Praga, CZECHY
- Förderverein Kloster Bredelar e.V. (Stowarzyszenie Przyjaciół Klasztoru w Bredelar), Marsberg, NIEMCY
- Bond Heemschut (stowarzyszenie na rzecz dziedzictwa narodowego), Amsterdam, HOLANDIA
- Szymon Modrzejewski, Uście Gorlickie, POLSKA
- Dr Hans-Christian Habermann, Sybin, RUMUNIA
Kategoria 4 — Edukacja, szkolenia i podnoszenie świadomości
- Monumentalne kościoły w Antwerpii, BELGIA
- Hart voor volkscafés (Serce dla popularnych barów) we Flandrii i w Brukseli, BELGIA
- 4 grada Dragodid – Ochrona technik wznoszenia murów z kamieni na wschodnim wybrzeżu Adriatyku, Zagrzeb, CHORWACJA
- ArtZuid Foundation – rzeźby i architektura Amsterdamu; HOLANDIA
- Ośrodek edukacyjny i renowacja klasztoru San Millán de Yuso, San Millán de la Cogolla, La Rioja, HISZPANIA
- Skansen Weald & Downland, Chichester, West Sussex, WIELKA BRYTANIA
- Zarząd powierniczy na rzecz archeologii morskiej Hampshire & Wight Trust, Southampton, WIELKA BRYTANIA
Dodatkowe informacje:
http://ec.europa.eu/culture
www.europanostra.org
