Tom jest rezultatem obrad konferencji, która odbyła się 19–20 listopada 2015 roku w ramach działań Pracowni Badań nad Literacką Obecnością Gdyni, Gdańska i Sopotu „Literackie Trójmiasto”, działającej przy Instytucie Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego.
- Naszym celem była próba prześledzenia kolejnych odmian i etapów kształtowania się obrazu miasta w tekstach literackich, obejmujących okres ostatniego siedemdziesięciolecia, czyli lat 1945–2015 – mówi Katarzyna Szalewska.
Dzieje Gdańska od początku określa jego paradoksalne pograniczne i zarazem hegemoniczne usytuowanie – był on bowiem z jednej strony postrzegany jako strategiczny punkt, uzasadniający roszczenia do całego regionu nad Bałtykiem, z drugiej zaś niemal zawsze znajdował się na terytorium przejściowym, granicznym i niestabilnym – zarówno politycznie, jak i kulturowo – funkcjonował poza granicami jednolitej przynależności państwowej i narodowej. Dlatego kolejni mieszkańcy Gdańska musieli podejmować wysiłek ciągłego wynajdywania i definiowania jego tożsamości. Za każdym razem sytuacja ta pociągała za sobą konieczność pisania na nowo jego historii – na następnej warstwie palimpsestu i w kolejnym języku. Bezprecedensowy rozdział takiego przepisywania historii Gdańska zapoczątkował rok 1945, w którym dzieje i obraz miasta należało jeszcze raz przekształcić i wymodelować w zgodzie z ówczesnymi potrzebami i oczekiwaniami.
Obraz Gdańska jako kulturowego fenomenu i szczególnego lieux d’imagination ukształtował się pod wpływem tekstów literackich oraz wizualnych form narracyjnych, powstałych w odpowiedzi na doniosłe wydarzenia i przemiany historyczne, które stały się udziałem miasta i jego mieszkańców. Teksty literackie traktujące o Gdańsku były przy tym uwikłane w odmiany aktualnych koniunktur i meandry ideologicznych „wielkich narracji” lub angażowały się – z rozmysłem lub czasem mimowolnie – w różnorodne formy oporu, tworząc indywidualne postacie przeciw-pamięci. Cechą charakterystyczną tych prywatnych auto/bio/geo/grafii była stała oscylacja pomiędzy archeologicznym odkrywaniem kolejnych własności miasta a genealogicznym uzmysławianiem sobie jego nieuchronnie palimpsestowego charakteru.
Biogramy rozmówców:
Janusz Mosakowski – dr, adiunkt w Katedrze Historii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego, kierownik pracowni literaturoznawczej „Literackie Trójmiasto”. Zainteresowania badawcze: niemiecka i polska beletrystyka historyczna w wieku XIX i XX, niemiecko- i polskojęzyczna literatura lokalna o Gdańsku w wieku XIX i XX, pomorska literatura regionalna, związki literatury z Biblią, stereotypy i mity w literaturze, translatoryka praktyczna. Autor monografii Dzieje Gdańska w niemieckiej powieści historycznej XIX wieku (Pruszcz Gdański 2009).
Bartosz Dąbrowski – dr, adiunkt w Katedrze Historii Literatury Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego, członek pracowni literaturoznawczej „Literackie Trójmiasto”. Autor monografii Szymanowski. Muzyka jako autobiografia (Gdańsk 2010). Zajmuje się zagadnieniami postpamięci i międzypokoleniowego dziedziczenia traumy w polskiej prozie najnowszej.
Radosław Młynarczyk – mgr, słuchacz Filologicznych Studiów Doktoranckich na Wydziale Filologicznym Uniwersytetu Gdańskiego, członek pracowni literaturoznawczej „Literackie Trójmiasto”. Specjalizuje się w badaniu współczesnej literatury polskiej, w szczególności socrealizmu i twórczości Marka Hłaski. Opracował trzy tomy niewydanych dotąd dzieł Marka Hłaski: Wilk (Warszawa 2015), Najlepsze lata naszego życia (Warszawa 2016), Listy i pamiętnik (Warszawa 2017).
Artur Nowaczewski – dr, adiunkt w Katedrze Teorii Literatury i Krytyki Artystycznej Instytutu Filologii Polskiej Uniwersytetu Gdańskiego, członek pracowni literaturoznawczej „Literackie Trójmiasto”. Wydał trzy książki literaturoznawcze: Trzy miasta, trzy pokolenia (Gdańsk 2006), Szlifibruki i flâneurzy. Figura ulicy w literaturze polskiej po 1918 roku (Gdańsk 2011) oraz Konfesja i tradycja: szkice o poezji polskiej po 1989 roku (Sopot 2013). Jego zainteresowania badawcze koncentrują się wokół polskiej poezji współczesnej i literatury non-fiction.
Katarzyna Szalewska – dr, adiunkt na Uniwersytecie Gdańskim, autorka monografii Pasaż tekstowy. Czytanie miasta jako forma doświadczania przeszłości we współczesnym eseju polskim (2012) oraz książki Urbanalia – miasto i jego teksty (Gdańsk 2017). Współredaktorka książek naukowych, autorka licznych artykułów w tomach zbiorowych i czasopismach. Zajmuje się humanistycznymi studiami miejskimi, badaniami spacjalnymi oraz związkami między literaturą i historią.
O Gdańsku literackim 1945 – 2015. Archeologie, miejsca, palimpsesty historii – spotkanie w IKM
Zaproszeni goście: Janusz Mosakowski, Bartosz Dąbrowski, Radosław Młynarczyk, Artur Nowaczewski
Rozmowę poprowadzi: Katarzyna Szalewska
