Jak co roku zimą nad Polską „przelatuje” Sputnik czyli Festiwal Filmów Rosyjskich „Sputnik nad Polską”. To już czwarty raz polscy widzowie maja okazję oglądać najlepsze filmy zza naszej wschodniej granicy. Program Sputnika w Kinie Studyjnym Żak wygląda następująco:
13.12.2010 / G.18.00
BARWY GRANATU / r. Siergiej Paradżanow / ZSRR / 1968
14.12.2010 / G.18.00
CIENIE ZAPOMNIANYCH PRZODKÓW / r. Siergiej Paradżanow / ZSRR / 1965
15.12.2010 / G.18.00
POCHOWAJCIE MNIE POD PODŁOGĄ / r. Siergiej Snieżkin / Rosja / 2009
16.12.2010 / G.18.00
JA / r. Igor Wołoszyn / Rosja / 2009
17.12.2010 / G.18.15
KRÓTKIE SPIĘCIE / r. m.in.: Iwan Wyrypajew, Boris Chliebnikow / Rosja / 2009
17.12.2010 / G.20.00
AKT NATURY / r. Aleksandr Łungin, Siergiej Osipjan / Rosja / 2010
18.12.2010 / G.17.00
KRÓLOWA ŚNIEGU / r. Nikołaj Fiodorow / Rosja
18.12.2010 / G.18.30
CZAS ŻNIW / r. Marina Razbieżkina / Rosja / 2004 / FIPRESCI na MFF w Moskwie’04
18.12.2010 / G.20.00
BABUNIA / r. Lidia Bobrowa / Rosja / 2003 / Nagroda Specjalna Jury na MFF w Karlowych Varach
19.12.2010 / G.16.30
WILK I ZAJĄC / r. Wiaczesław Kotonoczkin / ZSRR / 1969 - 1995
19.12.2010 / G.18.15
CZŁOWIEK PRZY OKNIE / r. Dmitrij Mieschijew / Rosja / 2010
19.12.2010 / G.20.00
BIKINIARZE / r. Walerij Todorowski / Rosja / 2008
RETROSPEKTYWA SIERGIEJA PARADŻANOWA
Barwy granatu / ZSRR / 1968
„Barwy granatu" Siergieja Paradżanowa opowiada historię XVIII-wiecznego ormiańskiego poety Arujtuna Saradjana, zwanego również jako Sayat Nova. Film jest serią następujących kolejno po sobie poetyckich obrazów, wypełnionych rozmaitymi symbolami i alegoriami odwołującymi się do ormiańskiej tradycji i kultury. Jest to historia tragiczna - nieszczęśliwa, zakazana miłość poety do córki króla zmusza go do opuszczenia dworu, wybiera więc życie w odosobnieniu, które zostaje gwałtownie przerwane przez najazd perskiego szacha. „Kwiat granatu", pomimo zmian wprowadzonych przez sowieckich cenzorów, jest słusznie zaliczany do najwybitniejszych dzieł Paradżanowa i świetnie przedstawia jego koncepcję artystyczną filmu jako malarskiego obrazu.
Cienie zapomnianych przodków / ZSRR / 1965
Pierwszy prawdziwie Paradżanowowski obraz otwiera serię wybitnych filmów artysty. Prawdziwe arcydzieło sztuki filmowej, utwór poety, niesłychanie piękne dzieło wielkiego artysty. Być może najpiękniejszy film, jaki kiedykolwiek widzieliśmy - pisał o „Cieniach” jeden z krytyków francuskich. Twórca wykorzystał tu motywy ludowych legend, wierzeń i obyczajów huculskich górali. Przeniknął w głąb archaicznej kultury, w skomplikowany świat symboli, rytuałów i mitów, inspirując się ukraińskimi formami plastycznymi i muzycznymi. Historia miłości dwojga młodych, pochodzących ze zwaśnionych ze sobą rodów górali staje się pretekstem do nakreślenia dramatów egzystencjalnych i stworzenia syntezy tragicznego losu ludzkiego. Wizualna uroda tego filmu jest w świadomym konflikcie z życiowym dramatyzmem - podziwiamy piękno przedstawionego świata, a w tym czasie, w ciągu kilku pierwszych minut główny bohater jest świadkiem śmierci swego brata, następnie ojca; później zaś w falach Czeremoszu tonie jego ukochana. Rozpacz prowadzi ku samotności. Bohater próbuje wprawdzie znaleźć ratunek w małżeństwie z inną kobietą, nie może jednak pokonać własnej pamięci…
Film ten nazywano "huculską balladą", "filmem malowanym na szkle", "poematem o losie wyśnionym z huculskich legend". Narracyjna forma odbiega od przyjętych konwencji, perypetie fabularne są jedynie kanwą dla nieposkromionej, a równocześnie wyrafinowanej sztuki poetyckiego obrazowania. (…) Scenki-kompozycje z życia wiejskiego są jednocześnie obrazami z jakiegoś uniwersalnego teatrum, w którym decydują się ludzkie losy. Wśród zatrzymanych na chwilę postaci rozpoznajemy także figury symboliczne, bo przebrane za Diabły, Króla Heroda, Śmierć. Zmierzając do zrozumienia wyższego porządku życia, Paradżanow odnajduje harmonię nawet w tragedii, co akcentuje estetycznym wymiarem swego dzieła. (Janusz Gazda)
WSPÓŁCZESNE KINO ROSYJSKIE
Pochowajcie mnie pod podłogą / Rosja / 2009
Reż.: Siergiej Snieżkin
Film jest długo oczekiwaną adaptacją bestsellerowej powieści Pawła Sanajewa pod takim samym tytułem. Powieść, przynajmniej w części autobiograficzna, wzbudziła w Rosji olbrzymie emocje. Pod postaciami stworzonymi przez Sanajewa kryją się rzeczywiste osobistości ze świata rosyjskiej elity kulturalnej – pierwowzorem dziadka ma być aktor, Wsiewołod Sanajew, Olgi – aktorka Jelena Sanajewa, Anatolija, drugiego męża, ojczyma Saszy nazywanego przez Babcię „karłem-krwiopijcą” - Rolan Bykow, aktor i reżyser.
Tłem dla rodzinnego dramatu jest Moskwa lat osiemdziesiątych i realia radzieckiego dzieciństwa z cisnącymi rajtuzkami, nocnikami, kolejkami do specjalistów i powracającymi jak mantra słowami matek i babć: „Ja sobie tu żyły dla Ciebie wypruwam, a ty nic sobie z tego nie robisz, niewdzięczna gadzino”.
Akt natury / Rosja / 2010
Reż.: Aleksandr Łungin, Siergiej Osipjan
Na motywach opowiadań Jurija Kowaliowa. Akcja filmu rozgrywa się w ciągu jednego dnia. Jurij, mieszkaniec Moskwy, ucieka przed swoim życiem i zamyka się na cztery spusty w leżącej na odludziu wiejskiej chacie. Już dawno powinien wracać do miasta, wakacje się skończyły, pogoda koszmarna i nie można dłużej ukrywać, że lato się skończyło. Jurij, nie zważając na depresyjną aurę, błąka się po bezludnych łąkach, spaceruje po lesie, od czasu do czasu robiąc dowcipy miejscowym myśliwym. Jego żona i najlepszy przyjaciel nie widzą sensu w dalszym pobycie na wsi i chcą zmusić go do powrotu do Moskwy.
Ja / Rosja / 2009
Reż.: Igor Wołoszyn
Bohater filmu, młody chłopak z prowincji przygodę z narkotykami zaczął już w dzieciństwie. Jego znajomi to głównie narkomani, przestępcy, punkowcy. W wolnych chwilach pisze awangardowe sztuki teatralne. Aby uciec przed poborem do wojska, daje się zamknąć w szpitalu psychiatrycznym. Pobyt tam to gorzka lekcja życia - przymusowe leczenie, utarczki z sanitariuszami, halucynacje. Życie w "domu wariatów" przeplata się z kołaczącymi się w jego głowie wspomnieniami z dzieciństwa, w którym centralne miejsce zajmuje Guru o pseudonimie Rumun - zabójca i narkoman...Film „Ja" to portret straconego pokolenia lat 90-tych, pogrążonego w narkotykach i zagubionego w kryminalnej rzeczywistości ówczesnej Rosji.
Krótkie Spięcie / Rosja / 2009
Reż.: Boris Chliebnikow, Piotr Busłow, Iwan Wyrypajew, Aleksiej German Mł., Kiriłł Sierebriennikow
„Krótkie spięcie” to pięć krótkometrażowych filmów o miłości nakręconych przez młodych, najbardziej obiecujących rosyjskich reżyserów. Każdy z filmów był kręcony niezależnie – twórcy nie wiedzieli o czym są pozostałe projekty. Materiał został połączony w jedną całość dopiero w trakcie montażu. Filmy były ograniczone nie tylko wspólnym tematem i wymaganiami formalnymi, ale także niewysokim budżetem.
Film otwiera nowela o autystycznym dziennikarzu, które porzuca swoje zadanie, kiedy widzi na murze nie całkiem pochlebny napis o pewnej Oldze. Później na ekranie pojawiają się turystka z Polski, która nie znając rosyjskiego próbuje odczuć (ros. о – щу – тить), o czym opowiada jej chłopak spotkany na moskiewskim podwórku; niemy szewc, który zakochuje się we właścicielce białych pantofelków od Diora; cyrkowiec, który trafia do psychuszki i zakochuje się w pielęgniarce. Mocnym uderzeniem na koniec jest film o człowieku reklamującym restaurację w kostiumie krewetki, który w nikim się nie zakochuje, ale każdego, w tym redaktorkę naczelną rosyjskiej edycji Vogue, próbuje pocałować. Szczególnie niechętnie do pocałunków człowieka – krewetki odnoszą się funkcjonariusze patrolu milicji…
Rezultatem projektu jest wybuchowy zbiorowy portret młodego pokolenia rosyjskich filmowców. Bardziej niż o miłości reżyserzy mówią o sobie – o swoich poglądach na film, twórczość, bycie artystą w Rosji – po prostu o tym, jaka jest nowa fala w rosyjskim kinie.
KOBIETY REŻYSERKI
Czas żniw / Rosja / 2004
reż.: Marina Razbieżkina
Przywołujący odlegle echa twórczości Franza Kafki fabularny debiut słynnej rosyjskiej dokumentalistki.
Akcja rozgrywa się w czuwszskiej wsi w połowie lat czterdziestych XX w. Młoda kołchoźnica mieszka w tradycyjnej chacie z dwoma synkami i mężem – inwalidą, który z wojny wrócił bez nóg. Wiejską idyllę przerywa zwycięstwo Tosi w socjalistycznych zawodach, w których biorą udział najbardziej ambitni kołchoźnicy powiatu. Pierwszą nagrodą jest, ku zgrozie kobiety, aksamitna chorągiew. Trofeum burzy spokojny rytm rodzinnego życia – Tosia musi odtąd strzec ją przed harcującymi w jej gospodarstwie myszami…
Razbieżkinie udało się z naturalną dla niej dokumentalną dokładnością odtworzyć życie czuwaszskiej wsi, której życie niewiele się zmieniło od wojny. Chata, która staje się świadkiem obłędu Tosi, jest autentycznym budynkiem, znalezionym przez reżyserkę podczas robienia dokumentacji do filmu. Główny bohater, niepełnosprawny mąż Tosi, jest amatorem i mieszkańcem Czuwaszskiej Republiki Autonomicznej. Stracił nogi w wieku 7 lat. Film łączący przeciwieństwa – dokumentalny minimalizm i kino fabularne, nostalgię za minioną harmonią wsi, gdzie wszystko jest, jak było i to co zniknęło, musi powrócić z przerażającym światem totalitaryzmu.
.JPG)
Babunia / Rosj / 2003
Reżyser: Lidia Bobrowa
Babunia żyła niegdyś szczęśliwie ze swoimi dziećmi i wnukami we własnym domu na wsi. Wszyscy otaczali ją szacunkiem i miłością. Dla wnuków, których rodzice byli cały czas w rozjazdach, była najważniejszym człowiekiem na całym świecie. Wnuki dorosły, a babcia sprzedała swój dom i rozdała pieniądze wnukom. Sama zamieszkała ze swoją córką i jej mężem. I tu dosięgła Babunię wielka bieda. Córka zachorowała i umarła, a zięć postanowił zacząć nowe życie, w którym nie było miejsca na teściową. Babunia stała się babą Tosią, nikomu niepotrzebnym balastem…
Film, w przeciwieństwie do wielu rosyjskich produkcji ostatnich lat opowiadających o życiu prowincji i prostego rosyjskiego ludu, unika typowych dla podejmowanej tematyki klisz. Nie ma tu taniego, „rustykalnego” sentymentalizmu. Bobrowa, niegdyś dokumentalistka, pokazując historię bardzo filmową i bardzo banalną jednocześnie, nie waha się zadać najbardziej bolesnych pytań. I skierować tych pytania, jak oskarżenia, do widzów.
WIELKI EKRAN / PANORAMA KINA ROSYJSKIEGO
Człowiek przy oknie / Rosja / 2010
reż.: Dmitrij Mieschijew
Bez fałszu i zbędnego sentymentalizmu reżyser pokazuje historię bardzo dobrego człowieka, który w każdej możliwej sferze życia jest nieudacznikiem. Aleksander nie spełnia się jako aktor, przyjaciel, mąż i ojciec. Jest niemłody - już po pięćdziesiątce, nieprzystojny, nie odnosi sukcesów. Nie pnie się po drabinie kariery zawodowej, nie robi jednak z tego tragedii. Syn wyjechał z domu, żona jest z nim tylko przez wzgląd na stare przyzwyczajenie, najlepszy przyjaciel, z którym dzieli garderobę, patrzy na niego z góry. Szura (Aleksander) nie obraża się na los i czeka na miłość. Tymczasem, do czasu kiedy miłość rzeczywiście pojawi się w jego życiu (i nie przyjmie wcale kształtu pospolitego, na swój sposób przyzwoitego, trójkąta), Szura w wolnym czasie bawi się w człowieka u okna. Może wtedy wkładać w usta obserwowanych ludzi odpowiednie, prawidłowe słowa, skierować ich we właściwym kierunku i dzięki temu zmienić ich los. Może prawie wszystko – ale w swoim życiu nie może niczego zmienić.
Bikiniarze / Rosja / 2008
reż.: Walerij Todorowski
Obraz Moskwy lat 50-tych XX wieku. Grupa młodych ludzi podejmuje walkę o prawo do bycia innymi niż wszyscy – pragną słuchać innej muzyki, inaczej się ubierać i oczywiście kochać. Popularne szlagiery, skomplikowane układy choreograficzne, interesująco skonstruowana fabuła i porywająca historia miłosna – a wszystko na tle wspaniałych dekoracji.
BAJKI
Wilk i Zając / 1969 - 1995
reż.: Wiaczesław Kotionoczkin
Kultowa bajka o przygodach sympatycznego Zająca, którego próbuje wciąż dopaść Wilk. Goniąc się, przeżywają dużo zabawnych przygód, z których Zając zawsze wychodzi cało.
Królowa Śniegu
reż.: Nikołaj Fiodorow
Film animowany nakręcony na podstawie baśni Hansa Christiana Andersena pod tym samym tytułem, jeden z najbardziej znanych filmów rysunkowych, jakie powstały w Związku Radzieckim.
