Więcej wspomnień o zmarłych w ostatnich latach gdańszczanach i osobach związanych z Gdańskiem znajdziesz na specjalnie dedykowanej stronie gdansk.pl/odeszli.
Kim był Edmund Zieliński
Tekst pożegnalny przygotowany przez współpracowników Zmarłego:
Z wielkim bólem przyjęliśmy wiadomość o śmierci Edmunda Zielińskiego znakomitego twórcy ludowego, cenionego rzeźbiarza i malarza, aktywnego publicysty i pisarza, społecznika o wielkim sercu i wrażliwości, cenionego za ogromną wiedzę i zaangażowanie w podtrzymywanie kultury regionalnej, życzliwego, uczciwego i dobrego Człowieka.
Rodzinie Edmunda, Jego Bliskim i Przyjaciołom składamy najszczersze wyrazy współczucia i żalu.
Odeszli - gdańskie nekrologii, wspomnienia, kondolencje
Kilka słów przypomnień i wspomnień o różnorodnych działaniach i wielkiej aktywności tego niezwykłego Człowieka.
Edmund Zieliński należał do ścisłego grona wybitnych twórców związanych z pomorską kulturą ludową - był cenionym rzeźbiarzem i malarzem, aktywnym publicystą i pisarzem, prowadził szeroką działalność społeczną i edukacyjną. W zeszłym roku świętowaliśmy sześćdziesięciolecie Jego twórczej działalności, mieliśmy możliwość gratulować licznych i wspaniałych osiągnięć, dziękować za pracowitość, aktywność, niezwykłą życzliwość i dobroć.
Przez dwadzieścia pięć lat z wielkim zaangażowaniem pełnił funkcję Prezesa Gdańskiego Oddziału Stowarzyszenia Twórców Ludowych, którego był założycielem. Był niestrudzonym orędownikiem środowiska twórców pomorskich, organizatorem i współorganizatorem wielu wartościowych projektów i działań o charakterze twórczym i społecznym, popularyzatorem kultury regionalnej, dzięki Jego inspiracji i zachęcie, wielu twórców odważniej sięgało po dłuto, hafciarskie nici, farby malarskie…, czyli do zasobów swoich umiejętności.
Był twórcą niezwykłym i wszechstronnym, konsekwentnie i przez lata realizował pasję rzeźbiarską, z powodzeniem łącząc prostą formę rzeźby z malarską ekspresją. Oszczędnymi środkami wyrazu potrafił zwrócić uwagę na zasadniczy przekaz artystyczny przyjmujący oryginalną, niekiedy zaskakująca formę. Jego rzeźby prezentowane były na ponad czterdziestu wystawach krajowych i zagranicznych, w tym siedmiu wystawach indywidualnych. Brał udział w licznych konkursach uzyskując nagrody i wyróżnienia oraz uznanie ekspertów i popularność. Dziesiątki jego rzeźb znajdują się w kolekcjach muzealnych między innymi w Białymstoku, Gdańsku, Krakowie, Płocku, Starogardzie Gdańskim, Wągrowcu, Toruniu i Warszawie. Wiele nich trafiło także do kolekcji prywatnych - krajowych (m.in. L. Zimmerer) i zagranicznych - Anglia, Dania, Niemcy, Holandia, Finlandia, Francja, Austria, USA, Australia. Jego rzeźby - wielkoformatowe krzyże i przedstawienia świętych a także szopki bożonarodzeniowe - znajdują w pomorskich kościołach oraz kaplicach m.in. w Gdańsku, Gdyni, Bytoni, Nowej Wsi Przywidzkiej, Zblewie, Sierakowicach i Wielu.
Poza rzeźbami wykonał także dziesiątki prac malarskich - od 1989 roku konsekwentnie i z powodzeniem malował na szkle wzorując się na dawnych kaszubskich obrazach zachowanych w zbiorach muzealnych. Malował także na płótnie przedstawiając głównie kociewskie krajobrazy wraz z elementami architektury szczególnie bliskich mu rodzinnych stron. Okazjonalnie wykonywał również linoryty, których odbitki służyły jako kartki okolicznościowe, życzenia świąteczne, ozdoby na dyplomach. Bywał ilustratorem, w 1997 roku wykonał ilustracje do Bajki o cudownej jabłoni Janiny Wójcik. Dwukrotnie współpracował z Państwowym Teatrem Lalki i Aktora „Miniatura” w Gdańsku. Nie lada wyzwaniem było zlecenie wykonanie siedemnastu rzeźb do przedstawienia Ludowa szopka polska, przygotował je wspólnie z braćmi rzeźbiarzami - Jerzym i Rajmundem. Kolejne rzeźbiarskie zadanie wiązało się z wykonaniem zabawek ludowych wykorzystanych w scenografii do bajki H. Ch. Andersena Mały Klaus i Duży Klaus, powstało wówczas około siedemdziesięciu różnorodnych elementów scenograficznych.
Edmund Zieliński był także aktywnym publicystą, z kronikarską pasją opisywał i dokumentował działalność twórców ludowych i różnorodnych wydarzeń kulturalnych regionu, zwłaszcza ukochanego Kociewia. Zgromadził obszerny materiał źródłowy - fotografie, filmy i zapisy na taśmie magnetofonowej. Swoje materiały (dziesiątki artykułów i felietonów) publikował m.in. w miesięczniku Pomerania, w Gazecie Kociewskiej i Kociewskim Magazynie Regionalnym, w kwartalniku Twórczość Ludowa i roczniku Rydwan. Był autorem i wydawcą siedmiu obszernych publikacji. Książki Na ścieżkach wspomnień… (2009 i 2010) są zbiorem felietonów pozwalających poznać przestrzenie kultury ludowej widzianej z perspektywy autora - artysty ludowego, animatora kultury i społecznika. W 2010 r. wydał książkę Ołtarz papieski dłutem stworzony, to swoisty dokument budowy papieskiego ołtarza w Sopocie w 1999 roku. Książka ma wysoką wartość źródłową i poznawczą, przedstawia proces tworzenia dzieła przez pomorskich artystów. W kolejnych latach ukazały się następne publikacje: Losy rodu Stachowiaków (2016), Drogi Krzyżowe Kaszub i Kociewia (2017), Z Kręga przez Sant`Omero do Nowego (2018), Bytońskie plenery na tle kultury i sztuki ludowej Kociewia (2020).
Wyszukiwarka grobów. Znajdź miejsce pochówku bliskich i znajomych
Z wielkim zapałem uczestniczył i współorganizował plenery dla twórców ludowych, w ostatnich latach szczególnie związany był z Plenerem Artystów Ludowych Pomorza organizowanym w Zespole Szkół Publicznych w Bytoni na Kociewiu. Efektem jednego z plenerów (2010 r.) było powstanie Kalwarii Kociewskiej - drogi krzyżowej usytuowanej przy bytońskim kościele a wykonanej według projektu Edmunda Zielińskiego przez kociewskich i kaszubskich rzeźbiarzy. Kilka lat wcześniej twórcy pomorscy pod Jego przewodnictwem wzięli także udział w tworzeniu kaszubskiej drogi krzyżowej przy Sanktuarium Matki Bożej Królowej Kaszub w Sianowie. Spektakularnym przykładem aktywności i umiejętności integracji środowiska pomorskich twórców był udział w realizacji budowy papieskiego ołtarza w Sopocie z okazji pielgrzymki Jana Pawła II do ojczyzny w 1999 roku. Edmund Zieliński był współorganizatorem tego wielkiego przedsięwzięcia i koordynatorem prac 47 pomorskich rzeźbiarzy (z Kaszub, Kociewia, Powiśla, Krajny i Borów Tucholskich) działających pod kierunkiem wybitnego scenografa Mariana Kołodzieja. Swój osobisty udział w budowie ołtarza - wykonał siedem monumentalnych prac, uważał za „największe osiągnięcie i wydarzenie w swojej twórczej działalności. Ołtarz był piękny, niepowtarzalny, zachwycał różnorodność rzeźb”.
Istotną i wiele znaczącą dziedziną Jego aktywności była szeroka działalność edukacyjna. Przez lata szczególną uwagę przywiązywał do udziału twórców ludowych w edukacji regionalnej dzieci i młodzieży, przyczyniając się do przekazu wiedzy, umiejętności i popularyzacji poszczególnych dziedzin kaszubskiej i kociewskiej kultury regionalnej. Organizował i prowadził (wraz z innymi twórcami) dziesiątki zajęć warsztatowych w pomorskich szkołach i ośrodkach szkolno-wychowawczych oraz dla nauczycieli i instruktorów terapii zajęciowej. Był niezwykle ceniony za ten rodzaj aktywności, otrzymał za nią dziesiątki dyplomów i podziękowań pieczołowicie i z satysfakcją przechowywanych w domowym archiwum Twórcy.
Z powodzeniem współpracował z wieloma instytucjami w Trójmieście i na terenie województwa pomorskiego - między innymi z muzeami w Gdańsku, w Starogardzie Gdańskim, Bytowie, Wejherowie, Wdzydzach Kiszewskich, a także z ośrodkami kultury i szkołami oraz Kaszubskim Uniwersytetem Ludowym w Wieżycy. Niezwykle aktywnie współpracował także z oddziałem gdańskim Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego, przyczyniając się m.in. do powstania niezwykle interesujących wystaw tematycznych związanych ze sferą sacrum w kulturze ludowej. W 1999 r. organizacja ta uhonorowała Edmunda Zielińskiego wyróżnieniem „Skra Ormuzdowa” - „za twórczą pasję i niestrudzone propagowanie kultury pomorskiej”. Za swoje umiejętności, artystyczny talent, aktywność społeczną i edukacyjną otrzymał wiele innych nagród m.in. srebrny i złoty Krzyż Zasługi (1988, 1998), odznakę „Zasłużony Działacz Kultury” (1989), medal Teodory i Izydora Gulgowskich (1992), medal 40-lecia Zrzeszenia Kaszubsko-Pomorskiego (1997), brązowy i srebrny medal „Bene Merenti” (2007, 2008), odznakę honorową „Zasłużony dla Kultury Polskiej” (2008), medal 60-lecia Cepelii (2009), statuetkę „Kociewskie Pióro 2010”, wyróżnienia redakcyjne „Pierścień Mechtyldy” przyznane przez Radę Programową Kociewskiego Kantoru Edytorskiego (2010), brązowy medal „Zasłużony Kulturze Gloria Artis” (2011), Nagrodę Marszałka Pomorskiego Urzędu Marszałkowskiego (2018), w 2021 roku został laureatem Nagrody Ministra Kultury i Dziedzictwa Narodowego za osiągnięcia w dziedzinie twórczości ludowej. Przez lata był adresatem dziesiątek dyplomów, wyróżnień, nagród, listów gratulacyjnych. W 2005 r. otrzymał, jako jeden z nielicznych, tytuł Honorowego Obywatela Gminy Zblewo przyznany jednogłośnie przez Radę Gminy.
Był twórcą niezwykłym, wszechstronnym i utalentowanym, swoistym wizjonerem, konsekwentnie i z wielką pracowitością realizującym swe życiowe - artystyczne i społeczne - pasje. Przez lata wielowątkowej i wielowymiarowej aktywności w propagowaniu kultury regionalnej i zaangażowanie w integrowanie środowiska twórców pomorskich zaskarbił sobie szacunek wśród odbiorców Jego twórczości i podejmowanych działań.
Edmundzie, będzie nam Ciebie brakowało, już brakuje!
