Gdańskie obchody Międzynarodowego Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu rozpoczęły się w czwartek, 27 stycznia przy makiecie Wielkiej Synagogi przy ul. Bogusławskiego odczytaniem wiersza „Dwie śmierci” Władysława Szengla. Był on polskim poetą pochodzenia żydowskiego, autorem tekstów kabaretowych i piosenek, dziennikarzem oraz aktorem estradowym, którego wiersze dokumentują życie Żydów w getcie warszawskim. Został rozstrzelany przez Niemców w 1943 roku.
Jego i inne ofiary nazistowskich oprawców i ich sojuszników, około 6 mln osób, uczczono tego dnia w atmosferze zadumy. Recytacje poezji twórców żydowskiego pochodzenia przeplatały się oficjalne przemowy. W wydarzeniu wzięli udział przedstawiciele korpusu dyplomatycznego, przedstawiciele władz samorządu, gdańskich instytucji kultury oraz gdańszczanki i gdańszczanie. Zgromadzeni goście otrzymali materiałowe opaski naramienne, na których znajdował się napis w języku hebrajskim - zakhor - pamiętaj.
- W miejscu, gdzie zamiast okazałej synagogi stoi jedynie jej makieta, a głosu tutejszego kantora nie pamiętają najstarsi obywatele naszego miasta, Międzynarodowy Dzień Pamięci o Ofiarach Holokaustu staje się zobowiązaniem. Niemal wszyscy gdańscy Żydzi, którzy nie zdążyli wyjechać z Gdańska przed 1 września 1939 roku, zginęli w gettach i niemieckich obozach. Rabini i kantorzy z gdańskich synagog, sklepikarze i rzemieślnicy, kobiety co rano odwiedzające targ, dzieci z Kindertransportów - pamiętamy o Was - mówiła Aleksandra Dulkiewicz, prezydent Gdańska. - A my sami siebie upominamy, żeby nie być obojętnym. Ludzi widzieć równymi, darzyć ich należnym szacunkiem i wspierać, gdy potrzebują pomocy.
- Słowo „zakhor”, które mamy na naszych ramionach znaczy “pamiętaj”. Pamiętaj jako ty, ale w szerszym kontekście znaczy pamięć całego społeczeństwa. Pamiętaj, jak rodzą się mechanizmy zbrodni - początkiem jest zawsze brak wrażliwości na drugiego człowieka. Z tym idzie nietolerancja i nienawiść - mówił Michał Samet, przewodniczący Gminy Wyznaniowej Żydowskiej w Gdańsku.
W trakcie uroczystości artyści wykonali również wiesze z poematu „Pieśń o zamordowanym żydowskim narodzie” Icchaka Kacenelsona oraz hymn bojowników żydowskich „Zogt nit kejnmoł” autorstwa Hirscha Glicka w tłumaczeniu Joanny Lisek i Karoliny Szymaniak. Tradycyjnie uczestnicy obchodów wzięli udział we wspólnych modlitwach.
6 milionów ofiar
W 2005 roku Zgromadzenie Ogólne Organizacji Narodów Zjednoczonych ustanowiło dzień 27 stycznia, dniem Pamięci o Ofiarach Holokaustu. Data międzynarodowych obchodów przypada w dzień wyzwolenia więźniów niemieckiego-nazistowskiego obozu zagłady Auschwitz-Birkenau, co nastąpiło w 1945 roku. Wyznacza on symboliczny koniec zaplanowanego i wprowadzonego w czyn ludobójstwa i eksterminacji całego narodu. Tegoroczne obchody zbiegają się wprowadzeniem w życie przez nazistowskie wprowadzaniem planu ostatecznego rozwiązania „kwestii żydowskiej”, które miało miejsce 20 stycznia 1942 roku, w Wannsee. W trakcie drugiej wojny światowej zamordowano około 6 mln obywateli pochodzenia żydowskiego wielu krajów Europy, w tym ok. 3 mln z terenu II Rzeczypospolitej.
Gdańskie obchody Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu zapoczątkowano w 2018 roku z inicjatywy śp. Pawła Adamowicza. W latach 2018 i 2019 uroczystości odbywały się przy pomniku Kindertransportów, który znajdował się w okolicach dworca kolejowego Gdańsk Główny. Na czas remontu dworca pomnik został zdemontowany, a obchody Dnia Pamięci o Ofiarach Holokaustu przeniesiono na ul. Bogusławskiego w miejsce rozebranej w 1939 roku Wielkiej Synagogi.
Tegoroczne wydarzenia zostały zorganizowane przez miasto, Gminę Wyznaniową Żydowską w Gdańsku, Muzeum Gdańska, Gdański Teatr Szekspirowski oraz Fundację Kultury Zbliżenia.
Zobacz zdjęcia z uroczystości:
Współpraca: Marta Formella / Urząd Miejski w Gdańsku, Agata Olszewska / www.gdansk.pl
